Όσα μου έμαθαν τα παπούτσια για τις σχέσεις

γιατί όπως θα έλεγε και η Λίνα

"τα 'χουμε και είμαστε ζευγάρι

μόνο απ' τα παπούτσια το χεις πάρει"

1. Ένα ζευγάρι δεν είναι για όλες τις δουλειές- ένας σύντροφος επίσης (δεν εννοώ βρείτε τρεις- τέσσερις να συναλλάσσετε, σαν τον Ηλιόπουλο στο τραγούδι) αλλά να καταλάβουμε ότι δεν μπορείς να κάνεις τα πάντα με τον άνθρωπό σου. Βρες και καμιά φίλη να κάνετε κάτι, κι άσε κι αυτός να πάει για ψάρεμα χωρίς εσένα.

2. Άμα το παπούτσι δε σου κάνει το καταλαβαίνεις από την αρχή- το ίδιο και τη σχέση: ΟΚ, στην αρχή το καμαρώνεις το παπούτσι, σκέφτεσαι και τα λεφτά που ξόδεψες, λες "δεν πειράζει, θα ανοίξει ή ας μου φεύγει και λίγο". Οι περιπτώσεις να φτιάξει το παπούτσι με το χρόνο είναι μικρές και ο πόνος σου μεγάλος. Άσε που μπορεί να έχει επικίνδυνες συνέπειες για την υγεία σου. Αν περάσεις καιρό με λάθος παπούτσια οι συνέπειες είναι μη αναστρέψιμες- κότσια πετάνε, στραβωμένα δάχτυλα, διαλυμένα νύχια, σκισμένα πέλματα, φλεβίτιδες. Τα άσχημα της σχέσης είναι χειρότερα: αισθήματα αναξιότητας, ματαιότητας, θλίψη, ανημπόρια, απογοήτευση, απελπισία, απόγνωση.

3. Το γεγονός οτι αντι να πεις άμεσα "ασ' το, δε μου κάνουν"  αρχίζεις να επενδύεις περισσότερο χρόνο και χρήμα για να σου κάνουν, αφενός σημαίνει οτι είσαι ένας άνθρωπος υπεύθυνος, που στηρίζει τις επιλογές του και τις τιμά, αφετέρου ένας άνθρωπος ξεροκέφαλος, πεισματάρης που εθελοτυφλεί. Δε σου χωράει το ρημάδι! Σ' αρέσει, το θες, δε σου κάνει όμως. Ξεκόλλα!

4. Το χειρότερο έιναι όταν ακόμα και το καλό ζευγάρι με το χρόνο αρχίζει και διαλύεται. Τότε λες "ΟΚ, θα αρχίσω να ψάχνω για άλλο" αλλά όσο έχεις το παλιό ζευγάρι και σε βολέυει- ακόμα κι αν δεν ειναι το σουπερ καλό και τέλειο- όλο αναβάλλεις ή δεν ψάχνεις πραγματικά για κάτι άλλο. Όλο "καλά, θα δούμε" κι όλο δικαιολογίες: το ένα ακριβό, το άλλο δεν εισαι σιγουρη για το χρώμα. Ο ένας που γνωρίζεις μενει μακριά, ο άλλος δεν ξέρεις αν έχει σταθερή δουλειά, ο άλλος δε σου κάνει κλικ κλπ.

5. Και ετσι μένεις με τον λάθος άνθρωπος που μπορεί κάποτε να ήταν και ο σωστός, αν και ο σωστός καθενός κρίνεται μόνο μέσα από την αλληλεπίδραση. Κανείς δεν είναι ο "σωστός" έτσι γενικώς και αορίστως, είμαστε "σωστοί για..." κάτι ή κάποιον, σωστοί δηλαδή σε σχέση με κάτι. Η σχέση και η αλληλεπίδραση θα πει τι είμαστε και τι όχι, όχι τι νομιζουμε οτι ειμαστε ή δινουμε.  Εγω, λοιπόν, που κάποτε αγάπησα τα πεδιλά μου, που τα φοραγα όλη μερα κάθε μέρα, που πήγα με αυτά στις πιο ωραιες μου διακοπές, που με έκαναν να νιωθω αυτοπεποίθηση και χαρά, αυτά τα ίδια πεδιλα που πια έχουν περάσει 8 χρόνια ζωής, μου φεύγουν, γλιστρούν, δείχνουν ελεεινά και τρισάθλια και κοντεύουν να κοπούν, τα πήγα για φτιάξιμο. 32 ευρώ η επισκευή.  Ειπαν θα μου τα κάνουν καινούρια. Και όντως έγιναν καινούρια.

