Árboles sin hojas - Δένδρα ξέφυλλα - Leafless Trees

Ο ποιητής Κώστας Καρυωτάκης σε μιαν άλλην εποχή άρχιζε το ποίημά του “Δέντρα μου, δέντρα ξέφυλλα…” με τους στίχους:

Δέντρα μου, δέντρα ξέφυλλα στὴ νύχτα τοῦ Δεκέμβρη,

στὴ σκοτεινή, βαθιὰ δεντροστοιχία μαζὶ πηγαίνουμε,
μαζὶ καὶ ἡ μέρα θὰ μᾶς ἕβρει,

ὦ ἐρημικά, θλιμμένα μου στοιχεῖα.

Στίχοι εξαιρετικά επίκαιροι στις μέρες μας, καθώς φαίνεται πως ζούμε τα χρόνια του νεοελληνικού υπαρκτού σουρεαλισμού.

  
Το Παπαστράτειο Δημοτικό Πάρκο Αγρινίου, εκτείνεται σε 54 στρέμματα γης, και είναι ο μεγαλύτερος δημόσιος ελεύθερος χώρος περιβαλλοντολογικής παιδείας, άθλησης, ξεκούρασης και ψυχαγωγίας της πόλης.

Πρόκειται για ένα ζωντανό οικοσύστημα με ιδιαίτερη βιοποικιλότητα που επηρεάζεται από ποικίλους παράγοντες. Οι πυκνές φυλλωσιές των φυτών και οι κορμοί των δένδρων λειτουργούν ως καταφύγια για μικρόσωμα ζώα και πουλιά. Ουσιαστικά είναι μία υποδομή πρασίνου με δενδροστοιχίες και όχι μόνον, καθώς αποτελεί δεξαμενή φυτογενετικού υλικού και δημόσια περιουσία, με διαρκή βιώσιμη παραγωγή σε βάθος χρόνου.

Είναι στοιχείο πολιτισμού, το οποίο με κατάλληλη διαχείριση μπορεί να προσφέρει δυνατότητες οικονομικής ανασυγκρότησης για μία ολόκληρη περιοχή.


 

Η φυτοκομική και αρχιτεκτονική σύνθεση του συγκεκριμένου πάρκου, που ενδιαφέρει το κοινωνικό σύνολο από ιστορική και καλλιτεχνική πλευρά, δημιουργούν τις προϋποθέσεις ώστε το Παπαστράτειο είναι ένας από τους σημαντικότερους ιστορικούς κήπους στη δυτική Ελλάδα, και ως τέτοιος χρειάζεται να θεωρείται μνημείο. Αυτός ο χαρακτηρισμός του μνημείου δεν περιέχει νομική υπόσταση μόνο. Η ίδια η τοπική κοινωνία έχει κάθε δικαίωμα να ορίσει την ιστορικότητα του χώρου¹.

Παρ’ όλ’ αυτά, στα τέλη Αυγούστου 2013 εργάτες, μηχανικοί, γεωτεχνικοί, δικηγόροι και υπάλληλοι του δήμου μαζί με τις μπουλντόζες των εργολάβων - σε μία έξαρση αυταρχισμού και επιστημονικής ανεπάρκειας² - ξεκίνησαν να εφαρμόζουν την εντολή της δημοτικής αρχής για «ανάπλαση» του Πάρκου.

Τα προαναφερόμενα ογκώδη και εχθρικά μηχανήματα για την οικολογική ισορροπία ενός πάρκου, ανέλαβαν να ξεριζώσουν τέσσερα σχεδόν χιλιόμετρα μπορντούρας λιγούστρου και πυξαριού προκαλώντας καταστροφές στα ριζικά συστήματα των γειτονικών δένδρων (βάναυσες αποξέσεις και αποσπάσεις ριζών, αποφλοιώσεις κορμών δένδρων, αποπνικτικές συμπιέσεις του εδάφους κλπ). Όλα αυτά υπό την προστασία και στενή παρακολούθηση αστυνομικών δυνάμεων. 

