Ιερόν Σαρανταλείτουργον

† Κυριακή 29 Ιουλίου (Η' Ματθαίου)

Ευαγγελική Περικοπή,

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον
 Κεφ. ιδ' : 14-22

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, εἶδεν ὁ ᾿Ιησοῦς πολὺν ὄχλον, καὶ ἐσπλαγχνίσθη ἐπ᾿ αὐτούς καὶ ἐθεράπευσε τοὺς ἀρρώστους αὐτῶν. Ὀψίας δὲ γενομένης, προσῆλθον αὐτῷ οἱ Μαθηταὶ αὐτοῦ, λέγοντες· Ἔρημός ἐστιν ὁ τόπος, καὶ ἡ ὥρα ἤδη παρῆλθεν· ἀπόλυσον τοὺς ὄχλους, ἵνα ἀπελθόντες εἰς τὰς κώμας, ἀγοράσωσιν ἑαυτοῖς βρώματα. Ὁ δὲ ᾿Ιησοῦς εἶπεν αὐτοῖς· Οὐ χρείαν ἔχουσιν ἀπελθεῖν· δότε αὐτοῖς ὑμεῖς φαγεῖν. Οἱ δὲ λέγουσιν αὐτῷ· Οὐκ ἔχομεν ὧδε εἰ μὴ πέντε ἄρτους καὶ δύο ἰχθύας. Ὁ δὲ εἶπε· Φέρετέ μοι αὐτοὺς ὧδε. Καὶ κελεύσας τοὺς ὄχλους ἀνακλιθῆναι ἐπὶ τοὺς χόρτους, καὶ λαβὼν τοὺς πέντε ἄρτους καὶ τοὺς δύο ἰχθύας, ἀναβλέψας εἰς τὸν οὐρανὸν, εὐλόγησε· καὶ κλάσας, ἔδωκε τοῖς Μαθηταῖς τοὺς ἄρτους, οἱ δὲ Μαθηταὶ τοῖς ὅχλοις. Καὶ ἔφαγον πάντες, καὶ ἐχορτάσθησαν, καὶ ἦραν τὸ περισσεῦον τῶν κλασμάτων δώδεκα κοφίνους πλήρεις. Οἱ δὲ ἐσθίοντες ἦσαν ἄνδρες ὡσεὶ πεντακισχίλιοι χωρὶς γυναικῶν καὶ παιδίων. Καὶ εὐθέως ἠνάγκασεν ὁ ᾿Ιησοῦς τοὺς Μαθητὰς αὐτοῦ ἐμβῆναι εἰς τὸ πλοῖον, καὶ προάγειν αὐτὸν εἰς τὸ πέραν, ἕως οὗ ἀπολύσῃ τοὺς ὄχλους.



Απόστολος,

Πρὸς Κορινθίους Α΄ Ἐπιστολῆς Παύλου
Κεφ. α' : 10-17

Ἀδελφοί, παρακαλῶ ὑμᾶς, διὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τὸ αὐτὸ λέγητε πάντες, καὶ μὴ ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα, ἦτε δὲ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοῒ καὶ ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ. Ἐδηλώθη γάρ μοι περὶ ὑμῶν, ἀδελφοί μου, ὑπὸ τῶν Χλόης, ὅτι ἔριδες ἐν ὑμῖν εἰσι. Λέγω δὲ τοῦτο, ὅτι ἕκαστος ὑμῶν λέγει· Ἐγὼ μέν εἰμι Παύλου, ἐγὼ δὲ ᾿Απολλώ, ἐγὼ δὲ Κηφᾶ, ἐγὼ δὲ Χριστοῦ. Μεμέρισται ὁ Χριστός; Μὴ Παῦλος ἐσταυρώθη ὑπὲρ ὑμῶν; Ἢ εἰς τὸ ὄνομα Παύλου ἐβαπτίσθητε; Εὐχαριστῶ τῷ Θεῷ ὅτι οὐδένα ὑμῶν ἐβάπτισα εἰ μὴ Κρίσπον καὶ Γάῑον, ἵνα μή τις εἴπῃ ὅτι εἰς τὸ ἐμὸν ὄνομα ἐβάπτισα. Ἐβάπτισα δὲ καὶ τὸν Στεφανᾶ οἶκον· λοιπὸν οὐκ οἶδα εἴ τινα ἄλλον ἐβάπτισα. Οὐ γὰρ ἀπέστειλέ με Χριστὸς βαπτίζειν, ἀλλ᾿ εὐαγγελίζεσθαι, οὐκ ἐν σοφίᾳ λόγου, ἵνα μὴ κενωθῇ ὁ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ.

Μορφές Ύμνων

 

ΜΟΡΦΕΣ ΥΜΝΩΝ

Παράλληλα μέ τήν ἁπλή ψαλμωδία ἄνθησαν οἱ πρῶτες μορφές ὕμνων : τροπάριο, κοντάκιο καί κανών.

Tό τροπάριο ( ἀπό τό τρόπος) ἀναπτύχθηκε κυρίως τόν Ε΄ αἰώνα μ.Χ . Βασίζεται σέ νέα, ἁπλά καί εὔκολα νά μελοποιηθοῦν κείμενα, τῶν ὁποίων οἱ στίχοι παρεμβάλλονται μεταξύ τῶν ψαλμικῶν στίχων. Ἀργότερα τροπάρια ὀνομάζονται καί οἱ αὐτούσιοι ἐκκλησιαστικοί ὕμνοι .

Tά κοντάκια εἶναι ὕμνοι μέ πολλές στροφές ( οἴκους ), τά κείμενα καί οἱ μελωδίες τῶν ὁποίων ἐγράφησαν ἀπό τόν Σωφρόνιο Ἱεροσολύμων, τόν Σέργιο τοῦ Βυζαντίου καί κυρίως τόν Pωμανό τόν Μελωδό (πρότυπο ὁ Ἐφραίμ ὁ Σῦρος, Δ΄ αἰώνας μ.Χ.). Mετά ἀπό μία εἰσαγωγή ( κουκούλιον ἤ προοίμιον ) ἀκολουθοῦν 20 ἕως 40 ὅμοιες στροφές ( οἶκοι ). Περίφημος εἶναι ὁ ἀφιερωμένος στήν Παρθένο Ἀκάθιστος Ὕμνος μέ 24 στροφές καί μέ ἀκροστιχίδα τό ἀλφάβητο .

Ὁ κανών ἐγεννήθηκε τόν Ζ΄Θ΄ αἰώνα μ.Χ.. Bασίζεται στά νέα βιβλικά ἄσματα ἤ ὤδές , ὅπως ἡ ὠδή ἀρ. 3, ὁ ὕμνος τῆς Ἁγίας Ἄννης ἤ ἡ ἀρ. 9, τό « Ἐμεγαλύνθη ἡ ψυχή μου» τῆς Παναγίας. Kάθε ὠδή ἀκολουθεῖται ἀπό πολλές στροφές (εἱρμούς) πού ψάλλονται μέ τήν ἴδια μελωδία (τρόποι). Oἱ γνωστότεροι ποιητές κανόνων ἦταν ὁ Ἅγιος Ἀνδρέας ὁ Κρής (660-740 μ.Χ.), τοῦ ὁποίου ὁ Μέγας Κανών περιλαμβάνει 250 εἱρμούς καί ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός . Γιά τήν ἐποχή τοῦ Ὁσίου Ἐφραίμ εἶναι ἀποδεδειγμένη ἡ τεχνική τῆς παράφρασης, δηλαδή γράφονταν νέα κείμενα πάνω σέ γνωστές παλαιότερες, ἀκόμη καί κοσμικές μελωδίες. Oἱ ὕμνοι τῆς ἐποχῆς τῆς ἄνθησης ( Ε΄Ζ΄ αἰῶνες ) εἶχαν πάντα τίς ἰδικές τους μελωδίες, πού ἀργότερα πολλές φορές δέν μελοποιοῦνταν ἀπό τούς ποιητές ἀλλά ἀπό μελουργούς . Ὅπως τό κείμενο, πού θεματολογικά καί τυπολογικά ἀκολουθοῦσε τήν παράδοση χρησιμοποιώντας σταθερούς τύπους, ἔτσι καί ἡ μελοποίηση παραμένει κοντά στό παραδοσιακό τυπικό χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα μελωδικά γυρίσματα, σχήματα καί πτώσεις.

Ἄλλες μορφές ὕμνων εἶναι τά Ἀπολυτίκια (πού ἀναφέρονται σέ Ἁγίους καί ἑορτές), τά Καθίσματα , τά Ἐξαποστειλάρια , οἱ Πολυέλεοι , τά Λειτουργικά (ὕμνοι τῆς Θείας Λειτουργίας ὅπως τά Χερουβικά καί Κοινωνικά), τά Στιχηρά Προσόμοια (πού ἀποτελοῦν τυποποιημένες μελωδίες πού ἐφαρμόζονται σέ διαφορετικούς στίχους) καί τά Ἰδιόμελα (πού εἶναι αὐτόνομες συνθέσεις μέ ἴδιον =ἰδικό τους μέλος).

Oἱ ὕμνοι τῆς Λειτουργίας καί τῶν Ἀκολουθιῶν περιλαμβάνονται σέ εἰδικά λειτουργικά βιβλία:

Tό Eἱρμολόγιον περιέχει τούς εἱρμούς ( ὠδές τῶν κανόνων) ταξινομημένους κατά ἤχους. Τά εἱρμολογικά μέλη διακρίνονται σέ σύντομα καί ἀργά.

Tό Στιχηράριον περιέχει τά ἰδιόμελα, τά τροπάρια, τά μεγάλα ἀντίφωνα κ.λπ., ταξινομημένα κατά τό ἐκκλησιαστκό ἔτος .

Tό Kοντακάριον καί ἄλλα βιβλία, ὅπως τό Ἀσματικόν περιέχουν πιό περίτεχνα καί ἐλεύθερα μέλη πού ὀνομάζονται παπαδικά .

Tά εἱρμολογικά καί στιχηραρικά μέλη εἶναι συλλαβικά μέ λίγα μελίσματα πάνω σέ σημαντικές λέξεις, σέ στάσεις, πτώσεις καί στό τέλος. Oἱ καθαρά μελισματικοί ὕμνοι αὐξάνουν ἀπό τόν ΙΓ΄ αἰώνα μ.Χ . καί τόν ΙΕ΄αἰώνα μ.Χ . καί εἶναι ἰδιαίτερα πλούσιοι.