Σημερα τα έβαλα να πάω στο Κέντρο. Και ιδού το αποτέλεσμα:

Φουσκάλες σε κάθε δαχτυλάκι, χτυπημένο κότσι 

και σκισιμο πίσω στο πόδι, εκει που έπιανε το λουράκι.

Για να γυρισω από την Αθήνα, μπήκα σε ένα μαγαζι και πήρα ένα ζευγάρι άλλα πέδιλα, που μου ήταν λίγο μεγάλα και όχι το τέλειο παπούτσι, αλλά σκέφτηκα "πάρε τώρα να μην ΥΠΟΦΕΡΕΙΣ και οταν βρεις καλύτερα τα αλλάζεις". Αυτό ακριβώς που πρέπει να κάνεις με τις σχέσεις. Μην περιμένεις παιδί μου να αρχίσεις να ΥΠΟΦΕΡΕΙΣ. Αν πονάς, λύσε το θέμα ή φύγε. Τι περιμένεις; Να πάθεις γάγγραινα ή να σου κόψουν το πόδι για να αποφασίσεις οτι έκανες λάθος επιλογή;

Τέλειος Ακαδημαϊκός που ξέχασε μια λέξη, με 250.000 αναγνώστες: τι είναι;

Έτσι, σαν λήμμα σε σταυρόλεξο. 

Εβλεπα τον τίτλο του βιβλίου μεσα στο ΜΕΤΡΟ για μέρες.

Ωραίος τίτλος, πιασάρικος. Τίτλος που εστίαζε όχι σε όσα έχουμε μα όσα μας λείπουν. Και όλοι έχουμε ελλείψεις. Ένα κενό που αφήνουν οι γνώσεις, το μυαλό, οι άνθρωποι. "Όλα στα έμαθα μα ξέχασα μια λέξη". 125.000 αναγνώστες, 31 εκδόσεις ως το 2009. Έχουμε 2013. Πιστεύω θα έχει φτάσει το 1/4 του μύριου αναγνωστών. Πήρε και βραβείο αναγνωστών του ΕΚΕΒΙ για το 2008. Ε, πρέπει να είναι ένα καλό βιβλίο.

Η λέξη "βιβλίο" είναι πολύ μεγάλη για τέτοια αναγνώσματα. Γιατί το συγκεκριμένο, δεν είναι κάτι ενιαίο και συμπαγές. Έχει μεν εξαιρετικά σημεία εκλαϊκευσης των πρακτικών διαχείρισης δυναμικού και μάνατζμεντ. Επίσης ένα καταπληκτικό κομμάτι για τη σαπίλα των Ακαδημαϊκών διορισμών και του πανεπιστημιακού συναφιού γενικότερα. Αλλά είναι ένα μέτριο λογοτεχνικό έργο. Μέτριο προς κακό. 

Και εγώ, όταν βλέπω ένα βιβλίο που μου το πουλάνε για μυθιστόρημα, θέλω να διαβάσω λογοτεχνία. Καλή λογοτεχνία. Κι αυτό το βιβλίο είναι από εκείνα που 1/4 του μύριου αναγνώστες λατρεύουν και τα υπόλοιπα 3/4 λατρεύουν να μισούν.  

