Πικρά Νερά

Πικρά Νερά, Γλυκά φαρμάκια

Της Αριάδνης που ξέρει

Είναι αποκαρδιωτικό αυτό που συμβαίνει και στα social media αλλά και στους επισήμους διαύλους πληροφόρησης ως προς την αποτρόπαιη συζυγοκτονία στα Γλυκά Νερά. Τόση νοσηρότητα, τόση, ενοχική περιέργεια τόσο προφανής ηδονή, εκ μέρους του ευρύτερου κοινού, από την συνειδητοποίηση ότι το μεγάλο κακό - κατά βάθος - αφορά πάντα στους άλλους και όχι σε μας, είναι πραγματικά αποκαλυπτική. Αποκαλυπτική του τρόπου σκέψης και συμπεριφοράς μιας κοινωνίας που συνήθισε πια να κοιτάει την άβυσσο κατάματα και να μη φοβάται. Και που ανακουφίζεται να πιστεύει ότι η μοίρα της διαφέρει από τη μοίρα του "αγγελικού δολοφόνου".

 Σχεδόν δύο μήνες τώρα η εν ψυχρώ δολοφονία μιας νεαρής μάνας και το αποτρόπαιο σκηνικό με το βρέφος που έστησε ο δολοφόνος σύζυγος, μοιάζει να έχει εξοβελίσει κάθε άλλο γεγονός ή είδηση από το μικροαστικό μας σύμπαν. Ακόμη και η τρομολαγνεία του κορονοϊού έχει μπει πλέον σε δεύτερη μοίρα. Τα Γλυκά Νερά -  τι ευφημισμός! - έχουν καταστήσει τον καθένα μας, ως εκ θαύματος, φιλάνθρωπο, αλτρουιστή, υπέρμαχο της δικαιοσύνης, υπερασπιστή των αδυνάτων, βαθύ γνώστη της ανθρώπινης ψυχής, ανυποχώρητο τιμωρό και ακτιβιστή υπέρ των δικαιωμάτων των ανυπεράσπιστων, αμύντορα της κοινωνικής ηθικής , των ιδεολογικών κεκτημένων κ.λπ. Μοιάζει, πάλι, μία ολόκληρη κοινωνία να αυτοαναλύεται και ν' ανακαλύπτει το απαραίτητο άλλοθι για τα δικά της βαθύτατα ελλείμματα. Για την ακραία κρίση που βιώνει τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Κρατήθηκα όλον αυτό τον καιρό να μη γράψω τίποτε για το τραγικό γεγονός κυρίως γιατί δεν είχα τίποτε περισσότερο να πω και επειδή προδήλως δεν είχα καμία αρμοδιότητα να το πράξω. Ούτε και τώρα μιλάω για την υπόθεση καθαυτή. 

Αυτό που με απασχολεί είναι η βαθύτατη κρίση του θεσμού του γάμου, η διάλυση της Αγίας Οικογένειας εις τα εξ ων συνετέθη και κυρίως η χιονοστιβάδα χωρισμών πού βιώνουμε τα δύο τελευταία χρόνια,  από την αρχή δηλαδή του εγκλεισμού ως αυτή τη στιγμή. Στο άμεσο αλλά και το ευρύτερο περιβάλλον μου καθημερινά διαπιστώνω ότι ζευγάρια κάθε ηλικίας που θεωρούνταν ευτυχισμένα και αποφασισμένα να είναι για πάντα μαζί, είτε χώρισαν, είτε χωρίζουν, είτε είναι σε μία επώδυνη διάσταση περιμένοντας το μέλλον να αποφασίσει για αυτούς. Φαντάζομαι η διαπίστωση αυτή δεν είναι μόνο δική μου. 

Τί συνέβη;

 Ήταν ο εγκλεισμός και η απειλή του θανάτου λόγω κορονοϊού που μάς έκανε περισσότερο εγωπαθείς, εσωστρεφείς εξαναγκάζοντάς μας να κοιτάξουμε πρώτα από όλα την ατομική μας επιβίωση, με κάθε κόστος, διαγράφοντας με μιας συντρόφους ζωής, αγαπητικούς δεσμούς και ερωτικούς όρκους; Διαλύοντας οικογένειες, πληγώνοντας γονείς, συγγενείς ή φίλους και -κυρίως- τραυματίζοντας παιδιά; Ειλικρινά δεν ξέρω να πω. Αυτό που συνειδητοποιώ πάντως, είναι πως όσο κι αν απαιτείται θάρρος για να χωρίσεις, χρειάζεται πολύ περισσότερο για να μείνεις με κάποιον υπερβαίνοντας τα προβλήματα και τις αντιθέσεις. Έστω και αν ζούμε στην εποχή της λατρείας των gadgets, των πάντα καινούργιων και τελευταίου τύπου προϊόντων, οφείλουμε να δώσουμε στους δεσμούς μας μία ευκαιρία ακόμα. Δεν απορρίπτουμε χωρίς δεύτερη σκέψη ό,τι φαίνεται πως έχει χαλάσει. Το ξαναφτιάχνουμε με τα χέρια μας τα ίδια όπως έκαναν οι παππούδες μας. Το σοφό μυστικό των παλιών είναι πως δεν πετάμε τίποτα!