Ἡ ἐποχή τοῦ Μέσου Βυζαντινοῦ Μέλους (ΙΔ΄ΙΘ΄ αἰῶνες μ.Χ.) χαρακτηρίζεται κυρίως ἀπό νέες συνθέσεις ὕμνων, ἰδιαίτερα τοῦ Ἰωάννου Κουκουζέλου (ΙΔ΄ αἰώνας μ.Χ.) καί προσθῆκες στή σημειογραφία πού γίνεται ἔτσι ἰδιαίτερα σύνθετη καί περίτεχνη. Tό Νέο Βυζαντινό Μέλος χρονολογεῖται ἀπό τό 1821 καί χαρακτηρίζεται ἀπό τίς μεταρρυθμίσεις τοῦ Ἐπισκόπου Χρυσάνθου ἐκ Μαδιτῶν, πού ἔγκεινται κυρίως στήν ἁπλοποίηση καί τυποποίηση τῆς σημειογραφίας στή μορφή πού χρησιμοποιεῖται σήμερα.

Οι Ήχοι της Βυζαντινής Μουσικής

ΟΙ ΚΥΡΙΟΙ ΗΧΟΙ ΤΗΣ ΒΥΖΑΝΤΙΝΗΣ ΜΟΥΣΙΚΗΣ

ΠΡΩΤΟΣ ΗΧΟΣ

Ὁ πρῶτος ἐκ τῶν ὀκτώ ἤχων τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, ὁ ὁποῖος ταυτίζεται τονικῶς πρός τόν φρύγιο τρόπο τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς μουσικῆς καί πρός τόν δώριο ἐκκλησιαστικό τρόπο τοῦ γρηγοριανοῦ μέλους. Ἀνήκει στό διατονικό γένος καί ἠ ἐκ τοῦ φθόγγου ΠΑ κλίμακα σχηματίζει δύο ὅμοια διεζευγμένα τετράχορδα, τά ὁποῖα, ὡς πρός τό εἶδος τῶν τονιαίων διαστημάτων, συμπίπτουν πρός τά τετράχορδα τῆς φυσικῆς κλίμακος ἐκ τοῦ φθόγγου ΡΕ τῆς παγκόσμιας μουσικῆς. Δεσπόζοντες ἦχοι τοῦ α΄ ἤχου εἶναι, εἰς μέν τό στιχηραρικό εἶδος οἱ ΠΑ ΓΑ , εἰς δέ τό εἱρμολογικό οἱ ΠΑ ΔΙ , οἱ ὁποῖοι δέχονται καί τίς μελωδικές καταλήξεις. Ἀξιοσημείωτο ἀπό μουσικολογικῆς πλευρᾶς εἶναι τό γεγονός ὅτι τό κύριο καταληκτικό σχῆμα αὐτοῦ τοῦ ἤχου ταυτίζεται ἀπόλυτα πρός τό ἀντίστοιχο τοῦ δωρίου τρόπου τοῦ γρηγοριανοῦ μέλους. Αὐτή ἡ ταύτιση ἀποδεικνύει τήν ἀνά τούς αἰῶνες διατήρηση ἀπό τά δύο αὐτά μουσικά εἴδη –βυζαντινό καί γρηγοριανό, κοινῶν μορφολογικῶν στοιχείων, τά ὁποῖα διέσωσε ἡ μουσική παράδοση τῆς Χριστιανικῆς Ἐκκλησίας.

Στήν Ὀκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου :

Τέχνη μελουργός σούς ἀγασθεῖσα κρότους, Πρώτην νέμοι σοι τάξιν ὦ τῆς ἀξίας ! Ἦχος ὁ πρῶτος Μουσική κληθείς τέχνη, Πρῶτος παρ' ἡμίν εὐλογείσθω τοῖς λόγοις. Τά πρῶτα πρῶτε τῶν καλῶν λαχῶν φέρεις. Πρωτεῖα νίκης πανταχοῦ πάντων ἔχεις.

ΔΕΥΤΕΡΟΣ ΗΧΟΣ

Ὁ β΄ ἦχος, ὅπως καί ὁ παράγωγος αὐτοῦ πλάγιος β΄, ἀνήκει στό χρωματικό γένος. Ἡ κλίμακα τήν ὁποία ἀκολουθεῖ θεωρητικά ἐμφανίζεται ὡς καθαρά χρωματική, ἀπαρτιζομένη εἴτε ἐκ δύο ὁμοίων διαζευγμένων τετραχόρδων ΝΗ ΓΑ , ΔΙ  ΝΗ , εἴτε ἐκ συνημμένων πενταχόρδων. Τό « ἦθος » τοῦ β΄ ἤχου, ἡ αἰσθητική διάθεση τήν ὁποία ἐκφράζει τό μέλος, εἶναι συσταλτικό καί ἐκφράζει συνήθως συναισθήματα μετανοίας καί ταπεινώσεως.

Στήν Ὀκτώηχο, ὁ ἦχος χαρακτηρίζεται μέ τούς ἑξῆς ἰαμβικούς στίχους:

Κἄν δευτέραν εἴληφας ἐν τάξει θέσιν, ἀλλ ' ἡδονή πρώτη σοι τῷ μελιρρύτω. Τό σόν μελιχρόν καί γλυκύτατον μέλος ὀστᾶ πιαίνει, καρδίας τ' ἐνηδύνει. Σειρῆνες ἧδον δευτέρου πάντως μέλη. Οὕτω πράως σοι ρεῖ μελισταγές μέλος.

ΑΠΗΧΗΜΑ 

 

ΤΡΙΤΟΣ ΗΧΟΣ

Ὁ γ΄ ἦχος ἀνήκει στό κατά παράδοσιν έναρμόνιο γένος. Τονική βάση τοῦ ἤχου εἶναι ὁ φθόγγος ΓΑ. Ὁ γ΄ ἦχος παρουσιάζει μουσικολογικά ἰδιαίτερο ἐνδιαφέρον: Ἡ τελεία κατάληξη τῶν ἀσμάτων του πραγματοποιεῖται στήν κατιοῦσα 6η βαθμίδα ( ΠΑ ) τῆς κλίμακός του καί ἔχει τόν χαρακτήρα τονικῆς μεταλλαγῆς, ἡ ὁποία πραγματοποεῖται ἀλλεπάλληλα ἐντός τοῦ ἰδίου ἄσματος. Ἀπό τό γεγονός αὐτό διαπιστώνεται ὅτι στόν γ΄ ἦχο, ὅπως καί σέ ὅλους τούς διατονικούς ἤχους τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς, διατηροῦνται ἀναλλοίωτα οὐσιώδη μελικά συστατικά ἀπό τό παλαιοχριστιανικό ἆσμα.

ΑΠΗΧΗΜΑ 

 

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΗΧΟΣ 

Ὁ τελευταῖος ἀπό τούς τέσσερεις κύριους ἤχους τῆς βυζαντινῆς ἐκκλησιαστικῆς μουσικῆς, ὁ ὁποῖος ταυτίζεται τονικά πρός τόν δώριο τρόπο τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς καί πρός τόν φρύγιο ἐκκλησιαστικό τρόπο τοῦ γρηγοριανοῦ μέλους τῆς Δυτικῆς Ἐκκλησίας. Ἀνήκει στό διατονικό γένος καί ἡ ἐκ τοῦ φθόγγου ΒΟΥ κλίμακά του σχηματίζει δύο ὅμοια διεζευγμένα τετράχορδα, τά ὁποῖα ὡς πρός τό εἶδος τῶν τονιαίων διαστημάτων, συμπίπτουν πρός τά τετράχορδα τῆς ἐκ τοῦ φθόγγου Mι (χωρίς ἀλλοιώσεις ) φυσικῆς κλίμακος τῆς παγκοσμίου μουσικῆς. Ὁ δ΄ ἦχος, ἐκτός τῆς ἀνωτέρω κυρίας καί ἀρχαιοτέρας κλίμακος, ἡ ὁποία χρησιμοποιεῖται στό εἱρμολογικό εἶδος τῶν μελῶν ( ὁπότε ὁ ἦχος φέρει τό ὄνομα «Λέγετος»), στά ἄλλα εἴδη τῶν μελῶν του μεταχειρίζεται κλίμακες πού προκύπτουν ἀπό μετάθεση τῆς ἀρχικῆς τονικῆς βάσεως. Ἔτσι, στά στιχηράρια ἡ βάση μετατίθεται στόν φθόγγο ΠΑ, στά δέ παπαδικά στόν φθόγγο ΔΙ .


Στήν Ὀκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου:

Πανηγυριστής καί χορευτής ὤν φέρεις τέταρτον εὔχος μουσικωτάτη κρίσει. Σύ τούς χορευτάς δεξιούμενος πλάττεις, φωνάς βραβεύεις, καί κροτῶν ἐν κυμβάλοις. Σέ τόν τέταρτον ἦχον ὡς εὐφωνίας πλήρη, χορευτῶν εὐλογοῦσι τά στίφη.



ΠΛΑΓΙΟΣ ΤΟΥ Α΄ ΗΧΟΥ

Ὁ πρῶτος ἐκ τῶν τεσσάρων παραγώγων πλαγίων ἤχων της βυζαντινῆς μουσικῆς, ὁ ὁποῖος ἀνήκει στό διατονικό γένος καί ἀκολουθεῖ τήν ἴδια κλίμακα μέ τόν α΄ ἦχο. Κάθε κύριος ἦχος εὑρίσκεται σέ τονική καί μορφολογική ἀνταπόκριση πρός τόν πλάγιό του, διότι ἡ ἐν γένει μελική διάρθρωση τοῦ πλαγίου έμφανίζει σέ πλεῖστα σημεῖα ταύτιση μορφῆς πρός αὐτή τοῦ κυρίου ἤχου. Οἱ κυριώτερες μορφολογικές διαφορές μεταξύ κυρίου ἤχου καί τοῦ πλαγίου του εἶναι : 

1) Ἡ μελωδική ἔκταση τοῦ πλαγίου ἐκτείνεται σέ περισσότερους φθόγγους. 

2) Οἱ δεσπόζοντες φθόγγοι, ἡ παρουσία τῶν ὁποίων προσδιορίζει ἐπακριβῶς τόν «χαρακτήρα» ἑκάστου ἤχου, εἶναι πάντοτε διάφοροι μεταξύ κυρίου καί πλαγίου. 