Το στόρυ είναι ένας καθηγητής Πανεπιστημίου και η περιπλοκη σχέση μαθητείας του με μια φοιτήτρια του, χωρίς πατέρα και με οικονομική ανασφάλεια. Το "περιπλοκη σχέση" δεν περιλαμβάνει σεξ και αυτό είναι στα υπέρ του συγγραφέα. Νομίζω δε οτι πράγματι πιάνει και τους ρόλους που του αναθέτει έμμεσα η συγκεκριμένη φοιτήτρια λόγω των συγκεκριμένων αναγκών της (ειναι ταυτόχρονα γι' αυτήν πατρικό πρότυπο, επιστημονική αυθεντία, μέντορας, πάτρωνας, στήριγμα, φίλος και πλατωνικός της έρωτας).  Νομίζεις οτι θα διαβάσεις κάτι σαν Φιλιπ Ροθ, με περισσότερη ενσυναίσθηση από τον συγγραφέα και λιγότερο κυνισμό. Κι εκεί πατάς τη μπανανόφλουδα και σωριάζεσαι. 

Ο ήρωας, ο χαρακτήρας που αναλαμβάνει όλους αυτούς του ρόλους, είναι τόσο μα τόσο ψεύτικος και μονοδιάστατος. Έχει εμφάνιση Δημήτρη Παπαμιχαήλ στο "Το ξύλο βγήκε από τον Παράδεισο", τσαγανό και θέληση Βασιλάκη Καϊλα ("θα προκόψω ό,τι και να γίνει"), με γνώσεις παιδαγωγικής του Jerome Bruner, με ικανότητες αντίληψης των αναγκών των άλλων και χειραγώγησης που τύφλα να έχει ο Freud, είναι ένας άνθρωπος γεμάτος ικανότητες και προτερήματα με τα οποία βλέπει τη σαπίλα και τη μιζέρια όλων των άλλων και θέλει να την αλλάξει, ο ήρωας του βιβλίο, ο καθηγητής Νίκος Αλεξίου είναι το όνειρο κάθε φοιτητη και φοιτήτριας, το πρότυπο κάθε σκεπτόμενου ανθρώπου. Εκτός απο εμένα. 

Σκέφτομαι, ποια ανάγκη οδηγεί κάποιον να γράψει έναν βιβλίο στο οποίο ο κεντρικός ήρωας είναι μια αγιογραφία του συγγραφέα; Πόση ανασφάλεια, ανάγκη για θετική θεώρηση των άλλων, για συνεχή συλλογή θετικών σχολίων και γλυψίματος, μπορεί να έχει ένας καθηγητής Πανεπιστημίου; Γιατί αν δεν έχει αυτή την ανάγκη, τότε είναι εντυπωσιακό ότι εφόσον έχει όλες αυτές τις υπέροχες ικανότητες που απαριθμεί στο βιβλίο του, δε μπόρεσε να διαγνώσει ότι μπορεί να είναι όντως ένας καταπληκτικός δάσκαλος, αλλά δεν είναι με τίποτα ένας καλός συγγραφέας.

Το βιβλίο είναι απλοϊκό και όχι απλό. Η διαφορά ειναι εύκολη: απλό είναι κάτι που μπορείς να το κατακτήσεις με λίγη ή ελάχιστη προσπάθεια (να πιάσεις τη μπουκίτσα από το πιάτο, να τη βάλεις στο στόμα, να τη μασήσεις, να την καταπιείς). Απλοϊκό είναι όταν το φαγητό είναι πουρές, παιρνεις το κουτάλι και το καταπίνεις αμάσητο. Σε αυτή την περίπτωση, μπορεί να νομίζεις οτι διαβάζεις ενεργητικά αλλά στην πραγματικότητα οι ιδέες πάνε και κάθονται στον παθητικό σου νου. Δεν τις σκέφτεσαι, τις αποδέχεσαι. Δεν αποφασίζεις, κάποιος άλλος αποφασίζει για ε΄σενα τι είναι καλό και σωστό. Δεν είσαι ένας κριτικός αναγνώστης, είσαι ένας παθητικός αναγνώστης.