Όχι, δεν βρίσκω γενναιότητα ούτε ειλικρίνεια σε αυτή την πλημμυρίδα των χωρισμών πού μας έχει κατακλύσει. Αντίθετα διακρίνω αρρωστημένο εγωισμό, αδυναμία επικοινωνίας - οι άνθρωποι χωρίζουν χωρίς καν να έχουν μιλήσει, να έχουν δώσει μια λογικοφανή εξήγηση-  και βέβαια τεράστιο έλλειμμα συναισθηματικής νοημοσύνης. Από την άλλη αυτό που είναι ψηλαφητό πια είναι η απόλυτη υποκρισία - χρεοκοπία του θεσμού που λέγεται γάμος. Το ότι δηλαδή για να κοιμηθείς με κάποιον "νομίμως" πρέπει πρώτα να έχεις περάσει από τον παπά ή το δήμαρχο της γειτονιάς σου και να έχουν χορέψει μπάλο η τσάμικο ο μπαμπάς και η μαμά σου μετά. 

Και το αποκορύφωμα: Η ανασφάλεια, η υποκρισία, ο κοινωνικός δαρβινισμός ή και τα τρία μάς υποχρεώνουν εθελοτυφλώντας να μην αποδεχόμαστε πώς τα ανθρώπινα όντα, άντρες και γυναίκες, είναι πολυγαμικά, και αυτός είναι ο τρόπος τους να επιβιώνουν, να πολλαπλασιάζονται, να χαίρονται τη ζωή εξορκίζοντας με το σώμα τους τον ίδιο τον θάνατο. Αιώνες πατριαρχίας και μονοθεϊστικών θρησκειών έχουν διαστρεβλώσει τόσο το φυσικό ένστικτο ώστε ακόμα και στον 21ο αιώνα το σεξ να είναι υπερεκτιμημένο και ο έρωτας υποβαθμισμένος. Υπό αναστολή. Η ζήλια και το μίσος να είναι καθεστώς και όχι η αγάπη που ξέρει να συγχωρεί και να καταπραΰνει. Ασφαλώς και δεν αγνοώ τις βιολογικές και ψυχολογικές διαφορές ανάμεσα στον άντρα και τη γυναίκα, ούτε αμφισβητώ την ισοτιμία των φύλων. Όμως...Όσοι χωρίζουν, έστω κι αν νομίζουν πως απελευθερώνονται, μάλλον επισημοποιούν τον αυτοεγκλεισμό τους και μετά την άρση των περιοριστικών μέτρων. Μεταφέροντας την ιδιωτική τους μοναξιά στη δημόσια σφαίρα.

Δεν θέλω να πω περισσότερα... Μακάρι να ζήσουμε, βγαίνοντας και από αυτήν την κρίση της αρρώστιας, του εγκλεισμού και της αυτοαπομόνωσης, με περισσότερη ελευθερία, λιγότερη υποκρισία, περισσότερη δοτικότητα, λιγότερο μικρόψυχο και εγωτικό φόβο. Και ας μην ξεχνάμε πως είναι τα σώματα που σώζουν τις ψυχές. 

Φωτογραφίες : 1 Έργο του Αλέκου Λεβίδη σχετικό με το συμβολικό δράμα της ιστορίας και των ατομικών, ανθρωπίνων περιπτώσεων.

2 Ο Damien Hirst στη Βίλα Φαρνέζε! Γοητευτική συνύπαρξη του τότε μπαρόκ και του νυν μπαρόκ μέσα από μία ευφάνταστη ιδέα επινοημένων ναυαγίων και των κατασκευασμένων, από μία πολυάνθρωπη ομάδα βοηθών, θησαυρών τους. Υπερπαραγωγή! Αριστερά ένα γλυπτό του δαιμόνιου Βρετανού με τα όστρακα και τα φύκια του βυθού κολλημένα επάνω του και στο βάθος η περίφημη αρπαγή της Περσεφόνης από τον Πλούτωνα του Μπερνίνι. Πάντα η αντρική επιθυμία, πάντα στο γυναικείο σώμα που, έστω και αμυνόμενο, τιμωρεί.

Ο ρεαλισμός και η πραγματικότητα

Αλέκος Λεβίδης, η καθυστερημένη δικαίωση

Είμαι πολύ χαρούμενος για την εκλογή του φίλου μου ζωγράφου Αλέκου Λεβίδη (1944) στην Ακαδημία Αθηνών, στη θέση του εκλιπόντος Δημήτρη Μυταρά. Και γιατί ο ίδιος ξεχώρισε ανάμεσα σε εκλεκτές υποψηφιότητες αλλά και γιατί η επιλογή του σημαίνει πολλά, βαθύτερα, πράγματα για την σύγχρονη τέχνη μας. Σημαίνει αποκατάσταση της ζωγραφικής, της τόσο δημοφιλούς αλλά και τόσο συκοφαντημένης από την εγχώρια ψευδοπρωτοπορία έκφρασης, ως υψίστης μήτρας για την παραγωγή εικόνων. Αλλά και την αταλάντευτη εμμονή στην "εθνική σχολή" η οποία παραδόξως δεν φέρει τίποτε το νοσηρά εθνικιστικό ενώ συγχρόνως βρίσκεται σε συνεχή διάλογο με τα πολιτιστικά επιτεύγματα της κοινής μας Ευρωπαϊκής Παιδείας. Ό,τι δηλαδή οφείλει να είναι η Ελλάδα σήμερα σε κάθε επίπεδο. Πολιτικό, κοινωνικό, οικονομικό, ιδεολογικό. Ανοιχτή προς κάθε καινούργια ιδέα αλλά και συγχρόνως προσηλωμένη στο διαχρονικό της κέντρο. Σεμνά περήφανη και ερωτευμένη με την ιστορία (της). Δηλαδή το μόνο μέλλον που δικαιούται να διεκδικήσει. Ιδιότητες προς τις οποίες είναι εμμονικά προσηλωμένος και ο Αλέκος Λεβίδης. 