Ἔτσι, στόν πλάγιο τοῦ α΄ ἤχου, στό στιχηραρικό εἶδος, δεσπόζοντες εἶναι οἱ φθόγγοι ΠΑ ΔΙ ΚΕ , στό δέ εἱρμολογικό εἶδος οἱ φθόγγοι ΚΕ ΝΗ .

Στήν Ὀκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου :

Θρηνωδός εἶ σύ καί φιλοικτίρμων ἄγαν, ἀλλ ' εἰς τά πολλά καί χορεύεις εὐρύθμως. Ὁ μουσικός νοῦς, ὅν ἐγνώρισεν τέχνη, τίς ἡ παρεκκλίνουσα κλίσις πλαγίων; Πέμπτον σε τάξις, ἀλλά πρῶτον τοῦ μόνου ἔχει σε καί λέγει σε, πρῶτε πλαγίων.


ΠΛΑΓΙΟΣ ΤΟΥ Β΄ ΗΧΟΥ

Ὁ δεύτερος ἐκ τῶν τεσσάρων πλαγίων ἤχων, ὁ ὁποῖος ἀνήκει στό χρωματικό γένος, τό ὁποῖο χρησιμοποιεῖ τό χαρακτηριστικό διάστημα τοῦ τριηνιτονίου, καί ἀκολουθεῖ τήν ἴδια κλίμακα μέ τόν β΄ ἦχο, λαμβανομένη ὅμως ἐκ τοῦ ΠΑ . Στό στιχηραρικό εἶδος, τά μέλη αὐτοῦ τοῦ ἤχου δέν ἀκολουθοῦν συνήθως κλίμακα καθαρά χρωματική, ἀλλά μικτή, ἀποτελούμενη ἀπό δύο συνημμένα τετράχορδα, ἀπό τά ὁποῖα τό κύριο εἶναι χρωματικό καί τό ὀξύτερο χρωματικό. Καθαρά χρωματική κλίμακα χρησιμοποιεῖ ὁ ἦχος σέ περίπτωση μεταβολῆς κατά τόνον ( μετατονίας ), ὁπότε τίθεται ἐπί τῆς 5ης βαθμίδος τῆς κλίμακος ( ΚΕ ) ἡ χρωματική φθορά τοῦ ΠΑ καί τό ἄσμα ἐντάσσεται στό πεντάχορδο σύστημα. Στό στιχηραρικό εἶδος ὁ πλάγιος τοῦ β΄ ἤχου ἔχει δεσπόζοντες φθόγγους ΠΑ ΔΙ ΚΕ ( στούς ὁποίους πραγματοποιεῖ τίς καταλήξεις του), τά εἱρμολογικά ὅμως μέλη του ψάλλονται σέ β΄ ἦχο.

Στήν Οκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου :

Ἕκτος μελωδός, ἀλλ ' ὑπέρπρωτος πέλεις, ὁ δεύτερος σύ τῶν μελῶν δευτερεύων. Τάς ἡδονάς σύ διπλοσυνθέτους φέρεις, τοῦ δευτέρου πως δευτερεύων δευτέρως. Σέ τόν μελιχρόν, τόν γλυκύν, τόν τέττιγα, τόν ἐν πλαγίοις δεύτερον τίς οὐ φιλεῖ ;


ΑΠΗΧΗΜΑ

 

ΒΑΡΥΣ ΗΧΟΣ

Ἔτσι ὀνομάσθηκε ὁ ἕβδομος ἦχος τῆς καθιερωθείσης Ὀκταήχου στήν Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία ὑπό τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ. Στούς ἀρχαίους καλεῖται ὑποφρύγιος καί διακρινόμενος γιά τό ἀρρενωπό τοῦ μέλους αὐτοῦ ὀνομάσθηκε βαρύς ὡς ἔχων σχέσιν μέ τήν ὑπό τοῦ Ἑρμοῦ ἐπινοηθεῖσα ἑπτάχορδο λύρα καί μέ τούς ὑπ ' αὐτοῦ διδαχθέντες ἑπτά ἤχους καί φθόγγους, ἀπό τούς ὁποίους ὁ βαρύτερος ἦταν ὁ Ζω , τόν ὁποῖο χρησιμοποιεῖ ὁ βαρύς ἦχος.

Στήν Ὀκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου :

Ὁπλιτικῆς φάλαγγος οἰκεῖον μέλος, ὁ τοῦ βάρους σύ κλῆσιν εἰληφῶς φέρεις. Ἦχον τόν ἁπλοῦν, τόν βάρους ἐπώνυμον, ὁ τούς λογισμούς ἐν βοαῖς μιςῶν φιλεῖ. Ἀνδρῶν δέ ἄσμα δευτερότριτε βρέμεις. Ὧν ποικίλος δέ, τοές ἁπλούς ἔχεις φίλους. 

ΠΛΑΓΙΟΣ ΤΟΥ Δ΄ ΗΧΟΥ

Ὁ τελευταῖος ἐκ τῶν τεσσάρων πλαγίων ἤχων τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς, πού ἀνήκει στό διατονικό γένος καί ἀκολουθεῖ άντίστοιχη ( ἐκ τοῦ ΝΗ ) κλίμακα. Τά ἄσματα αὐτοῦ τοῦ ἤχου ἔντάσσονται ἀποκλειστικά στό ὀκτάχορδο σύστημα, ἡ δέ μελωδική κίνησή του χρησιμοποιεῖ ὅλη τήν ἔκταση τῆς κλίμακος. Οἱ δεσπόζοντες φθόγγοι καί οἱ καταλήξεις εἶναι κοινές σέ ὅλα τά εἴδη τῶν μελῶν ( ΝΗ ΒΟΥ ΔΙ ), ὁ ἦχος ὅμως χρησιμοποιεῖ ἐνίοτε στά εἱρμολογικά μέλη καί ἄλλη τονική βάση, χωρίς ὅμως νά μεταθέτει ἀντίστοιχα τοῦς δεσπόζοντες καί τίς καταλήξεις.

Στήν Ὀκτώηχο σώζονται οἱ παρακάτω στίχοι πού ἐκφράζουν τό ἦθος τοῦ ἤχου :

Ἦχων σφραγίς τέταρτε σύ τῶν πλαγίων, ὡς ἐν σεαυτῷ πᾶν καλόν μέλος φέρων. Ἀνευρύνεις σύ τούς κροτούς τῶν ἀσμάτων ἦχων κορωνίς ὡς ὑπάρχων καί τέλος. Ὡς ἄκρον ἐν φθόγγοις τε καί φωνῶν στάσει ἄκρον σε φωνῆς δίς σέ καλῶ καί τέλος.



ΠΡΩΤΟΒΑΡΟΣ ΗΧΟΣ ἤ ΠΡΩΤΟΒΑΡΥΣ

Ὀνομασία προελθοῦσα ἀπό ἰδιαίτερη μορφολογική διάρθρωση μελῶν τοῦ α΄ ἤχου τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς, κατά τήν ὁποία ἡ ἐντελής καί τελική κατάληξη τοῦ ἄσματος πραγματοποιεῖται στήν κατιοῦσα ἀπό τήν κανονική βάση τοῦ ἤχου, 3η (φθόγγος ΖΩ ). Δεδομένου ὅτι ὁ φθόγγος ΖΩ ἀποτελεῖ τονική βάση τοῦ διατονικοῦ βαρέος ἤχου, χρησιμοποιούμενη ἐν προκειμένῳ καί ὑπό τοῦ α΄ ἤχου, ἐπικράτησε ἡ ἐντύπωση ὅτι πρόκειται περί συμμίξεως αὐτῶν τῶν δύο ἤχων. Ἡ ὀρθή ὅμως θεωρητική τοποθέτηση αὐτῆς τῆς μορφολογικῆς ἰδιοτυπίας εἶναι ὅτι ἡ στόν α΄ ἦχο ἐξελισσόμενη μελωδία χρησιμοποιεῖ στήν κατάληξή της τό κάτω τῆς κυρίας βάσεως τοῦ ἤχου βαρύ πεντάχορδο τῆς κλίμακος ΔΙ ΠΑ , στή βάση τοῦ ὁποίου ( ΔΙ ) μετατίθεται τό « ἴσον » τοῦ ἄσματος, ἐνῶ ἡ κατάληξη πραγματοποιεῖται στό μέσο φθόγγο αὐτοῦ ΖΩ.


* Στιχηραρικό μέλος: Σέ αὐτό ὑπάγονται ὅλα τά ἐκτενέστερης μελικῆς μορφῆς βυζαντινά ἐκκλησιαστικά μέλη, δηλαδή ἐκεῖνα στά ὁποῖα κάθε συλλαβή τοῦ κειμένου ἐκτείνεται σέ περισσότερους τῶν δύο φθόγγων τῆς μελωδίας. Τά στιχηραρικά ἄσματα ὀνομάσθηκαν ἔτσι, διότι σέ πολλά ἀπό αὐτά προηγοῦνται στίχοι διακρίνονται σέ δύο βασικές κατηγορίες, τά σύντομα καί τά ἀργά. 

* Ὡς παπαδικό μέλος χαρακτηρίζεται τό σύνολο τῶν πολύ ἐκτενοῦς μορφῆς μελῶν (Χερουβικά, Κοινωνικά, κ.λ.π.), τά ὁποῖα ἀπαντῶνται στή βυζαντινή μουσική ἀπό τήν ἐποχή τοῦ Ὁσίου Ἰωάννου τοῦ Δαμασκηνοῦ. Ἡ μορφή τῶν ἀσμάτων αὐτοῦ τοῦ εἴδους ὑπέστη σχετική διαφοροποίηση κατά τούς χρόνους μετά τήν Ἅλωση τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ὀφειλόμενη σέ ἐπιδράσεις τοῦ «περιβάλλοντος» τῆς βαρβαρότητος, τίς ὁποῖες «ἀπεδέχθησαν» ἀρκετοί ἀπό τούς ὑμνογράφους τῶν τελευταίων αἰώνων.

Η Εκκλησία είναι όπως το καράβι

Η Εκκλησία είναι όπως το καράβι.
Άλλος κοιμάται, άλλος χαζεύει.
Αυτό τραβά το δρόμο του.

