Άρνηση για κατάκριση

Ένας υπεύθυνος άνθρωπος αντιλαμβάνεται την ύπαρξη εκφυλιστικών καταστάσεων όχι ως αφορμή καταγγελίας των άλλων ή ως απόδειξη της δύναμης του κακού, αλλά ως ευκαιρία ανάληψης ευθυνών, αφού δεν έχει καταφέρει να βιώσει την αρετή σε τέτοιο βαθμό που να μπορεί να επηρεάσει θετικά τον περίγυρό του.
Η άρνηση για κατάκριση είναι μια συνειδητή επιλογή, λόγω μιας βαθύτερης κατανόησης που γνωρίζει να διακρίνει τις πράξεις και την συμπεριφορά των ανθρώπων από το ίδιο το ανθρώπινο πρόσωπο. Η μη κατάκριση αφορά το πρόσωπο του άλλου ανθρώπου και όχι τις πράξεις ή τις διαμορφωμένες καταστάσεις.

[Δ. Καραγιάννης. Ρωγμές και αγγίγματα.
Εκδόσεις Αρμός 2005, σ. 186]

Χάρη και ελευθερία

Η ζωή του πιστού είναι η ζωή της χάρης του Θεού επάνω του. Ο αληθινός πιστός είναι ο χαριτωμένος άνθρωπος. Εδώ βέβαια γεννιούνται κάποια ερωτήματα. Ποια είναι η θέληση του ανθρώπου μέσα στη θεία χάρη; Ποια είναι τα όρια της ελευθερίας του ανθρώπου μέσα στη βουλή του Θεού; Γιατί η βουλή του Θεού είναι «πάντας ανθρώπους σωθήναι», να σωθούν με τη χάρη του όλοι οι άνθρωποι. Μπορούμε επιγραμματικά να πούμε ότι ο Θεός θέλει να σωθούν όλοι, και σώζονται όσοι θέλουν. Ο άγιος Μάξιμος Ομολογητής το διατυπώνει έτσι, ότι ο άνθρωπος σώζεται «δια της χάριτος του Θεού και δια της οικείας φιλοπονίας και σπουδής». Πάει να πει πώς το έργο του Θεού για τη σωτηρία του ανθρώπου εξαρτάται από τη συνεργασία του ανθρώπου: εκείνο που δίνει έτοιμο ο Θεός να απλώσει ο άνθρωπος και να το πάρει. Ο Θεός εδημιούργησε τον άνθρωπο μόνος του, αλλά δεν μπορεί να τον σώσει μόνος του: έτσι κανένας δεν είναι που θέλει να σωθεί και δεν σώζεται.

[Επισκόπου Διονυσίου Ψαριανού. Η Θεία Λειτουργία.
Αποστολική Διακονία 1986, σελ. 95-96]

Ευκρασία των αέρων

Φοβούμαστε πως το μεγάλο πλήθος των ανθρώπων, όσοι αφήκαν τα χωράφια και συγκεντρώθηκαν στις πόλεις κι όσοι παράτησαν τη γεωργία και μαζεύτηκαν στα βιομηχανικά κέντρα, φοβούμαστε λοιπόν πως δεν καταλαβαίνουν πια τι πάει να πει ευκρασία αέρων, ευφορία των καρπών της γης και καιροί ειρηνικοί. Οι τωρινοί άνθρωποι, που στιβάχτηκαν στις τσιμεντένιες πολυκατοικίες των πόλεων και δεν βλέπουν ήλιο και δεν πατούν χώμα, μιλάνε και μαλλώνουν για κάποιους χώρους μέσα στην πόλη, που τους ονομάζουν "πνεύμονες"... Ο άνθρωπος που ζει έξω από τις μεγάλες πόλεις και τα βιομηχανικά κέντρα αισθάνεται τον Θεό πολύ πιο κοντά του. Τον βλέπει μέσα στα έργα του, την ημέρα, τη νύχτα, τη βροχή, τον ήλιο, τη βλάστηση και την καρποφορία της γης. Η ζωή του και ο κόπος του είναι μια συνεργασία με τα φυσικά φαινόμενα, πίσω από τα οποία είναι η πατρική πρόνοια του Θεού. Η επιστήμη λέει για φυσικούς νόμους, σύμφωνα με τους οποίους γίνονται όσα γίνονται στην υλική κτίση. Μα είναι αλήθεια πως πίσω απο τους λεγόμενους φυσικούς νόμους είναι ο Λόγος του Θεού, "δι' ου τα πάντα εγένετο" και εξακολουθούν να γίνονται. Δεν είναι αυταπάτη ούτε πλάνη, αλλά θεία πραγματικότητα και βέβαιη ελπίδα, όταν η σύναξη της Εκκλησίας δέεται και ζητάει από τον Κύριο να λειτουργήσουν ευεργετικά οι φυσικοί νόμοι, για την καρποφορία της γης. "Υπέρ ευκρασίας αέρων, ευφορίας των καρπών της γης, και καιρών ειρηνικών...".

[Επισκόπου Διονυσίου Ψαριανού. Η Θεία Λειτουργία.
Αποστολική Διακονία 1986, σελ. 70-72]

Ορθόδοξη ευσέβεια

Θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε την ορθόδοξη ευσέβεια σε τρία πράγματα, στο συναξάρι, στο τροπάρι και στο εικόνισμα. Αυτά τα τρία είναι το τρίπτυχο της ορθόδοξης ευσέβειας. Το συναξάρι είναι η εν Χριστώ ζωή και πείρα των Αγίων. Το τροπάρι είναι ο ύμνος και η ιερή ψαλμωδία στη σύναξη της Εκκλησίας. Ό,τι μας πλημμυράει μέσα μας, που δεν μπορούμε να το εκφράσουμε καλύτερα, στη συντροφιά μας και στη σύναξη της Εκκλησίας, το κάνουμε άσμα και τραγούδι και με μια καρδιά και μ' ένα στόμα το λέμε στο Θεό. Και το εικόνισμα, έτσι καθώς το βλέπει και το προσκυνάει ο ορθόδοξος, όχι ειδωλολατρικά, αλλά τιμητικά για το εικονιζόμενο πρόσωπο, είναι η έκφραση και η φανέρωση της ορθόδοξης ευσέβειας... Όταν λέμε για συναξάρι και για τροπάρι και για εικόνισμα, δεν μιλάμε για καλλιτεχνικά αντικείμενα θρησκευτικής τέχνης, αλλά για ιερά αντικείμενα εκκλησιαστικής λατρείας. Η ορθόδοξη λοιπόν ευσέβεια δεν χωρίζεται από την Εκκλησία, την ιερωσύνη και τη θεία Λειτουργία.

[Επισκόπου Διονυσίου Ψαριανού. Η Θεία Λειτουργία.
Αποστολική Διακονία 1986, σελ. 47-48]