Οι αναφορές του Λεβίδη - αναφέρω πρόχειρα - είναι συγχρόνως ο Μόραλης, ο Διαμαντόπουλος, ο Τσαρούχης, ο Παπαλουκάς, ο Γκίκας, ο Εγγονόπουλος, ο Ζήσιμος Λορεντζάτος, ο Γιώργος Σεφέρης, η Μιμίκα Κρανάκη, η Μάτση Χατζηλαζάρου, ο Μίλτος Σαχτούρης, η Γιάννα Περσάκη. Παράλληλα με  τον Σεζάν, τον Ματίς, τον Μπρακ, τον Κλέε, τον Ντε Κήρυκο, τον Άντριου Γουέιθ, τον Λούσιαν Φρόιντ, τον Χόπερ. Ο Λεβίδης είναι κατευθείαν απόγονος τον διανοητών και των ιδεών της γενιάς του Τριάντα, τόσο από πλευράς Παιδείας όσο και από πλευράς ευαισθησιών. Εκείνης δηλαδή της ομάδας που διαμόρφωσε το συλλογικό μας, πολιτιστικό πρόσωπο αποδεικνύοντας εν τοις πράγμασι τη μεγάλη προσφορά της ολιγοχρόνης αλλά τόσο ουσιαστικής, αστικής τάξης της χώρας. Από τον Ίωνα Δραγούμη στον Κόντογλου, από τους Μπενάκηδες στον Ευριπίδη Κουτλίδη και τους Γουλανδρήδες και από τον Δημήτρη Καπετανάκη ή τον Θεοτοκά στον Παναγιώτη Κονδύλη. Δένουν όλοι αυτοί και όλα αυτά; Ασφαλώς γιατί πολιτισμός σημαίνει κυρίως σύνθεση αλλά και υπέρβαση όλων των διχαστικών αντίθετων. Και έχει πολύ πληρώσει όλους αυτούς τους διχασμούς ο τόπος μας. Επειδή ο διάλογος με την ιστορία και επώδυνος είναι και αμφίρροπος. Εκτός κι αν υποβαθμιστεί σε επιδείξεις μόδας ή αφελείς εικονογραφήσεις όπως δυστυχώς συμβαίνει με την επέτειο της Παλιγγενεσίας. Όπως και να το δει κανείς ο ρεαλισμός ως καλλιτεχνική έκφραση πότε δεν προσέγγισε τη βαθύτερη αλήθεια της πραγματικότητας.

Το αντίθετο ακριβώς συμβαίνει και με την τόσο υποψιασμένη ζωγραφική του Λεβίδη η οποία λειτουργεί ως ένα διαρκές παλίμψηστο, ένα κολάζ αντιφατικών, εν πολλοίς, θεμάτων:  Προσωπικών αναμνήσεων, ενστικτωδών αντιδράσεων, ζωγραφικών παραθεμάτων αλλά και μυστικών διαλόγων με άλλους καλλιτέχνες ώστε μέσα από τα σπαράγματα να ειπωθεί μία ιστορία τόσο ατομική όσο και συλλογική. 

Θα πω τολμούσα να χαρακτηρίσω τη δουλειά του, μιλώντας κάπως αφελώς και σαφώς αφοριστικά, εξπρεσιονίζοντα κλασικισμό με έντονα τα θεατρικά - αφηγηματικά στοιχεία. Επίσης η πρόταση του Λεβίδη διαφοροποιείται πλήρως από τον κυρίαρχο  νεοακαδημαϊσμό - τον οποίον φευ διακονούν και η Εθνική Πινακοθήκη και το νεότευκτο Μουσείο Γουλανδρή - κυρίως γιατί η θεματολογία του ξεπερνάει τον υποκειμενικό ομφαλοσκοπισμό και η ζωγραφική του κινείται πέραν της μονοσήμαντης, ναρκισσιστικής επιδείξης τεχνικών προσόντων. Με άλλα λόγια υποστηρίζει πως το όνειρο αλλά και το δέος μπορούν να υπηρετηθούν χωρίς περιττές φωταψίες. Επίσης, εκτός της υποδειγματικής, βραβευμένης μελέτης του για τον Πλίνιο, μελέτη που θα ζήλευε κάθε λατινιστής φιλόλογος, θέλω να σταθώ στην συνεργασία του με τον Λευτέρη Βογιατζή και το θέατρο του. Πιστεύω πως η κοινή τους "Αντιγόνη", τηρουμένων των αναλογιών, θυμίζει νοσταλγικά την συνεργασία του Τσαρούχη με τον Κουν στους  " Όρνιθες" και τους "Πέρσες" τη δεκαετία του '60.