Άλλος πάλι αγωνίζεται, παλεύει πάνω με τα κύματα.
Όλοι μαζί προχωρούν.

Φθάνει να είσαι μέσα στην Εκκλησία.
Γι’ αυτό να φροντίζετε να είστε πάντα στις ακολουθίες.

Γέροντος Παϊσίου

Το Πρωτάτο και τα 20 μοναστήρια του Αγίου Όρους (από τις ξυλογραφίες του Γιώργου Μόσχου)

Γιώργος Μόσχος (1906-1990)*
Κορυφαία δημιουργία του Γιώργου Μόσχου, που τον ανέδειξε ως έναν από τους σημαντικότερους Έλληνες χαράκτες, είναι οι 21 ξυλογραφίες με τις 20 Μονές του Αγίου Όρους και το Πρωτάτο, τις οποίες εξέδωσε το 1982 σε πολυτελές λεύκωμα η Εθνική Πινακοθήκη. Για το ίδιο έργο του τον βράβευσε το 1983 η Ακαδημία Αθηνών.

*Γιώργος Μόσχος (1906-1990)

Αθωνιάς Εκκλησιαστική Ακαδημία

 Η Αθωνιάδα Εκκλησιαστική Ακαδημία στεγάζεται στην Σκήτη του Αγ. Ανδρέα στην είσοδο των Καρυών, Διοικητικής Πρωτεύουσας του Αγ. Όρους, είναι ίδρυμα των είκοσι ιερών μονών του Αγίου Όρους με άμεση αναφορά στην Ιερά Κοινότητα, υπάγεται εκπαιδευτικά στο Υπουργείο Εθνικής Παιδείας Δια Βίου Μάθησης και Θρησκευμάτων, και λειτουργεί σ’ αυτή οικοτροφείο για τους καθηγητές, ιεροσπουδαστές και το λοιπό προσωπικό. Η Αθωνιάδα έχει τη δικιά της ιστορική παρουσία.

Ιστορικό της Σχολής

Το 1749 οι Βατοπαιδινοί Πατέρες με τις φιλότιμες προσπάθειες του Προηγουμένου Μελετίου και την προτροπή του Πατριάρχου Κων/πόλεως Κυρίλλου του Ε΄ (1748-1751,1752-1757)... ο οποίος εκδίδει και το σχετικό Σιγγίλιο, πρωτοστατούν στην ίδρυση σχολείου κοντά στην Ι.Μ.Βατοπαιδίου και το οποίο ονομάζεται αργότερα από τον Ευγένιο Βούλγαρη « Αθωνιάς Εκκλησιαστική Ακαδημία».

Το Οικουμενικό Πατριαρχείο έχοντας ανύστακτο ενδιαφέρον για το νεοσύστατο σχολείο του Άθωνος διορίζει διά Σιγγιλίου την Άνοιξη του 1753 «τον σοφότερον των Ελλήνων κατά τους μετά την άλωσιν αιώνας Ιεροδιάκονο Ευγένιο Βούλγαρη». Επί των ημερών του η Αθωνιάς ονομάζεται «Αθωνιάς Ακαδημία» τίτλο που φέρει ως σήμερα. Βλέπει μέρες ακμής, προσελκύει πλήθος μαθητών και καθίσταται περίφημη όχι μόνο στον ορθόδοξο κόσμο αλλά και πέραν αυτού. Γίνεται φυτώριο Αγίων ανάμεσα στους οποίους ξεχωρίζει ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, ο Άγιος Αθανάσιος ο Κουλακιώτης και ο Όσιος Νικόδημος ο Αγιορείτης.

Το 1821 η σχολή διακόπτει τη λειτουργία της λόγω της επαναστάσεως. Το 1842 επαναλειτουργεί στις Καρυές. Με εράνους οικοδομείται το νέο κτήριο στις Καρυές το 1844. Ο Ζώης Καπλάνης και ο Ευγένιος Βούλγαρης με τις διαθήκες τους αφήνουν ένα σεβαστό ποσό για τη συντήρηση της Σχολής.

Μια νέα περίοδος αρχίζει για την Αθωνιάδα από το 1930, όταν με απόφαση της Ι. Κοινότητας, μεταφέρεται στον εξωτερικό ξενώνα της Σκήτης του Αγ. Ανδρέα με Σχολάρχη τον Αρχιμανδρίτη Αθανάσιο Παντοκρατορινό, πτυχιούχο της Θεολογίας, μια φωτισμένη αγιορείτικη φυσιογνωμία με βαθειά γνώση των νομικών και με πλούσια διοικητικά προσόντα.

Η Σχολή συνεχίζει το έργο της μέχρι την κήρυξη του ελληνοϊταλικού πολέμου το 1940. Στις 3 Οκτωβρίου του 1953 επαναλειτουργεί υπό τη διεύθυνση του Αρχιμανδρίτη Ναθαναήλ Λαυριώτου του μετέπειτα μητροπολίτη Κώου.

 

Εγγραφές και μετεγγραφές μαθητών στην Αθωνιάδα

Οι εγγραφές πραγματοποιούνται από 10 Ιουνίου έως και 10 Σεπτεμβρίου. Οι μετεγγραφές από τα ΤΕΕ - ΕΠΑΛ προς τα Γενικά Εκκλησιαστικά Λύκεια, ή το αντίθετο, γίνονται από 1 Σεπτεμβρίου έως 25 Οκτωβρίου και στην αντίστοιχη τάξη που προβλέπει η σχετική Νομοθεσία.

Α.- Στην πρώτη (Α' ) τάξη του Εκκλησιαστικού Γυμνασίου μπορούν να εγγραφούν απόφοιτοι Δημοτικού Σχολείου. Όσοι έχουν πραγματοποιήσει εγγραφή στην Πρώτη (Α΄) τάξη Γυμνασίου μπορούν να ζητήσουν μετεγγραφή στην αντίστοιχη τάξη του Εκκλησιαστικού Γυμνασίου μας.

Β.- Μαθητές που φοιτούν στην Δευτέρα (Β΄) ή στην Τρίτη (Γ΄) τάξη Γυμνασίου μπορούν να ζητήσουν μετεγγραφή στην αντίστοιχη τάξη του Εκκλησιαστικού Γυμνασίου μας.

Γ.- Στην πρώτη (Α' ) τάξη του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου μας μπορούν να εγγραφούν απόφοιτοι Γυμνασίου. Όσοι έχουν ήδη εγγραφεί στην Πρώτη (Α΄) τάξη Γενικού Λυκείου μπορούν να ζητήσουν μετεγγραφή στην αντίστοιχη τάξη του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου μας.

Δ.- Μαθητές που φοιτούν στην Δευτέρα (Β΄) τάξη Γενικού Λυκείου μπορούν να ζητήσουν μετεγγραφή στην αντίστοιχη τάξη του Γενικού Εκκλησιαστικού Λυκείου μας, μόνο κατά την έναρξη του σχολικού έτους .

Ε.- Στην Τρίτη (Γ΄) Λυκείου σύμφωνα με την κανονιστική διάταξη της Αθωνιάδος Σχολής δεν επιτρέπεται μετεγγραφή στο Εκκλησιαστικό Λύκειο μας.

 

Δικαιολογητικά εγγραφής στα ανωτέρω Σχολεία

Α.- Αίτηση του κηδεμόνα του ενδιαφερομένου μαθητή προς το Εκκλησιαστικό Γυμνάσιο ή το Γενικό Εκκλησιαστικό Λύκειο Αθωνιάδος. (Εάν είναι Ανήλικος). Οι ενήλικες μαθητές υποβάλουν αυτοπροσώπως σχετική αίτηση. Όλες οι αιτήσεις συνεξετάζονται από την σχολική Εφορεία της Αθωνιάδος.

Β.- Τίτλος σπουδών ( αν πρόκειται για μετεγγραφή, τον τίτλο σπουδών αντικαθιστά το ατομικό δελτίο του μαθητή, το οποίο αποστέλλεται από το Σχολείο, όπου είναι εγγεγραμμένος ο μαθητής).

Γ.- Ενυπόγραφη αναγγελία κηδεμονίας του αιτούντος από Ιερά Μονή ή Σκήτη ή Κελλίον του Αγ. Όρους.

Δ.- Πιστοποιητικό γεννήσεως από τον Δήμο, στο οποίο πρέπει να αναγράφεται ο αριθμός Μητρώου Αρρένων.

Ε.- Δελτίο Αστυνομικής Ταυτότητας και

ΣΤ.- Πιστοποιητικό Υγείας, στο οποίο θα πρέπει να αναγράφεται κυρίως ότι ο μαθητής δεν αντιμετωπίζει προβλήματα υγείας και ιδιαίτερα ότι μπορεί να συμμετέχει στο μάθημα της Φυσικής Αγωγής.

 

Διάρκεια φοίτησης και Μαθήματα

Η διάρκεια φοίτησης είναι εξαετής (τρία χρόνια για το Γυμνάσιο και άλλα τρία για το Λύκειο). Αν κάποιος μαθητής έλθει σε ενδιάμεση τάξη του Γυμνασίου ή του Λυκείου, η φοίτησή του θα είναι ανάλογη.

Το πρόγραμμα διδασκαλίας μαθημάτων είναι όμοιο με το πρόγραμμα των Γυμνασίων και των Γενικών Λυκείων, με τη διαφορά ότι στα Εκκλησιαστικά Σχολεία, λόγω της αποστολής τους, διδάσκονται περισσότερα Θεολογικά μαθήματα, η Βυζαντινή Μουσική και η Βυζαντινή Αγιογραφία.

Οι μαθητές του Εκκλησιαστικού Λυκείου παρακολουθούν υποχρεωτικά τα μαθήματα της Θεωρητικής Κατεύθυνσης. Οι τελειόφοιτοι ή απόφοιτοι συμμετέχουν κανονικά στις Εθνικές (Πανελλήνιες) εξετάσεις και έχουν το δικαίωμα να δηλώσουν στο μηχανογραφικό τους δελτίο όποια Σχολή επιθυμούν.