Γι' αυτό μισώ τους ανθρώπους που κάνουν τέτοια λογοτεχνία. Κάτι Κοέλιους, κάτι Μαντάδες, κάτι άτομα που θεωρούν οτι έχουν τις γνώσεις και τις εμπειρίες που μπορούν να "σώσουν" τους άλλους. Που δεν γράφουν για να μάθουν και να ανακαλύψουν το βάθος της ανθρώπινης φύσης, να εξηγήσουν την περιπλοκη πραγματικότητα που κάθε μέρα βιώνουμε. Αλλά που με μεγάλη βεβαιότητα θα σου πουν οτι "αν θες κάτι πολύ όλο το συμπάν θα συνωμοτήσει να το αποκτήσεις" ή "αν δε συνωμοτήσει, δούλεψε πολύ και θα τα καταφέρεις" ή "κάνε του μάγια από τις Μάγισσες τις Σμύρνης και θα πάνε όλα καλά". Η βεβαιότητα ειναι το νέο όπιο του ταλαιπωρημένου ανθρώπου. Πουλάνε οι βεβαιότητες.

Στο βιβλίο λοιπόν αυτό, ο κεντρικός ήρωας είναι αγιογραφία του συγγραφέα, οι υπόλοιποι ήρωες δεν έχουν προσωπικό χαρακτηρα παρά μιλάνε πάντα με τον ίδιο τρόπο (πχ δεν αναγνωρίζεις καμία διαφορά επιπέδου στις πωλήτριες του καταστηματος που δουλεύει η Άννα και στους Ακαδημαϊκούς). Το γενικότερο ύφος του βιβλίου ειναι διδακτικό κι εκείνη χάνει τη μάχη με την απόλαυση της ανάγνωσης: οι διάλογοι δεν δινουν ζωντάνια στο κείμενο αλλά χρησιμοποιούνται σαν έμμεσοι τρόποι να φανει πόσο εύστοχες -διδακτικές- παρατηρήσεις κάνουν οι ήρωες ή -ακόμα χειρότερα- να δώσει ορισμούς ως ατάκες! Η γραφή του είναι περιγραφική με έναν τρόπο απο τη μια ευκολοδιάβαστο αλλά ταυτόχρονα εκνευριστικό, βαρετό: δεν έχει ζωή, χρησιμοποιεί πολλά επίθετα, πολλά συνώνυμα, είναι σαν έκθεση 14χρόνου που ξέρει οτι πρέπει να βάζει καλολογικά στοιχεία και το παρακανει. Εχει τόσο πολυ το κατάλοιπο της ακριβολογίας του επιστήμονα, που θέλοντας να πει ακριβώς αυτο που θέλει να πει χωρίς να παρερμηνευτεί στο κάνει νια νια λέγε- λέγε, εξήγα- επεξήγα.

Φυσικά, όσο εγώ γκρινιάζω το βιβλίο πουλάει, ο συγγραφέας χέστηκε τη γνώμη έχω γι' αυτόν και προσωπικά αναρωτιέμαι γιατί θυμώνω τόσο πολύ με αυτά τα βιβλία. Σε τελική, αφού έχουν κοινό, εμένα τι με κόφτει; 

Με κόφτει οτι έχουν εξαντληθεί και δε μπορώ να αγοράσω βιβλία του Κιουρέισι ή του Μήτσου, του Καλπούζου,  γιατί δεν πούλαγαν ή γιατί έκλεισαν οι εκδοτικοί, επειδή ο κόσμος αγοράζει τέτοια αναγνώσματα. Και που ξαναλέω, δεν έχω κανεναν πρόβλημα με την εκλαϊκευμένη επιστήμη. Τα βιβλιά του ψυχολόγου Πιντέρη ή τα βιβλία των εκδόσεων ΑΒΓΟ, πραγματικά τα θεωρώ κορυφαία γιατί δεν αρνούνται τι είναι: είναι επιστημονικά βιβλία γραμμένα με φαντασία και χιούμορ. Κι όταν κάτι είναι αυθεντικό έχει πάντα ποιότητα και προσφέρει απόλαυση και ψυχαγωγία. Οταν κάτι είναι τόσο κατάφορα διδακτικό, πώς πάς να το βαφτίσεις λογοτεχνία;

ΥΓ. Κι αν έχει κανείς το "Μεσάνυχτα όλη μέρα" του Χανίφ Κιουρέισι ή το "Όμοιος ομοίω ζευγαρώνει" του Γκέλερτ Σέπαρντ, να μου στείλει μήνυμα να το δανειστώ, να το διαβάσω, να μου φύγει το μαράζι.