Άγγελος Παπαδημητρίου, Ιστορία και Ειρωνία

Αλλά συμβαίνει και κάτι ακόμη πού θέλω να υπογραμμίσω: ο Αλέκος Λεβίδης αν και συστηματικά συκοφαντημένος ως ανήκων στο "σύστημα" - με μοναδικό επιχείρημα το ότι υπήρξε ανιψιός του αυλάρχη του βασιλιά Λεβίδη - είναι ένας καλλιτέχνης που κατεξοχήν δεν ανήκει σε κανένα σύστημα! Ή, που μάλλον το κάθε εγχώριο σύστημα τον έχει αγνοήσει. Προσέξτε, ο Λεβίδης δεν υπήρξε ποτέ υποψήφιος, ούτε βέβαια και εξελέγη σε κάποια από τις σχολές Καλών Τεχνών ή τα πολυτεχνεία της χώρας στις οποίες υπηρετούν εκατοντάδες συναδέλφων του. Δεν στάλθηκε ποτέ στην μπιενάλε Βενετίας ή τη ντοκουμέντα ούτε και του οργάνωσε αναδρομική έκθεση κάποιο από τα μουσεία μας τα οποία προωθούν τη σύγχρονη τέχνη. Έργα του δεν υπάρχουν στις περιβόητες συλλογές Δάκη Ιωάννου και Δασκαλοπούλου αλλά ούτε και στην Εθνική Πινακοθήκη ή το ΕΜΣΤ (εθνικό μουσείο σύγχρονης τέχνης)!  Προκατάληψη; Άγνοια; Όλα αυτά μαζί; Αποφασίστε εσείς. Πάντως η Ακαδημία έκανε την υπέρβαση ενσωματώνοντας στις τάξεις της έναν άνθρωπο που και σε πνευματικό και σε καλλιτεχνικό επίπεδο υπερασπίζεται πολλά περισσότερα από όσα αυτό το μικρό κείμενο υπαινίχθηκε.

Ο πόλεμος των κουμπιών

″Ο πόλεμος των κουμπιών” είναι ο τίτλος μιας ευφάνταστης όσο και πρωτότυπης έκθεσης που επιμελείται ο Μάνος Στεφανίδης πάνω σε μία ιδέα του Παναγιώτη Ελευθεράκη και φιλοξενείται σε ένα παραδοσιακό κατάστημα κατασκευής και πώλησης κομβίων στο Μοναστηράκι, οδός Πολυκλείτου και Βλαχάβα.

Πρόκειται για έναν χώρο που μας πηγαίνει πολύ πίσω στη μαγική δεκαετία του ’60 όταν δεκάδες, ανάλογες βιοτεχνίες ανθούσαν από την οδό Γερανίου ως την οδό Καλυβιώτη. 

Το κουμπί, γράφει ο Μάνος Στεφανίδης, πολύ πριν από το νόμισμα, είναι το μικρότερο, χρηστικό αποτύπωμα του ανθρώπινου πολιτισμού και το ελάχιστο έργο τέχνης που εμφανίστηκε ποτέ. 

Ωστόσο, όπως ο ίδιος αναφέρει, «το κουμπί προέρχεται από Πρόκειται για το κουμπί που φοβόμαστε μην πατήσει οποιοσδήποτε παρανοϊκός δικτάτορας ή ο εκάστοτε πλανητάρχης για να καταστήσει την οικουμένη παρανάλωμα. Άρα, συζητώντας για τα κουμπιά και φτιάχνοντας έργα εμπνευσμένα από αυτά, κανείς πρέπει να είναι πρωτίστως χιουμορίστας ώστε να συλλάβει το θέμα σε όλες τις όντως δραματικές του προεκτάσεις...»

Αναλυτικά το σημείωμα του Μάνου Στεφανίδη για την έκθεση: 

«Η Αλεξανδρινή λέξη κομβίον γίνεται δημοφιλέστατη στο βυζαντινό μεσαίωνα για να καταλήξει στην σύγχρονη εκδοχή της ”κουμπί”. 

Πρόκειται για τον κόμβο δηλαδή εκείνον τον σύνδεσμο των ρούχων πού φτιάχνονταν συνήθως από τον κόμπο ενός σχοινιού. Κουμπιά από πέτρες, συνηθισμένες ή ημιπολύτιμες, από κοχύλια ακόμα και από ατόφιο χρυσάφι έχουν εντοπιστεί σε όλους σχεδόν τους αρχαίους πολιτισμούς του κόσμου. 

Θα έλεγα πως το κουμπί, πολύ πριν από το νόμισμα, είναι το μικρότερο, χρηστικό αποτύπωμα του ανθρώπινου πολιτισμού και το ελάχιστο έργο τέχνης που εμφανίστηκε ποτέ. Ιδιαίτερα όταν το κουμπί έχει υποστεί και κάποια, μινιατουρίστικη επεξεργασία. 

Κουμπιά κατασκευασμένα από κοχύλι χρησιμοποιήθηκαν στον πολιτισμό της κοιλάδας του Ινδού για διακοσμητικούς σκοπούς γύρω το 2000 π.Χ. 

Μερικά κουμπιά σκαλίστηκαν σε γεωμετρικά σχήματα και είχαν τρύπες μέσα τους έτσι ώστε να μπορούν να προσαρτηθούν σε ρούχα με νήμα. 

Ο μελετητής του θέματος Ίαν Μακ Νίλ σε βιβλίο του το 1990 υποστηρίζει ότι «το κουμπί, στην πραγματικότητα, χρησιμοποιήθηκε αρχικά περισσότερο ως στολίδι παρά ως κούμπωμα, όπου το παλαιότερο γνωστό βρέθηκε σε κοιλάδα του Ινδού ποταμού. Είναι κατασκευασμένο από καμπύλο κέλυφος και ηλικίας περίπου 5000 ετών. 

Ο πόλεμος των κουμπιών, (La Guerre des boutons ή War of the Buttons) είναι μια γαλλική ταινία του 1962 σε σκηνοθεσία του Yves Robert. Ο συγκεκριμένος κλπ ”πόλεμος” των κουμπιών αφορά σε δύο αντίπαλες συμμορίες παιδιών των οποίων οι μάχες μετατρέπονται σταδιακά σε μια αποκαλυπτική για την κοινωνική της διάσταση, βία. Το παιχνίδι που μετατρέπεται σε σύγκρουση. Και η ηδονή δε οδύνη. Το ίδιο θέμα φιλμαρίστηκε ξανά το 2011 με μέτρια όμως αποτελέσματα... 