 

Επαγγελματική σταδιοδρομία των αποφοίτων

Στόχος της Σχολής μας είναι αφενός η μόρφωση των μαθητών της με ταυτόχρονη διαμόρφωση του χαρακτήρα τους, αλλά και η καλλιέργεια της κλήσεως τους. Η Χάρη του Θεού, η Θεομητορική Προστασία αλλά και οι Ευλογίες των Αγιορειτών Πατέρων καθώς και των 5 Αγίων της Σχολής μας επενεργούν με θαυμαστό τρόπο και πολλά παιδιά οδηγούνται στο ΄Αγιο Θυσιαστήριο με ιεραποστολικό ζήλο και θυσιαστική διάθεση, γεγονός το οποίο αποτελεί για τη Σχολή μας μεγάλο προνόμιο, ώστε να "καυχάται εν Κυρίω". Η Αθωνιάδα έχει προσφέρει στην εκκλησία, στον Ορθόδοξο Μοναχισμό και στο εκπαιδευτικό σύστημα της χώρας μεγάλα πνευματικά αναστήματα, εμφορούμενα από την Αγιορείτικη πνευματική παράδοση.

Οι απόφοιτοι της Σχολής, εφόσον γίνουν Κληρικοί, κατατάσσονται οι μεν του Γυμνασίου στην Τρίτη (Γ΄) μισθολογική κατηγορία (Μ.Κ.), οι δε του Λυκείου στη Δευτέρα (Β΄). Αν, βέβαια, συνεχίσουν τις Θεολογικές τους σπουδές, τότε κατατάσσονται στην Πρώτη (Α΄) Μ.Κ.

Διαβίωση στη Σχολή

Οι μαθητές, διαμένουν υποχρεωτικά στη Σχολή. Μεταβαίνουν στους οικείους τους μόνο κατά τις περιόδους των Εορτών των Χριστουγέννων και του Πάσχα (σύμφωνα με το νέο ημερολόγιο και την διάταξη 3 του Άρθρου 27 της κανονιστικής διάταξης του σχολείου Φ.7626/6/ΑΣ 1785), καθώς και των θερινών διακοπών. Η διαμονή και η σίτιση των μαθητών είναι εντελώς δωρεάν. Οι μαθητές επιβαρύνονται μόνο με τα προσωπικά τους έξοδα. Ο μαθητής υποχρεούται να έχει τον ρουχισμό του και τα ατομικά του είδη. Επίσης, κάθε μαθητής πρέπει να έχει μαζί του το βιβλιάριο νοσηλείας του Ασφαλιστικού Οργανισμού, στον οποίο είναι ασφαλισμένος (Δημοσίου, ΙΚΑ, ΟΓΑ κλπ.).

Τέλος, το κοινό πρόγραμμα, το κοινό φαγητό, η υποχρεωτική μελέτη, η διαμονή σε θαλάμους έως τεσσάρων ατόμων, αλλά προπάντων ο Εκκλησιασμός στο Παρεκκλήσιο της Σχολής, όπου οι μαθητές ασκούνται στην Βυζαντινή Μουσική και μαθαίνουν την Ιεροψαλτική Τέχνη και το Λειτουργικό Τυπικό της Εκκλησίας μας, τα παιχνίδια τους, σφυρηλατούν αδιάρρηκτους πνευματικούς δεσμούς και φιλίες μεταξύ τους, που τους συνοδεύουν σε όλη τους τη ζωή. Παράλληλα, κοινωνικοποιούνται και αποκτούν πνεύμα συνεργασίας, αδελφοσύνης και αλληλοϋποστήριξης, χαρακτηριστικά που σπάνια πλέον συναντώνται σε άλλους χώρους και κοινωνικές ομάδες.

Χώροι - Αίθουσες της Σχολής

Η Σχολή διαθέτει τους κατωτέρω χώρους:

1.-Παρεκκλήσιο επ' ονόματι των 5 Αγίων της Σχολής μας

2.-Αίθουσες διδασκαλίας

3.-Εργαστήριο Φυσικών Επιστημών

4.-Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων

5.-Αίθουσα Πληροφορικής

6.-Γραφεία (της σχολικής εφορείας, του Σχολάρχη, του Διευθυντή, του Υποδιευθυντή και των Εκπαιδευτικών)

7.-Βιβλιοθήκη (σύγχρονη, η οποία περιέχει περίπου πέντε χιλιάδες βιβλία, ηλεκτρονικούς υπολογιστές προς χρήση από τους μελετητές κλπ.).

8.-Αθλητικούς χώρους γήπεδα ποδοσφαίρου, μπάσκετ και βόλεϋ.

9.-Αίθουσα ψυχαγωγίας

10.-Κοιτώνες

11.-Τράπεζα Αγιογραφημένη από τους μαθητές

12.-Κουζίνα

13.-Κοινόχρηστους χώρους (πλυντήριο, αποθήκες τροφίμων και εξοπλισμού)

14.-Ιατρείο

Εβδομαδιαίο Πρόγραμμα Ιερών Ακολουθιών

Ενημερώνουμε το Χριστεπώνυμο

πλήρωμα της Εκκλησίας, ότι την 

ερχόμενη εβδομάδα θα τελεστούν οι

εξής Ιερές Ακολουθίες :

Τρίτη 24 Ιουλίου εορτή της Αγίας Χριστίνης

Όρθρος και Θεία Λειτουργία στις 7:30

Τετάρτη 25 Ιουλίου εορτή της Κοιμήσεως της Αγίας Άννης

Όρθρος και Θεία Λειτουργία στις 7:30

Πέμπτη 26 Ιουλίου εορτή της Αγίας Παρασκευής

Όρθρος και Θεία Λειτουργία στις 7:30

Παρασκευή 27 Ιουλίου εορτή του Αγίου Παντελεήμονος

Όρθρος και Θεία Λειτουργία στις 7:30

Σάββατο 28 Ιουλίου εορτή της Αγίας Ειρήνης Χρυσοβαλάντου

Όρθρος και Θεία Λειτουργία στις 7:30

Εκ της Εκκλησιαστικής Επιτροπής

† Κυριακή 22 Ιουλίου (Ζ' Ματθαίου)

Ευαγγελική Περικοπή,

Ἐκ τοῦ κατά Ματθαῖον
Κεφ. θ' : 27-35

Τῷ καιρῷ ἐκείνῳ, παράγοντι τῷ ᾿Ιησοῦ, ἠκολούθησαν αὐτῷ δύο τυφλοὶ, κράζοντες καὶ λέγοντες· Ἐλέησον ἡμᾶς, Υἱὲ Δαυΐδ. Ἐλθόντι δὲ εἰς τὴν οἰκίαν, προσῆλθον αὐτῷ οἱ τυφλοί, καὶ λέγει αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς· Πιστεύετε ὅτι δύναμαι τοῦτο ποιῆσαι; Λέγουσιν αὐτῷ· Ναί, Κύριε. Τότε ἥψατο τῶν ὀφθαλμῶν αὐτῶν, λέγων· Κατὰ τὴν πίστιν ὑμῶν, γενηθήτω ὑμῖν. Καὶ ἀνεῴχθησαν αὐτῶν οἱ ὀφθαλμοί· καὶ ἐνεβριμήσατο αὐτοῖς ὁ ᾿Ιησοῦς λέγων· Ὁρᾶτε μηδεὶς γινωσκέτω. Οἱ δὲ ἐξελθόντες, διεφήμισαν αὐτὸν ἐν ὅλῃ τῇ γῇ ἐκείνῃ. Αὐτῶν δὲ ἐξερχομένων, ἰδοὺ προσήνεγκαν αὐτῷ ἄνθρωπον κωφὸν, δαιμονιζόμενον· Καὶ ἐκβληθέντος τοῦ δαιμονίου, ἐλάλησεν ὁ κωφός· καὶ ἐθαύμασαν οἱ ὄχλοι λέγοντες· Ὅτι οὐδέποτε ἐφάνη οὕτως ἐν τῷ ᾿Ισραήλ. Οἱ δὲ Φαρισαῖοι ἔλεγον· Ἐν τῷ ἄρχοντι τῶν δαιμονίων ἐκβάλλει τὰ δαιμόνια. Καὶ περιῆγεν ὁ ᾿Ιησοῦς τὰς πόλεις πάσας καὶ τὰς κώμας διδάσκων ἐν ταῖς Συναγωγαῖς αὐτῶν, καὶ κηρύσσων τὸ Εὐαγγέλιον τῆς βασιλείας καὶ θεραπεύων πᾶσαν νόσον καὶ πᾶσαν μαλακίαν ἐν τῷ λαῷ.



Απόστολος,

Πρὸς Ῥωμαίους Ἐπιστολῆς Παύλου
Κεφ. ιε' : 1-7

Ἀδελφοί, ὀφείλομεν ἡμεῖς οἱ δυνατοὶ τὰ ἀσθενήματα τῶν ἀδυνάτων βαστάζειν, καὶ μὴ ἑαυτοῖς ἀρέσκειν. Ἕκαστος ἡμῶν τῷ πλησίον ἀρεσκέτω εἰς τὸ ἀγαθὸν πρὸς οἰκοδομήν· καὶ γὰρ ὁ Χριστὸς οὐχ ἑαυτῷ ἤρεσεν, ἀλλὰ καθὼς γέγραπται, «Οἱ ὀνειδισμοὶ τῶν ὀνειδιζόντων σε ἐπέπεσον ἐπ᾿ ἐμέ». Ὅσα γὰρ προεγράφη, εἰς τὴν ἡμετέραν διδασκαλίαν προεγράφη, ἵνα διὰ τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως τῶν γραφῶν τὴν ἐλπίδα ἔχωμεν. Ὁ δὲ Θεὸς τῆς ὑπομονῆς καὶ τῆς παρακλήσεως δῴη ὑμῖν τὸ αὐτὸ φρονεῖν ἐν ἀλλήλοις κατὰ Χριστὸν ᾿Ιησοῦν, ἵνα ὁμοθυμαδὸν ἐν ἐνὶ στόματι δοξάζητε τὸν Θεὸν καὶ Πατέρα τοῦ Κυρίου ἡμῶν ᾿Ιησοῦ Χριστοῦ. Διὸ προσλαμβάνεσθε ἀλλήλους, καθὼς καὶ ὁ Χριστὸς προσελάβετο ὑμᾶς εἰς δόξαν Θεοῦ.

Ευχή για την Βασκανία

Σημείωση : Η ευχή της βασκανίας διαβάζεται μόνο από ιερέα και όχι από λαϊκούς.