Κάψιμο

Όταν λέω κάψιμο δεν εννοώ από τον ήλιο, επειδή είναι Αύγουστος.
Γιατί οι διδακτορικοί δεν κάνουν διακοπές (κατά το "οι χωρισμένοι δε γιορτάζουνε ποτέ").

Το κάψιμο στην προκειμένη περίπτωση δεν είναι καν εγκεφαλικό
-από την υπερσυσσώρευση πληροφορίας.
Είναι ψυχικό.
Είμαι ράκος.

Ο Επιβλέπων μέσα Ιούλη αποφάσισε ότι θέλει να παρουσιάσω διδακτορικό τον Σεπτέμβριο.
Να υπενθυμίσω ότι το διδακτορικό έχει κολλήσει από το Πάσχα στην ανάλυση
ο Μεγάλος πρέπει να βάλει ένα χεράκι να το ξεκολλήσει
αλλά δεν προλαβαίνει γιατί με το πρόγραμμα "Αθηνά"
τους έχουν όλους στην πίεση και τρέχουν από συνέλευση σε Σύγκλητο και τανάπαλιν.
Πάραυτα ο Μεγάλος επιμένει "το 'χεις εσύ, να το κλείσεις να παραδώσεις".
Τον Σεπτέμβριο!


Παθαίνω πανικό.
Κλείνομαι στο σπίτι ένα μήνα, να διαβάζω, να γράφω, να σβήνω, να διορθώνω
να ψάχνω πώς μπαίνει η ριμάδα η βιβλιογραφία αυτόματα με το word
να μη θυμάμαι ποιος είπε τι σε ποια σελίδα, να ξαναδιαβάζω διαγώνια άρθρα και βιβλία
άντε να γράψω και την εισαγωγή, άντε και τον πρόλογο
και 20 του Ιούλη, να φύγω, να πάω στον καλό μου, στο νησί, να ηρεμήσω.

Ο καλός μου δουλεύει σε νησί.
Ο καλός μου ήθελε βοήθεια στη δουλειά του.
Έχουμε λοιπόν, δέκα μέρες στο νησί,
κανένα μπάνιο
μία έξοδος,
απανωτοί καυγάδες ("εμείς εδώ δουλεύουμε κι εσύ ήρθες για διακοπές")
εγώ πλένω πιάτα, μαγειρεύω, σιδερώνω, καθαρίζω πισίνες,
δεν κάνω διακοπές
και 31 Ιουλίου
αφού έχω περάσει δέκα μέρες σε μια κατάσταση υστερίας, κλαμάτων και μισανθρωπίας
γυρνάω στην Αθήνα.
χωρισμένη, μισοχωρισμένη, εν διαστάσει
πες το όπως θες.

Και τότε αποφασίζω να αποδεχτώ ότι έχω καεί.
Εγκεφαλικά, σωματικά, ψυχικά. Δε μπορώ άλλο. Δεν αντέχω τίποτα άλλο.
Μια σταγόνα ήταν αρκετή για να ξεχειλίσει το ποτήρι.

Ζητάω από τον Μεγάλο παράταση παράδοσης της διατριβής.
Κι εκείνος πολύ χαλαρά λέει "ναι, βρε παιδί μου, πήγαινε κανένα μπάνιο,
εγώ το έβαλα το deadline, εγώ το παίρνω πίσω
τα ξαναλέμε μετά τον 15Αυγουστο".