″Ο πόλεμος των κουμπιών”, η έκθεση που φιλοξενείται σε ένα παραδοσιακό κατάστημα κατασκευής και πώλησης κομβίων στο Μοναστηράκι, γίνεται σε έναν χώρο που μας πηγαίνει πολύ πίσω στη μαγική δεκαετία του ’60 όταν δεκάδες, ανάλογες βιοτεχνίες ανθούσαν από την οδό Γερανίου ως την οδό Καλυβιώτη. 

Ήταν τότε που οι νοικοκυρές, κομψευόμενες και μη, νέες ή μεσόκοπες, έφτιαχναν εν πολλοίς μόνες τα ρούχα τους ενώ πάντα οι ίδιες μαντάριζαν ή επιδιόρθωναν με επιδεξιότητα όλο το ρουχισμό της οικογένειας. 

Μία εποχή που οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν περισσότερο τα χέρια ή τη φαντασία τους και λιγότερο τα κουμπιά του αυτοματισμού. Και που τα κουμπιά μπορούσαν να αλλάξουν καλωπίζοντας εντυπωσιακά την εικόνα ενός φορέματος ή ενός παλτού. Μία εποχή αθωότητας που πέρασε ανεπιστρεπτί. 

Όμως με την ιστορία του κουμπιού ούτε έχουμε, ούτε επιτρέπεται να έχουμε τελειώσει. 

Εν προκειμένω 20 ενεργοί καλλιτέχνες εντελώς διαφορετικής προέλευσης, ζωγράφοι, γλύπτες, φωτογράφοι, performer μουσικοί σκηνοθέτες κλπ. προσεγγίζουν, ο καθένας με το δικό του τρόπο και ευαισθησία, ένα θέμα - παιχνίδι μεν το οποίο όμως έχει πάμπολλες, κοινωνικές και πολιτικές διαστάσεις. 

Συνήθεις, λαϊκές εκφράσεις όπως ”της βρήκε ή του βρήκε το κουμπί”, ”ρόμπα ξεκούμπωτη”, ”τα κουμπιά της Αλέξαινας”, ”παιδί - κουμπί” κλπ αποδεικνύουν τις συμπαραδηλώσεις που μπορεί να αποκτήσει από τη λέξη.

Κυρίως γιατί στην εποχή της εξειδικευμένης, super τεχνολογίας και των αυτοματισμών όλη μας η ζωή τελικά, η ευτυχία ή η δυστυχία μας, η ικανότητα που διαθέτουμε ή που χάνουμε για να επικοινωνήσουμε με τον διπλανό μας, μπορεί να εξαρτάται από ένα κουμπί. Ένα bouton, button, ένα πλήκτρο, ένα κομβίο. 

 Πρόκειται για το κουμπί που φοβόμαστε μην πατήσει οποιοσδήποτε παρανοϊκός δικτάτορας ή ο εκάστοτε πλανητάρχης για να καταστήσει την οικουμένη παρανάλωμα. Άρα, συζητώντας για τα κουμπιά και φτιάχνοντας έργα εμπνευσμένα από αυτά, κανείς πρέπει να είναι πρωτίστως χιουμορίστας ώστε να συλλάβει το θέμα σε όλες τις όντως δραματικές του προεκτάσεις...» 

Εγκαίνια Τετάρτη 16 Ιουνίου στις 20:00 μμ στο κατάστημα ” ΚΟΜΒΙΑ Ο ΠΑΤΡΟΚΛΟΣ” Πολυκλείτου και Βλαχάβα 3 Μοναστηράκι  

Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 18 Ιουλίου 2021 και θα υπάρξει επανεκκίνηση τον Σεπτέμβριο. 

Οι καλλιτέχνες που θα λαβουν μέρος είναι οι ακόλουθοι: Αθηνά Νικολάου, Αλέξανδρος Βούτσας, Ανάργυρος Μαριόλης, Βασιλική Πανταζή, Βούλα Φερεντίνου, Γιάννης Ασημακόπουλος, Γιώργος Μπαρδάκας, Δέσποινα Νισσυρίου , Ειρήνη Μπαζάρα, Elena Shalenkova, Ευγενία Κουζμίνα, Ιωάννα Καραντζή, Λαμπρινή Μίχου, Μάνος Κατσάρης, Μαρίνα Γεωργοπούλου, Ματίνα Μαυρονικόλα, Παναγιώτης Ελευθεράκης, Πέτρα Αγαθοκλέους, Στέλιος Τσιτούνας, Yulia Buzhinskaya.

Του κιτς η μάνα κάθεται...

Λαϊκισμός και στιφάδο

Πρώτη φωτογραφία: Όλα αυτά συνέβαιναν μόλις χτες! Τότε που υπερασπιζόμασταν αποτελεσματικά τα νησιά και τα θαλάσσια μας σύνορα μέσω λιτανειών και παννυχίδων! Με τον απίστευτο, πολιτικό απατεώνα επικεφαλής της άμυνας μας. Τα άγια τοις κυσίν. Ο οποίος εξευτέλιζε συστηματικά τους ένστολους με τα καραγκιοζηλίκια που τούς υποχρέωνε να κάνουν...

Εν προκειμένω τον τότε Α/ΓΕΘΑ ναύαρχο Αποστολάκη. Που κουβαλάει εδώ Αγία Σποδό ενώ ο υπουργός του "σταυρώνει" τα αεριωθούμενα! Διακεκριμένο πασόκο αξιωματικό κατά τα άλλα και έπειτα υπουργό των Συριζανέλ.