Εἰς τό ὄνομα τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀμήν.
Δόξα σοί ὁ Θεός ἠμῶν, δόξα σοί.
Βασιλεῦ οὐράνιε, παράκλητε, τό Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὁ πανταχοῦ παρών καί τά πάντα πληρῶν, ὁ θησαυρός τῶν ἀγαθῶν καί ζωῆς χορηγός, ἐλθέ καί σκήνωσον ἐν ἠμίν, καί καθάρισον ἠμᾶς ἀπό πάσης κηλίδος, καί σῶσον, Ἀγαθέ, τάς ψυχᾶς ἠμῶν.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Παναγία Τριάς, ἐλέησον ἠμᾶς, Κύριε, ἰλάσθητι ταῖς ἁμαρτίαις ἠμῶν. Δέσποτα, συγχώρησον τάς ἀνομίας ἠμίν. Ἅγιε, ἐπισκεψαι καί ἴασαι τάς ἀσθενείας ἠμῶν, ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον, Κύριε ἐλέησον.
Δόξα Πατρί, καί Υἱῶ καί ἁγίω Πνεύματι. Καί νῦν καί ἀεί καί εἰς τούς αἰώνας τῶν αἰώνων. Ἀμήν.
Πάτερ ἠμῶν ὁ ἐν τοῖς οὐρανοῖς, ἁγιασθήτω τό ὄνομά σου, ἔλθετω ἡ βασιλεία σου, γενηθήτω τό θέλημά σου, ὡς ἐν οὐρανῶ καί ἐπί τῆς γής. Τόν ἄρτον ἠμῶν τόν ἐπιούσιον δός ἠμίν σήμερον, καί ἅφες ἠμίν τά ὀφειλήματα ἠμῶν ὡς καί ἠμεῖς ἀφίεμεν τοῖς ὀφειλέταις ἠμῶν, καί μή εἰσενέγκης ἠμᾶς εἰς πειρασμόν, ἀλλά ρύσαι ἠμᾶς ἀπό τοῦ πονηροῦ.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἅγιων Πατέρων ἠμῶν, Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.

Καί τά παρόντα τροπάρια, ἦχος πλ. δ'.

Κύριε, ὅπλον κατά τοῦ διαβόλου, τόν Σταυρόν σου ἠμίν δέδωκας, φρίττει γάρ καί τρέμει, μή φέρων καθορᾶν αὐτοῦ τήν δύναμιν. Ὅτι νεκρούς ἀνιστά, καί θάνατον κατήργησε. Διά τοῦτο προσκυνοῦμεν, τήν ταφήν σου καί τήν ἔγερσιν.
Ἅγιοι Ἀνάργυροι καί θαυματουργοί, ἐπισκέψασθε τάς ἀσθενείας ἠμῶν, δωρεάν ἐλάβετε, δωρεάν δότε ἠμίν.
Ἀθλοφόρε ἅγιε καί ἰαματικέ Παντελεήμων, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῶ, ἴνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχη ταῖς ψυχαῖς ἠμῶν.
Μέγαν εὔρατο ἐν τοῖς κινδύνοις, σέ ὑπέρμαχον ἡ οἰκουμένη, ἀθλοφόρε τά ἔθνη τροπούμενον. Ὡς οὔν Λυαίου καθεῖλες τήν ἔπαρσιν, ἕν τῷ σταδίω θαρρύνας τόν Νέστορα, οὕτως ἅγιε, μεγαλομάρτυς Δημήτριε, Χριστόν τόν Θεόν ἱκέτευε, δωρήσασθαι ἤμιν τό μέγα ἔλεος.
Τήν πάσαν ἐλπίδα μου, εἰς σέ ἀνατίθημι, Μῆτερ τοῦ Θεοῦ, φύλαξον μέ ὑπό τήν σκέπην σου.

Και την παρούσαν Ευχήν.

Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, ὁ Βασιλεύς τῶν αἰώνων, ὁ Παντοκράτωρ καί Παντοδύναμος, ὁ ποιῶν πάντα καί μετασκευάζων μόνω τῷ βούλεσθαι, ὁ ἐν τήν ἑπταπλάσιον καμίνον καί τήν φλόγα τήν ἐν Βαβυλώνι εἰς δρόσον μεταβαλων καί τούς ἁγίους σου τρεῖς παίδας σώους διαφύλαξας, ὁ Ἰατρός καί Θεραπευτής τῶν ψυχῶν ἠμῶν, ἡ ἀσφάλεια τῶν εἰς σέ ἐλπιζόντων, σού δεόμεθα καί σέ παρακαλοῦμεν, ἀποστησον, φυγάδευσον καί ἀπέλασον πάσαν διαβολικήν ἐνέργειαν, πάσαν σατανικήν ἕφοδο καί πάσαν ἐπιβουλήν, περιέργειαν τέ πονηρᾶν καί βλάβην καί ὀφθαλμῶν βασκανίαν τῶν κακοποιῶν καί πονηρῶν ἀνθρώπων ἀπό τοῦ δούλου σου ( τοῦδε) καί ἤ ὑπό ὡραιότητος ἤ ἀνδρείας ἤ εὐτυχίας ἤ ζήλου καί φθόνου ἤ βασκανίας συνέβη, αὐτός, φιλάνθρωπε Δέσποτα, ἔκτεινον τήν κραταίαν σου χείρα καί τόν βραχίονά σου τόν ἰσχυρόν καί ὕψιστον καί ἐπισκόπων ἐπισκόπησον τό πλάσμα σου τοῦτο, καί καταπεμψον αὐτῶ ἄγγελον κραταιόν, εἰρηνικόν, ψυχῆς καί σώματος φύλακα, ὅς ἐπιτιμήσει καί ἀπελάσει ἀπ’ αὐτοῦ πάσαν βλάβην, πάσαν πονηρᾶν βουλήν, πάσαν φαρμακείαν καί βασκανίαν τῶν φθονερῶν ἀνθρώπων, καί ὑπό σου ὁ σός ἱκέτης φρουρούμενος μετ’ εὐχαριστίας ψάλλει σοί, Κύριος ἐμοί βοηθός καί οὐ φοβηθήσομαι τί ποιήσει μοί ἄνθρωπος, καί πάλιν οὐ φοβηθήσομαι κακά, ὅτι σύ μετ’ ἐμοῦ εἰ ὅτι σύ εἰ ὁ Θεός, κραταίωμά μου, ἰσχυρός, ἐξουσιαστής, ἀρχῶν εἰρήνης, Πατήρ τοῦ μέλλοντος αἰῶνος. Ναί, Κύριε ὁ Θεός ἠμῶν, φεῖσαι τοῦ πλάσματός σου, καί ρύσαι τόν δοῦλο σου (δείνα) ἀπό πάσης βλάβης, ἀπό πάσης ἐπηρείας καί ἀπό πάσης βασκανίας καί ἀνώτερον αὐτόν καί ἠμᾶς παντός κακοῦ διαφύλαξον, πρεσβείαις τῆς ὑπερευλογημένης ἐνδόξου, Δεσποίνης ἠμῶν Θεοτόκου καί ἀειπαρθένου Μαρίας, τῶν φωτοειδῶν Ἀρχαγγέλων καί πάντων σου τῶν ἁγίων. Ἀμήν.
Δί’ εὐχῶν τῶν ἁγίων Πατέρων ἠμῶν Κύριε Ἰησοῦ Χριστέ ὁ Θεός ἠμῶν, ἐλέησον ἠμᾶς. Ἀμήν.

Τα Ονόματα του Ιησού Χριστού

 

Γιατί ονομάστηκε ο Ιησούς Χριστός «Οδός»; 

Για να μάθεις ότι δι' Aυτού ανεβαίνουμε προς τον ουράνιο πατέρα μας.

Γιατί ονομάστηκε «Πέτρα»; 

Για να μάθεις πόσο χρήσιμη αλλά και πόσο δυνατή και ακλόνητη είναι η πίστη προς Αυτόν.

Γιατί ονομάστηκε «Θεμέλιος»; 

Για να μάθεις ότι Aυτός βαστάζει και στηρίζει τα πάντα υλικά και πνευματικά.

Γιατί ονομάστηκε «Ρίζα»; 

Για να μάθεις ότι ενωμένοι μαζί Tου και παίρνοντας χυμούς πνευματικούς απ' Αυτόν ανθίζουμε και καρποφορούμε πνευματικά.

Γιατί ονομάστηκε «Ποιμήν»; 

Διότι Αυτός μας ποιμαίνει και προνοεί για την συντήρησή μας.

Γιατί ονομάστηκε «Πρόβατον»; Διότι θυσιάστηκε για μας και συγχωρέθηκαν δι' Αυτού οι αμαρτίες μας.

Γιατί ονομάστηκε «Ζωή»; 

Διότι ενώ ήμασταν νεκροί πνευματικώς ένεκα των αμαρτιών, μας ανέστησε μαζί Του.

Γιατί ονομάστηκε «Φως»; 

Γιατί μας απήλλαξε από το σκοτάδι της ειδωλολατρίας και της πλάνης.

Γιατί ονομάστηκε «Ιμάτιον»; 

Διότι εγώ ο άνθρωπος ενδύθηκα πνευματικά Αυτόν, όταν βαφτίστηκα στο όνομά του.

Γιατί ονομάστηκε «Τράπεζα»; 

Διότι τρώγω το Σώμα Του και πίνω το Αίμα Του όταν συμμετέχω στα άχραντα μυστήρια.

Γιατί ονομάστηκε «Οίκος»; 

Διότι δια μέσου των ιερών μυστηρίων κατοικώ εις Αυτόν.

Γιατί ονομάστηκε «Ένοικος»; 

Διότι με την Θεία Κοινωνία γίνομαι ναός και κατοικία Του.