Tις ημέρες εκείνες αμέσως δραστηριοποιήθηκαν συνειδητοποιημένοι κι ενεργά σκεπτόμενοι πολίτες που αντιστάθηκαν σθεναρά στα σχέδια του δήμου. 

Έτσι, δημιουργήθηκε η Ανοιχτή Συνέλευση για την Προστασία και Αναζωογόνηση του Πάρκου, η οποία προσπάθησε να γνωστοποιήσει ευρύτερα το μέγεθος και τις παρενέργειες του έργου «ανάπλασης» στις ζωές των Αγρινιωτών. Τα τελευταία χρόνια στο Αγρίνιο, έχει προκύψει κίνημα πολιτών που διαφωνούν με τους όρους καταστροφής που θέτει η υφιστάμενη δημοτική αρχή και  αγωνίζονται για την ουσιαστική αναβάθμιση του πάρκου.

Το Αγρίνιο, μία πόλη όπου η ανθρωπιστική κρίση είναι ορατή δια γυμνού οφθαλμού, στροβιλίζεται έκτοτε στις φρενήρεις εικόνες που προσφέρει απλόχερα το έργο της «ανάπλασης» του Παπαστράτειου Δημοτικού Πάρκου. 

Στο όνομα της έκτακτης ανάγκης που ζει η χώρα, ορισμένοι συντοπίτες μας με θέσεις εξουσίας, έχουν αναγάγει τη σκοπιμότητα σε κοινή λογική κι επιδιώκουν να θέτουν σε εφαρμογή μηχανισμούς καταστολής των αντιστεκόμενων, εφόσον οι τελευταίοι δεν ακολουθούν τα ήθη και τα έθιμα του «πολίτη καταναλωτή». Αυτό προσπαθούν να το επιβάλλουν με την ιδιωτικοποίηση των ελεύθερων δημόσιων χώρων και την αγοραία εμπορευματοποίηση τους. 

  
Πολλοί νεοελλήνες πολιτικοί (εκτός ελάχιστων εξαιρέσεων) με αφορμή και αιτία παράλληλα, τις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις σε επιδοτούμενα έργα, επί σειρά πολλών ετών έχουν γαλουχηθεί με νοοτροπία διαρκούς και ασύδοτης εκμετάλευσης δανεικών χρημάτων από τα ταμεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Είναι αυτό που λέει ο κόσμος “με ξένα κόλλυβα κάνουν μνημόσυνο”.

Τα χρήματα αυτά υποτίθεται πως προορίζονται για τη δημιουργία υποδομών βελτίωσης των συνθηκών ζωής των πολιτών των ευρωπαϊκών περιφερειών. Στην ουσία όμως, πολλές φορές όπως χρησιμοποιούνται τα χρήματα των ελλήνων κι ευρωπαίων φορολογουμένων, προκαλούν την καταστροφή υπαρχόντων πράσινων υποδομών ενάντια στο δημόσιο συμφέρον, προς όφελος και πλουτισμό των ολίγων, που διαχειρίζονται τα προαναφερόμενα κονδύλια.

Στις 5 Σεπτεμβρίου, ξεκίνησε η καταστροφή των εγκαταστάσεων της φυτωριακής - θερμοκηπιακής υποδομής του Πάρκου και το ξερίζωμα των δένδρων,  που είχαν την ατυχία να φύονται εντός του περιφραγμένου χώρου, τον οποίο ο Δήμος Αγρινίου χρησιμοποιούσε ως φυτώριο.