Ο δειλός πατριδοκάπηλος...Που γελούσε μαζί όλη η αποθρασυμένη Τουρκιά. Και που απ' τα πολλά στεφάνια που πετούσε στη θάλασσα - πάντα από απόσταση ασφαλείας - έδωσε στο Αιγαίο γεύση στιφάδου. Να τον χαίρονται οι πρώην μου σύντροφοι.

 Φωτογραφία δεύτερη: Γιατί τα θυμάμαι όλα αυτά; Γιατί δεν τελειώνει ο λαϊκισμός σ' αυτό τον τόπο. Αφού πάντα θα υπάρχει ένας Άδωνις για να προμοτάρει μαρμαρωμένους βασιλιάδες πλάι σε παπάδες και πολιτικάντηδες. Και αφού μια ιστορική επέτειος ανεχόμαστε να ξεφτίζει σε απροκάλυπτο κιτς. Σαν εθνικοπατριωτικό σκετσάκι σε γηροκομείο παλίμπαιδων με παραποίηση των εθνικών φορεσιών μας.

 Με τους Τούρκους όμως απέναντι - που ποτέ δεν λησμόνησαν το εύδρομο Αβέρωφ - να προετοιμάζουν ψύχραιμοι το επόμενο colpo grosso - εκτός κι αν ξεχάσαμε κι εμείς το περσινό καλοκαίρι, εμπρός στο διακαή πόθο μας να υποδεχτούμε νέους τουρίστες - αλλά και τους συμμάχους και φίλους μας να είναι έτοιμοι να νίψουν ξανά τας χείρας τους.

 Τότε που ούτε η κάρα της Αγίας Βαρβάρας, ούτε η εμβάδα του Οσίου Εφραίμ αλλά ούτε και τα ταρατατζούμ των παρελάσεων με παπάδες και γιαλαντζί μπομπουλίνες, δεν θα μπορούν να μάς γλυτώσουν.

ΥΓ. Το καταφέραμε και αυτό! Να καταντήσουμε την Εθνική μας επέτειο και την ιστορική μας επανάσταση....μόδα με κιτσάτη παραποίηση της εθνικής στολής, αναμνηστικά με χρυσό τσαρούχι...μπρελόκ αλλά και ανάλογη επίδειξη μοντέλων του οίκου Dior. Όλα, αδέλφια, για το brand name! Και για τον τουρισμό βεβαίως βεβαίως. Τη βαριά μας βιομηχανία (μετά τον πολιτισμό).

Για τον Γκωγκέν...

Για τον Γκωγκέν, την αμαρτία και το πάθος

Γράφει ο Yannis Papaconstantinou : 

"Σαν σήμερα, 7 Ιουνίου, γεννήθηκε στο Παρίσι ο Γάλλος ζωγράφος Eugène Henri Paul Gauguin (1848-1903), ένας από τους μεγαλύτερους ζωγράφους που ανέδειξε η Γαλλία, εκπρόσωπος του ρεύματος του μεταϊμπρεσιονισμού και έντονα πειραματικός καλλιτέχνης που επηρέασε τα ρεύματα της μοντέρνας τέχνης. Θεωρείται σήμερα ένας από τους μεγάλους ζωγράφους όλων των εποχών.

 

Το πάθος της ζωγραφικής δεν κυρίευσε από νωρίς την ψυχή και τα όνειρα του Πωλ Γκογκέν. Πέρασε από πολλά στάδια της ζωής του και άργησε πολύ μέχρι να αφοσιωθεί σε αυτό. Σπούδασε στην Ορλεάνη της Γαλλίας και αμέσως μετά ταξίδεψε ανά τον κόσμο με εμπορικά πλοία και αργότερα με το Γαλλικό Ναυτικό, για ένα διάστημα περίπου έξι ετών. Επέστρεψε στη Γαλλία το 1870, όπου και εργάστηκε ως βοηθός χρηματιστή. Παράλληλα με αυτή την ιδιότητά του, ο Γκογκέν περνούσε μέρος του χρόνου του ζωγραφίζοντας με τον Καμίλ Πισαρό και τον Πωλ Σεζάν. Την περίοδο 1880-1886, ο Γκογκέν βρίσκονταν σε επαφή με τους ιμπρεσιονιστές καλλιτέχνες και συμμετείχε με έργα του στις εκθέσεις τους. Μέσα από τις γνωριμίες που έκανε, γνώρισε την Μέτε Γκαντ, μια Δανέζα που ζούσε στο Παρίσι. Ερωτεύτηκαν και παντρεύτηκαν. Στην επόμενη τριετία από το γάμο (1873-1876), ο Γκογκέν έκανε τα πρώτα του βήματα στη ζωγραφική. Βήματα πολύ σημαντικά που τον έφεραν μπροστά στον Καμίλ Πισαρό, έναν γκαλερίστα και καλλιτέχνη που αναζητούσε συνεχώς νέους ζωγράφους για να βάλει στη γκαλερί του. Ο Πισαρό τον σύστησε στον κύκλο των Ιμπρεσιονιστών και μέχρι το 1879 επισκεπτόταν τις συναντήσεις του για να μάθει πράγματα και να τους δείξει ότι αξίζει να ανήκει στον κόσμο τους. Ο Ντεγκά και ο Μονέ ήταν αυστηροί και δεν θα τον δέχονταν εύκολα...