(Aγ. Ιωάννου Χρυσοστόμου. PG 52,403)

Οι Αγρυπνίες μέσα στην Εκκλησία μας

Οι αγρυπνίες δίνουν έναν ιδιαίτερο χαρακτήρα μέσα στην Εκκλησία. Έχουνε την κατάνυξη που βοηθά την ψυχή του ανθρώπου να έρθει πιο κοντά με τον Θεό. Όπως όλα τα πράγματα που υπάρχουν στην Εκκλησία, έχει ορισμένες διατάξεις στο πότε και πώς πρέπει να γίνεται η αγρυπνία. Οι αγρυπνίες είναι μέρος μιας αρχαίας Παραδόσεως της Εκκλησίας που διασώζεται μέχρι τις ημέρες μας.
Παλιότερα, υπήρχε η συνήθεια να γίνονται αγρυπνίες κάθε Κυριακή μέσα στον χρόνο (πλην της Κυριακής του Πάσχα) κάτι που σταμάτησε να γίνεται ακόμη και μετά τα μέσα του 17ου αιώνος. Εφόσον σταμάτησε αυτή η συνήθεια, θεσπίστηκε να γίνονται σε μεγάλες εορτές του χρόνου. Οι εορτές που μπορεί να τελεστούν αγρυπνίες είναι:

Σεπτέμβριος 

Γενέσιον της Υπεραγίας Θεοτόκου (8 Σεπτεμβρίου)
Ύψωση του Τιμίου Σταυρού (14 Σεπτεμβρίου)
Μετάσταση του Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου (26 Σεπτεμβρίου)

Νοέμβριος 

Εισόδια της Υπεραγίας Θεοτόκου (21 Νοεμβρίου)

Δεκέμβριος 

Η κατά σάρκα Γέννησις του Κυρίου Ιησού Χριστού (25 Δεκεμβρίου)

Ιανουάριος 

Άγια Θεοφάνια (6 Ιανουαρίου)

Αγ. Αντωνίου (17 Ιανουαρίου)

Φεβρουάριος 

Η Υπαπαντή του Κυρίου (2 Φεβρουαρίου)

Μάρτιος 

Ευαγγελισμός της Υπεραγίας Θεοτόκου (25 Μαρτίου)

Μάιος 

Αγ. Ιωάννου του Θεολόγου (8 Μαΐου)

Ιούνιος 

Γενέσιον του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (24 Ιουνίου)

Αγ. Πέτρου και Παύλου (29 Ιουνίου)

Αύγουστος 

Μεταμόρφωση του Σωτήρος (6 Αυγούστου)

Κοίμηση της Υπεραγίας Θεοτόκου (15 Αυγούστου)
Αποτομή του Τιμίου Προδρόμου και Βαπτιστού Ιωάννου (29 Αυγούστου)


Επίσης, γίνεται αγρυπνία στην εορτή της Αναλήψεως του Κυρίου Ιησού Χριστού. 

Πέραν από τις ανωτέρω εορτές που μπορούν να τελεστούν αγρυπνίες, υπάρχουν εορτές που ο προεστός επιλέγει να κάνει αγρυπνία όπως:

Νοέμβριος Αγ. Ιωάννου του Χρυσοστόμου (13 Νοεμβρίου)

Δεκέμβριος Αγ. Σάββα του Ηγιασμένου (5 Δεκεμβρίου)

Ιανουάριος Αγ. Ευθυμίου (20 Ιανουαρίου)

Μετά από αυτά, αγρυπνία πρέπει να τελείται σε μονές όταν εορτάζουν ή έχουνε παρεκκλήσια που εορτάζουν. Αγρυπνίες μπορούν επίσης να γίνονται σε μνήμες τοπικών αγίων ή μεγάλων αγίων (Αγ. Νικολάου Μύρων, Αγ. Νεκταρίου Πενταπόλεως, κ.α.).
Επίσης, αγρυπνία μπορεί να γίνει σε μνήμες αγίων στις οποίες κατέχονται τα λείψανα στον Ναό ή και για έκτακτα γεγονότα όπως φυσικές καταστροφές κ.α. Η νεώτερη συνήθεια να γίνονται αγρυπνίες κατά το δοκούν είναι νεωτερική και δεν είναι βασισμένο στην Παράδοση της Εκκλησίας μας.

Ένα άλλο μεγάλο θέμα το οποίο πολλοί αμελούν είτε από άγνοια ή για λόγους «συντομίας», είναι την διάρκεια της αγρυπνίας. Πολλές φορές, όταν τελούνται αγρυπνίες, η διάρκεια τους είναι λίγη. Υπάρχει η νεώτερη συνήθεια, οι αγρυπνίες να γίνονται π.χ. 8 – 12 ή και το χειρότερο, 8 – 11 το βράδυ!
Η αγρυπνία, όπως ευκόλως νοείται, σημαίνει ότι αγρυπνεί ο πιστός κάτι που εννοεί ότι η αγρυπνία περνά τα μεσάνυχτα και τελειώνει έστω και 12:30 το βράδυ.
Είναι παράλογο να τελείται αγρυπνία και να τελειώνει πριν τις 12 το βράδυ. Υπάρχουν οι δικαιολογίες όπως «Ο κόσμος δουλεύει και είναι κουρασμένος» ή «Ο κόσμος τρέχει και δεν μπορεί να κάτσει πολύ στην εκκλησία». Αυτές είναι παράλογες δικαιολογίες και δεν έχουνε θέση μέσα στην Εκκλησία. Είναι γνωστό ότι οι άνθρωποι είναι πολυάσχολοι και τρέχουνε αλλά η Εκκλησία είναι και πρέπει να είναι το καταφύγιο όλων των πιστών. Ο κάθε πιστός, μπορεί να πηγαίνει στις αγρυπνίες και να αντέχει μέχρι εκεί που τον πάνε οι δυνάμεις του. Δεν είναι ανάγκη να φέρνουμε την Εκκλησία στα μέτρα μας αλλά θα πρέπει εμείς να έρθουμε στα μέτρα της Εκκλησίας.
Μην παραποιούμαι άλλα πράγματα μέσα στην Εκκλησία. Αρκετά παραποιούνται πράγματα στην Εκκλησία για να συνεχιστεί το κακό και στο Τυπικό. Ας καταλάβουμε όλοι, ότι πρέπει να προσφέρουμε τον εαυτό μας στον Θεό. Όπως ειπώθηκε και νωρίτερα, η Εκκλησία είναι το καταφύγιο μας. Έτσι, και οι ακολουθίες, μας βοηθάνε να έρθουμε πιο κοντά στον Θεό.

Πρέπει ως Ορθόδοξοι Χριστιανοί να κρατήσουμε την πίστη και Παράδοση μας ανέπαφη από διαστροφή και αλλοίωση. Μην κοιτάμε τις συντομίες και ότι είναι για να «ευχαριστεί τον κόσμο» αλλά να κοιτάξουμε ότι ευχαριστεί τον Θεό. Να καταλάβουμε ότι οι αγρυπνίες (όπως όλες οι ακολουθίες) είναι για να μας φέρουνε κοντά με τον Θεό και να μην τις λησμονούμαι.

Πηγή: Τυπικό του Αγ. Σάββα του Ηγιασμένου

Πως συγχωρούμε τους άλλους

Μορφωμένος άνθρωπος ο κ. Σταύρος. Με πτυχίο πανεπιστημίου και ξένες γλώσσες και πείρα ζωής. Δυσκολευόταν, όμως, στα πνευματικά. Δεν μπορούσε να καταλάβει και τα πιο απλά πράγματα. Όλα τα εξέταζε και τα πλησίαζε με αυστηρότητα. Ήταν σχολαστικά ηθικιστής.
Δεν ήταν πρόθυμος να συγχώρηση εύκολα τους άλλους. Παντού έβλεπε αμαρτίες και αμαρτωλούς. Αυτό κάνουν όλοι οι ηθικιστές. Καθόταν τώρα απέναντι από τον Γέροντα Ίάκωβον, έναν ασκητικό ιερομόναχο, με ροζιασμένα χέρια και ένοιωθε σαν μαθητούδι μπροστά στον δάσκαλο. Ερωτήσεις πολλές. Αντιρρήσεις περισσότερες. 'Αλλά και οι απαντήσεις σοφές και αποκαλυπτικές.
Ρώτησε τον Γέροντα για το σοβαρό (το σοβαρώτερον;) θέμα της συγχωρήσεως των άλλων ανθρώπων, πού δυσκολεύονταν να το κατανόηση:
—Αφού βλέπω καθαρά και ολοφάνερα τον άλλον να αμαρτάνη, πως να τον συγχωρήσω; Δεν έχω δίκαιο;

—Όλους μας βλέπει ό Θεός αδιάκοπα και ξέρει καθαρά και ολοφάνερα ότι αμαρτάνουμε. Γιατί μας συγχωρεί και μας ανέχεται και μας περιμένει να μετανοήσουμε και να ζητήσουμε άφεση αμαρτιών;

—Πάλι δεν σας καταλαβαίνω, πάτερ μου. Τι πρέπει να κάνουμε; Να πούμε στην αμαρτία μπράβο; Να την επαινέσουμε σιωπώντας;

—Ποτέ δεν πρέπει να επαινούμε την αμαρτία, είπε ό π. Ιάκωβος. Συγχωρούμε τον αμαρτωλό και όχι την αμαρτία. Εάν δεν κάνουμε αυτήν την διάκριση, αυτό το ξεχώρισμα μεταξύ αμαρτίας και αμαρτωλού, θα βρισκόμαστε πάντοτε σε λάθος δρόμο.

—Τότε, τι πρέπει να κάνουμε; Πώς να αντιμετωπίζουμε αυτό το θέμα; 

—Έχεις δει τοις σιδεράδες, πού μαστορεύουν τα σίδερα; Δεν τα πιάνουν τα αναμμένα σίδερα με τα χέρια τους, γιατί θα καούν, εξήγησε ό Γέροντας. Έχουν ειδικές τσιμπίδες και δαγκάνες και έτσι τα πλησιάζουν και τα μαστορεύουν. Το ίδιο πρέπει να κάνουμε και για κάθε πρόβλημα και για κάθε θέμα, πού πλησιάζουμε. Να έχουμε τα κατάλληλα εργαλεία και στα πνευματικά θέματα τις κατάλληλες προϋποθέσεις. Αυτό ισχύει και για το θέμα της συγχωρήσεως των άλλων.

—Μα, πάτερ μου, εγώ έθεσα ένα συγκεκριμένο ζήτημα. Πώς μπορούμε να συγχωρήσουμε κάποιον, πού αμάρτησε φανερά και χωρίς καμία δικαιολογία. Εγώ θέλω να μάθω τι πρέπει να κάνω στην περίπτωση αυτή.