Έτσι, απλά.
Χωρίς να έχει καταλάβει διόλου πόσο με έχει πιέσει ψυχολογικά τόσο καιρό!
"Άνδρες!" σκέφτομαι. "Καμία συναίσθηση του τι κάνουν στον άλλο
Άλλο είδος. Εντελώς. Καμένοι"!

Κι έτσι, είμαι τώρα στην Αθήνα,
για πρώτη φορά μετά από τέσσερα χρόνια
ανακουφισμένη και όχι σε εσωτερικό πανικό.
Αισθάνομαι ότι μπορώ να αυτοδιαθέσω τον εαυτό μου και το χρόνο μου
σε πράγματα και ανθρώπους που με ευχαριστούν
και παίρνουν κι αυτοί χαρά από εμένα.

Και όχι ότι ο φίλος μου ή το διδακτορικό με έθλιβαν εξαρχής, σαφώς όχι.
Και τα δυο αποτέλεσαν, το καθένα από τη μεριά του, μια μεγάλη καψούρα μου.
Αλλά αυτό είναι το κακό άμα ερωτεύεσαι: πας και κολλάς και τα δίνεις όλα
γιατί σου καλύπτουν ανάγκες (συντροφικότητας, μοιράσματος, ανανέωσης, δημιουργίας)
αλλά μετά από τέσσερα χρόνια, βλέπεις ότι έχεις αγνοήσει άλλες ανάγκες,
που τις θεωρούσες "φτηνές" και για "ρηχούς"
που θεωρούσες ότι αν τις ζητήσεις θα σε πουν "ανώριμη" και "παρτάκια".
Αγνόησα παντελώς την ανάπαυση, τη διασκέδαση, τις παρέες μου, τις διακοπές, το έξω.
Πίστεψα ότι απλώς μεγάλωσα και δεν τα χρειάζομαι
μέχρι που έγινε η έκρηξη που τα πήρε σβάρνα όλα
για να καταλάβω ότι δεν είναι τυχαία η επιλογή ατάκας στην σκηνή της τρέλας του Νίκολσον
στην "Λάμψη":
"η πολλή δουλειά τρώει τον αφέντη".

Κούκου!
Ευθύνες που δε θες να αναλάβεις και μάλιστα χωρίς βοήθεια
Άγχος που δε σε αφήνει να ξεκουραστείς πραγματικά
Στρίβει η βιδούλα και βρίσκεσαι μεσοτοιχία με την κατάθλιψη.

Κι έτσι λοιπόν, αυτόν τον Αύγουστο θα το πάρω αλλιώς.
Κομμένη η δουλειά
Θα κάνω διακοπές.
Διακοπές αυτή τη στιγμή σημαίνει δεν αναλαμβάνω καμία ευθύνη.

Σημαίνει μη στηρίζεσαι πάνω μου, θα πέσουμε κι οι δύο
Σημαίνει θέλω να περάσω δέκα μέρες που να τα έχω γραμμένα όλα
Που να μην υπάρχει πρόγραμμα
Μη με ρωτάς πόσο κάνει το δωμάτιο; Δε με νοιάζει.
Πότε θα γυρίσω; Δεν ξέρω.
Τι θα κάνω εκεί; Θα δείξει


Δε με ενδιαφέρει αν ακούγομαι επιφανειακή και καλοπερασάκιας και κακομαθημένη
και ανώριμη και εγωίστρια, άνθρωπος χωρίς κατανόηση ή στριμμένη.

Ναι, είμαι εγωίστρια.
Γιατί αν δε με φροντίσω εγώ, δε θα με φροντίσει κανείς άλλος.
Κι αν δε με φροντίσω να γεμίσω μπαταρίες, πώς θες να σου δώσω;
Θέλω να σου δώσω, αλλά αυτή τη στιγμή δεν έχω τίποτα πια. Καπούτ. Άδειο.
Το ταμείον είναι μείον.
Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος.

Έχω καεί
Και όχι από τον ήλιο...

(δε βρηκα ενα κλιπ της προκοπής για το κομμάτι...)