 

Την περίοδο 1886-1891, ο Γκογκέν έζησε κυρίως στην περιοχή της Βρετάνης, όπου ζούσαν επίσης αρκετοί πειραματικοί ζωγράφοι που εντάσσονται συχνά στη λεγόμενη «Σχολή της Pont-Aven». Επηρεασμένος από τον ζωγράφο Εμίλ Μπερνάρ, ο Γκογκέν μετέβαλε σημαντικά το ύφος της ζωγραφικής του. Τα κύρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα της ζωγραφικής του έγιναν η χρήση μεγάλων επιφανειών και έντονων χρωμάτων. Ο Γκογκέν δήλωνε πλέον απογοητευμένος από τον ιμπρεσιονισμό και στράφηκε περισσότερο στην αφρικανική τέχνη και την τέχνη της Ασίας. Παράλληλα γύρω στο 1888, ήρθε σε επαφή με το έργο του Βίνσεντ βαν Γκογκ, έργο το οποίο αναγνώρισε ως ιδιαίτερα σημαντικό, και συνδέθηκε φιλικά μαζί του, τόσο ώστε να συγκατοικήσουν για 2 μήνες στην Αρλ. Εξαιτίας όμως της κατάθλιψης από την οποία έπασχαν αμφότεροι, η συγκατοίκηση αυτή κατέληξε σε έντονη διαμάχη μεταξύ τους, με αποτέλεσμα ο βαν Γκογκ να κόψει μέρος του αριστερού αυτιού του, αφού προηγουμένως είχε απειλήσει να σκοτώσει τον Γκογκέν.

 

Ο Γκογκέν κυνήγησε τα θέλω και τα όνειρά του στη μακρινή Πολυνησία και αποτύπωσε στο έργο του την ομορφιά και την αισθαντικότητα των εξωτικών κοριτσιών, πολλά από τα οποία ήταν μικρές έφηβες. Ως Γάλλος θηρευτής στις γαλλικές αποικίες της εποχής, εκμεταλλεύτηκε και σεξουαλικά τις εξωτικές γυναίκες που ήθελε να αποτυπώσει στους καμβάδες του. Η κοπέλα που παντρεύτηκε στην Ταϊτή ο Γκογκέν, η Tehura, ήταν μόλις 13 ετών, όταν παντρεύτηκαν με τον 43χρονο Γκογκέν το 1891. Ο γάμος τους προκάλεσε μεγάλες αντιδράσεις και διαλύθηκε δύο χρόνια αργότερα. Ο Πολ Γκογκέν είχε κι άλλες ερωμένες στα ταξίδια του στην Πολυνησία και ήταν όλες σε παρόμοια ηλικία (14 ετών), σχεδόν παιδιά. Εν τω μεταξύ, ο ζωγράφος είχε προσβληθεί από σύφιλη, την οποία  γενναιόδωρα έσπειρε σε όλη την Ταϊτή. Από το 1899 ο Πωλ Γκογκέν ήταν συνεχώς άρρωστος και η κατάσταση της υγείας του διαρκώς χειροτέρευε. Στις 8 Μαϊου 1903 πέθανε πάμπτωχος στην Ατουάνα των Νήσων Μαρκέζας, σε ηλικία 54 ετών..."

 

Το σχόλιο μου:

Το άρθρο σας είναι καλογραμμένο και ερεθιστικό. Προσωπικά διερωτώμαι μπορούμε να κρίνουμε με τα μέτρα της δικής μας εποχής και του δικού μας πολιτισμού μιαν άλλη εποχή και έναν εντελώς διαφορετικό πολιτισμό; Είναι σαφές από τον τρόπο που φέρθηκε στην πρώτη του γυναίκα και τα πέντε του παιδιά ότι ο Γκωγκέν ενδιαφέρεται κυρίως για την "αποστολή" του στη ζωγραφική. Είναι ένα στοιχείο που το βλέπουμε τις άλλους αβανγκαρντίστες όπως είναι ο Μοντιλιάνι, ο Πικάσο ή και ο Μονέ ο ίδιος που παντρεύτηκε με κυνισμό τη γυναίκα του ευεργέτη του. 

Μπορείς να διαχωρίσεις, διερωτάται κανείς, τον έρωτα ή απλά την επιθυμία από την καλλιτεχνική έκφραση; Είναι σαφές ότι οι άνθρωποι αυτοί έζησαν αντισυμβατικά, επιθετικά, προκλητικά προς τις ηθικές ή κοινωνικές συμβάσεις του μικροαστικού περίγυρου τους. Με πολύ βαρύ κόστος! Παράλληλα είχαν έναν τερατώδη εγωισμό που κατέκαιγε όσους είχαν την τύχη (;)να ζήσουν δίπλα τους. Ούτως ή άλλως η, στα όρια του αυτισμού, εγωπάθεια των καλλιτεχνών είναι πασίγνωστη. Πόσο μάλλον όταν καλλιτέχνες αυτοί είναι και ιδιοφυΐες.