—Το «χωρίς καμιά δικαιολογία» πρέπει να το αφήσουμε στην άκρη, γιατί δεν μπορούμε να ξέρουμε, είπε ό π. Ιάκωβος. Μόνον ό Θεός γνωρίζει τα βάθη της ψυχής του κάθε ανθρώπου. Μόνον Εκείνος ξέρει τι συμβαίνει. Εμείς βλέπουμε άπ' έξω. Εκείνος βλέπει το από μέσα. "Ας θυμηθούμε και την διδασκαλία του Χριστού για τα ποτήρια, όταν μιλούσε για την υποκρισία των Γραμματέων και τών Φαρισαίων.
'Απ' έξω φαίνονται καθαρά. Μέσα, όμως, είναι γεμάτα από βρωμιά και αδικία και αρπαγή. Να το πω και με ένα άλλο παράδειγμα. Όταν πηγαίνουμε στο γιατρό να μας θεραπεύσει, δεν του λέμε εμείς τι να κάνη. Εκείνος ξέρει τη δουλειά του. Εμείς απλώς του λέμε ότι πονάμε και σε ποιο μέρος υποφέρουμε. Τη στιγμή, πού λέμε «εγώ θέλω» σταματούμε την διαδικασία της γνώσεως, για το θέμα, πού πρέπει να μάθουμε.
Ή αλήθεια μας δίδεται όταν τη ζητήσουμε ταπεινά, όπως ζητούμε την υγεία μας από τον γιατρό. Δεν μπορούμε να διατάξουμε την αλήθεια, άλλα να την παρακαλέσουμε να μας δοθεί, να μας αποκαλυφθεί. Γιατί ή αλήθεια είναι ο Θεός, πού δεν μπορούμε να τον διατάξουμε, άλλα μόνον να τον παρακαλέσουμε και να τον αγαπήσουμε.

—Ναι, πάτερ μου, αλλά τότε τι γίνεται; Αν δεν πω στο γιατρό εγώ τι θέλω πώς θα με εξέταση και πώς θα με θεραπεύσει;

—Όχι, όχι, όχι, παιδί μου, αυτό είναι λάθος, ξανάπε ό Γέροντας. Ό γιατρός ξέρει τι θέλεις, όταν τον επισκέπτεσαι. Εσύ το μόνο, πού μπορείς να πεις είναι ότι πονάς και σε ποιο σημείο νοιώθεις τον πόνο σου. Τα υπόλοιπα είναι δική του δουλειά. Γι' αυτό και οι Άγιοι Πατέρες μας συμβουλεύουν να προσευχόμαστε σαν τα μικρά παιδιά, πού κλαίνε όταν πονούνε. Και δείχνουνε το μέρος όπου πονάνε.

—Πάλι δεν το καταλαβαίνω, πάτερ μου, το νόημα των λόγων, πού μου λέτε, απάντησε ό κ. Σταύρος. Δεν πονώ εγώ, αλλά θέλω να ξέρω τι στάση, να κρατήσω σε κάποιον, πού αμάρτησε φανερά. Θα τον συγχωρήσω ή όχι;

—Συγχώρηση πρέπει να δίνουμε σε όλους, όπως κάνει και ο ίδιος ο Θεός. «Βρέχει επί δικαίους και αδίκους», λέγει το Εύαγγέλιον. Διότι όλοι είμαστε αμαρτωλοί και όλοι θα έπρεπε να καταδικασθούμε, για τις αμαρτίες μας, λίγες ή πολλές. Για αυτό πρέπει να συγχωρούμε και να ευχόμαστε στον Θεό να συγχώρηση και τον αμαρτωλό και εμάς, πού αμαρτάνουμε και πολύ συχνά δεν καταλαβαίνουμε τι κάνουμε ή τι δεν κάνουμε.

Αν, όμως, είμαστε αδύναμοι πνευματικώς και η συμπεριφορά του άλλου μας επηρεάζει αρνητικά, τότε πρέπει να μην τον κατηγορούμε, αλλά να τον αποφεύγουμε και να μην έχουμε μαζί του συναναστροφές και συνέπειες. Και αν είναι αιρετικός τότε να τον αποφεύγουμε τελείως και να μη τον δεχόμαστε.
Γιατί η συντροφιά με τους αιρετικούς είναι επικίνδυνη, μπορεί να μας δηλητηρίαση και να μας θανατώσει πνευματικά. Γενικώς για τους αμαρτωλούς πρέπει να θυμόμαστε τα λόγια του Μ. Βασιλείου: «Φθείρουν ήθη χρηστά ομιλίαι κακαί».
Δηλαδή η συντροφιά με τους αμαρτωλούς μπορεί να φθείρει και τους καλούς χαρακτήρες.

—Αυτό το γνωρίζω, συνέχισε ό κ. Σταύρος, πού επέμενε στην γνώμη του. Αυτό, πού δεν ξέρω είναι το πώς και το γιατί της συγχωρήσεως των άλλων ανθρώπων.

—Το πώς μας το είπε ό Χριστός: « Χωρίς εμού ου δύνασθε ποιείν ουδέν» (Ίω. ιε' 5). Χρειάζεται η δική του βοήθεια, είπε ο Γέροντας. Για αυτό και πρέπει να ζητούμε συνεχώς την βοήθεια του. Αν εκείνος δεν βοηθήσει, τίποτε καλό δεν μπορούμε να κάνουμε. Όσον για το «γιατί», αυτό μας το λέγει το Ευαγγέλιο: «Εάν γαρ άφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, αφήσει και υμίν ό πατήρ υμών ό ουράνιος εάν δε μη άφήτε τοις ανθρώποις τα παραπτώματα αυτών, ουδέ ό πατήρ υμών αφήσει τα παραπτώματα υμών» (Ματθ. στ' 14 -15). Να γιατί πρέπει να συγχωρούμε τους άλλους, όσον και αν αμάρτησαν. Από την συγχώρηση, αγαπητέ μου, αρχίζει ή αγάπη. Διαβάστε το ιγ' Κεφάλαιο της Α' Επιστολής του Αποστόλου Παύλου προς Κορινθίους και τότε θα καταλάβετε το γιατί πρέπει να συγχωρούμε.

—Την έχω διαβάσει, πάτερ μου, αλλά πάλι αδυνατώ να κατανοήσω τι θέλετε να πείτε με το πώς και το γιατί...

—Τότε θα σου μιλήσω, φίλτατε, με άλλο παράδειγμα, για να γίνω πιο σαφής, ξανάπε ο π. Ιάκωβος. Άνοιξε την δεξιά σου παλάμη από το μέσα μέρος και τέντωσε την όσον μπορείς.

Ό κ. Σταύρος τέντωσε την παλάμη του δεξιού του χεριού και περίμενε. Τότε ό Γέροντας πήρε το ποτήρι με το νερό, πού βρισκόταν πάνω στο τραπέζι και έριξε λίγο πάνω στην παλάμη του επισκέπτη του. Το νερό, καθώς ήταν φυσικό, κύλησε από το χέρι και χύθηκε κάτω και δεν έμεινε στην ανοιχτή παλάμη ούτε σταγόνα.

—Τώρα κάνε κούρμπα την παλάμη σου, είπε ό Γέροντας.

—Τι θα πει κούρμπα, πάτερ μου; Δεν ξέρω την λέξη...

—Κούρμπα στο χωριό μου λένε την καμπύλη, εξήγησε ό π. Ιάκωβος. Κάνε, λοιπόν, την παλάμη σου κυρτή, σαν λακκούβα, όπως παίρνεις το νερό, για να πλυθείς.

Υπάκουσε ο κ. Σταύρος και ο Γέροντας έριξε πάλι στην χούφτα του λίγο νερό από το ποτήρι και έμεινε το νερό στο χέρι του κ. Σταύρου.

—Αυτό είναι, πού πρέπει να κάνουμε όταν θέλουμε να μάθουμε μιαν αλήθεια και πιο πολύ όταν θέλουμε να συγχωρήσουμε κάποιον αμαρτωλό, εξήγησε ο π. Ιάκωβος. Σκύβουμε το κεφάλι της λογικής μας μπροστά στην αλήθεια, ταπεινώνουμε τον εαυτό μας, πού νομίζει ότι όλα τα ξέρει και όλα μπορεί να τα καταλάβει, ομολογούμε την αδυναμία μας και τότε ο Θεός μας δίνει άφθονη την χάρη του και για να καταλάβουμε και για να ενεργήσουμε σωστά.
Αυτό κάνουμε και όταν θέλουμε να συγχωρήσουμε και να πλησιάσουμε τον Χριστό της αγάπης, πού συγχωρεί και βοηθά όσους ζητούν ταπεινά την βοήθεια του. Χωρίς ταπείνωση, ούτε τον εαυτόν μας μπορούμε να συγχωρήσουμε και να τον αγαπήσουμε πραγματικά.
Αυτό μας δίδαξε ό Χριστός και με την ζωήν και με τον λόγον του. Και αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς, αν θέλουμε να δούμε «Θεού πρόσωπον». Να ταπεινωθούμε πρώτα μπροστά στον Θεόν, ως αμαρτωλοί, πού είμαστε και Εκείνος θα μας βοηθήσει να ταπεινωθούμε και μπροστά στους ανθρώπους, να τους συγχωρήσουμε και να καταλάβουμε ότι αλλιώς δεν γίνεται τίποτα.

Ό κ. Σταύρος φαίνεται ότι κατάλαβε αυτήν τη φορά και έσκυψε το κεφάλι του μπροστά στον Γέροντα, σαν να ζητούσε συγχώρηση για την διανοητική του έπαρση και την ψυχική του αλαζονεία. Γιατί αυτό το νόσημα της έπαρσης και της αλαζονείας τυφλώνει και ξεστρατίζει την ψυχή του ανθρώπου. Τότε ό π. Ιάκωβος, πού είδε διακριτικά την μεταστροφή του επισκέπτη του, θέλησε να βάλει, ωσάν περισπωμένη στο ρήμα «αγαπώ» τον επίλογο της κουβέντας τους, είπε:

—Ό Χριστός μας έδωσε τον λεγόμενον «χρυσόν κανόνα» ζωής ανάμεσα στους άλλους ανθρώπους: «Πάντα ούν όσα αν θέλητε ίνα ποιώσιν υμίν οι άνθρωποι, ούτω και υμείς ποιείτε αυτοίς ούτος γαρ εστίν ό νόμος και οι προφήται» (Ματθ. ζ' 12). Δηλονότι, αν θέλεις να σε συγχωρούν οι άλλοι, συγχώρησε τους άλλους πρώτος εσύ. Αμήν.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΣ ΤΥΠΟΣ
pigizois.net