 Ο Γκωγκέν αυτοεξορίζεται κατ' ουσίαν αναζητώντας έναν πρωτόγονο παράδεισο εκτός της προόδου του δυτικού κόσμου, που όμως στις λεπτομέρειες του ήταν κόλαση. Βαθιά του επιθυμία ήταν να αποφύγει τον τεχνοκρατικό, υλιστικό πολιτισμό και να ζήσει "αθώα" δηλαδή ουσιαστικά. Με τα ένστικτα του και τις επιθυμίες του αλογόκριτες και αδιαμεσολάβητες. Από την άλλη λειτουργούσε με τη νοοτροπία αποικιοκράτη - αν και ο ίδιος είχε υποστεί τον ρατσισμό των σύγχρονων του επειδή η μητέρα του ήταν μιγάδα - έχοντας επίγνωση της γοητείας που ασκούσε στους ιθαγενείς. Ό,τι και να πούμε, το ταλέντο κοστίζει και πληρώνεται ακριβά και από αυτούς που το διαθέτουν και από εκείνους που το προσεγγίζουν ηθελημένα ή αθέλητα. Ήταν η γυναίκα ή οι ερωμένες του ανήλικες; Όχι βέβαια σύμφωνα με τα ήθη εκείνων των νησιών. Αλλά και οι μισές πόρνες πολυτελείας του Παρισιού ήταν ανάμεσα στα 14 και τα 16 χρόνια. Από την άλλη, τα πλάσματα αυτά αγαπήθηκαν και μνημειώθηκαν από έναν Γκωγκέν, λίγο είναι αυτό; Όσοι εμπλέκονται με την τέχνη, ξέρουν από τη μία ζωή μπορεί να ανταλλαγεί για μία στιγμή. Η αιωνιότητα εγκλωβίζεται στα λίγα λεπτά της - τρομερής - συνύπαρξης με το κάλλος. Και ότι το πολύτιμο της ομορφιάς, έχει δυσανάλογα πικρό κόστος. Εκάς τα βέβηλα, δηλαδή όσοι δεν αντέχουν το δέος και την έκσταση...

Όσο για τη σύφιλη... ο αναμάρτητος πρώτος τον λίθον βαλέτω εκείνη την περίοδο. Ας θυμηθούμε και τον δικό μας Καρυωτάκη και την ουσιαστική αιτία της αυτοκτονίας του... Όλα λοιπόν στην υπηρεσία του ταλέντου; Κατηγορηματικά όχι. Όμως όλα στην υπηρεσία του πάθους. Αλλά και στην υπηρεσία εκείνο του μοναδικού έργου που μόνο το απόλυτο πάθος μπορεί να δημιουργήσει.

Επιμύθιο: Η μόνη πραγματικότητα που ισχύει, που υφίσταται αληθινά, κατοχυρώνεται στην ανάμνηση. Αποκλειστικά. Εφόσον το παρόν υπάρχει μόνο όπως εξάλλου και το μέλλον, όταν κατοχυρώνεται εντός της επικράτειας του παρελθόντος. Η τέχνη πάλι είναι εκείνη η δύναμη που μπορεί να ακυρώνει τον χρόνο...

ΥΓ. Εν είδει υστερόγραφου ένα πρόσφατο έργο του φίλου μου του Χρήστου Αντωναρόπουλου με το οποίο συμφωνώ απόλυτα: χωρίς έρωτα, χωρίς πάθος, χωρίς κόστος δεν μπορεί να υπάρξει μεγάλη τέχνη.

Ο καπιταλισμός...

Ο καπιταλισμός του έρωτα 

κι ο κομμουνισμός της αγάπης 

"Τα πάντα πυορροεί"

(Ο Μπέκετ διαβάζει Ηράκλειτο)

Ο έρωτας έχει κάτι από την παράνοια και την απληστία του καπιταλισμού. Πρόκειται τόσο για την ιδιοκτησία του άλλου όσο και για το ξόδεμα του εαυτού. Διαρκές ανικανοποίητο. Διαρκής επιθυμία. Διαρκής ανάγκη. Κι ο τρόμος της μοναξιάς να ελλοχεύει και στην πιο παθιασμένη αγκαλιά. Κανένας παρηγορητικός κομμουνισμός της αγάπης σ' εκείνη την ανασφάλεια που είναι όλη δική σου. Και το κοινωνικό σύστημα που αναγκαστικά επιλέγεις, σπάταλα δουλοκτητικό. Έως τελικής εξοντώσεως.

Επειδή ερωτευμένος με μια κίνηση, ένα βλέμμα, ένα σκίρτημα, ένα χαμόγελο, δηλαδή με το μέρος αντί του όλου, ερωτεύεσαι κατ' ουσίαν τον άγνωστο βασανιστή σου που αφελώς πιστεύεις πως γνωρίζεις. Αφέντης και δούλος στο σκλαβοπάζαρο των αισθήσεων, των παραισθήσεων και των παραστρατημένων συναισθημάτων.

 Κανένα κέρδος για το αύριο, δηλαδή το μέλλον και τα γηρατειά που τα λένε  αγάπη. Εδώ καμιά εξασφάλιση. Όλα μεροδούλι μεροφάι. Με την γεύση του αρμυρού ιδρώτα διαρκώς στα χείλη. Ίδια με την γεύση της ανασφάλειας. Της απογοήτευσης.

Είναι τότε βέβαια που πιστεύεις, μέσα στην μέθη της τρέλας σου, ότι η ίδια η Άνοιξη επέστρεψε οπισθοβατώντας στην καρδιά του καλοκαιριού μόνο και μόνο για να σου δείξει τη γυμνή της πλάτη... Αποκλειστικά για σένα. Για να μυρίσεις τα μαλλιά της. Μήπως και ονειρευτείς κάποτε το πρόσωπο της. Γλυκερά ψέματα θα πεις. Όμως ψέματα. Το ξέρεις, το έμαθες πια. Έτσι είναι...

Αφού η πίκρα, καθόλου ψεύτικη,  σερβίρεται τελευταία.

ΥΓ. Η  πρώτη φωτογραφία ασχολίαστη, η

δεύτερη: 

Από εκδήλωση της ομάδας Οπτική Ποίηση. Δεν θυμάμαι που, πότε και πως. Από αριστερά ο Στάθης Χρυσικόπουλος, ο Μιχαήλ Μήτρας, εγώ, ο Νάνος Βαλαωρίτης και ο Κωστής Τριανταφύλλου. Διαπιστώνω ότι 3 - 2 νικάμε οι ζωντανοί τους νεκρούς σ' αυτό το πάνελ. Προσωρινά βέβαια.