Λίγες ημέρες πριν στις 13 Αυγούστου 2013 αναλυτικά στην έκταση του φυτωρίου είχαν καταγραφεί από τον κ. Θεοχάρη Ζάγκα (δευθυντή εργαστηρίου Δασοκομίας της Σχολής Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Α.Π.Θ.), 92 δένδρα ηλικίας 10-60 ετών. Τα τοπογραφικά σχέδια της μελέτης «ανάπλασης» της τεχνικής υπηρεσίας του δήμου Αγρινίου εμφάνιζαν στο χώρο αυτό μηδενικό αριθμό δένδρων!

Δεκάδες δένδρα μεγάλης ηλικίας που φύονταν στο χώρο του φυτωρίου ξεριζώθηκαν, και στη συνέχεια «μεταφυτεύτηκαν» σε προαστιακές του Αγρινίου περιοχές, στην πλατεία της Μεγάλης Χώρας (Ζαπάντι) και σε αύλειο χώρο παιδικής χαράς στα Τριαντέικα.  Σημαντικό τμήμα των νεκρωμένων δένδρων εκτίθεται σε δημόσια θέα, καταλαμβάνοντας αξιόλογη έκταση των προαναφερόμενων μη ολοκληρωμένων έργων Αρχιτεκτονικής Τοπίου. 

 

Τα δένδρα αυτά θυσιάστηκαν προκειμένου να χτιστεί, στην έκταση που καταλάμβαναν, μία τεράστια σε μέγεθος τσιμεντένια δεξαμενή. Μαζί με τα δένδρα γκρεμίστηκε μία παλιά λιθόκτιστη δεξαμενή παραδοσιακής τεχνοτροπίας.

Η συγκεκριμένη «ανάπλαση» είναι μία χαρακτηριστική περίπτωση, σύμφωνα με τον κ. Δημήτριο Παπαδήμα (γεωπόνο - τ. διευθυντή της διεύθυνσης κηποτεχνίας και πρασίνου του Δήμου Αθηναίων), όπου «…οι υπεύθυνοι των έργων, για να προσπεράσουν τη δικαιολογημένη αγανάκτηση των πολιτών λόγω βαναυσοτήτων σε βάρος των δένδρων, διαρρέουν την πληροφορία ότι τα μαλλιοτραβηγμένα δένδρα δεν καταστρέφονται αλλά αντίθετα “μεταφυτεύονται” σε “καλύτερες” συνθήκες ή μεταφέρονται σε Δημοτικά ή Ιδιωτικά φυτώρια για φύλαξη και εντατική συντήρηση επαναφοράς των φυσιολογικών λειτουργιών τους. Κάτι τέτοιο θα είχε βάση αν η μετακίνηση αυτή γινόταν σύμφωνα με τους μεταφυτευτικούς κανόνες.»³

Το έργο της “ανάπλασης” παρουσιάζεται σε εικόνες όπου με δραματικό τρόπο αποτυπώνονται τα κατορθώματα της κορυφαίας καθοδήγησης του επικεφαλής του Δήμου Αγρινίου, σε συνεργασία με τις έμπειρες “πινελιές” των δημοτικών του υπαλλήλων, καθώς σε πλήρη αρμονία δημιουργούν ένα εκρηκτικό τοπίο που υπόσχεται δυναμική ανάγνωση της δραματικής σύγκρουσης του ανθρώπου με το πεπρωμένο του. Σε ρόλο σολίστ ο εργολάβος, μας προσφέρει την ευκαιρία να απολαύσουμε «σε πρώτο πλάνο» τον τραχύ, άξεστο ήχο των κατορθωμάτων της τσάπας του.

Με την ευκαιρία αξίζει να αναφερθεί πως ο ρόλος, το ήθος και η προσωπική ευθύνη έναντι του κοινωνικού συνόλου, αν μη τι άλλο χρειάζεται να είναι και ποιοτικό χαρακτηριστικό του επιστημονικού προσωπικού. Τότε αποτελεί την ειδοποιό διαφορά των πραγματικών υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος από τις όποιες σχέσεις υποταγής ρουσφετολογικού τύπου που εξυπηρετούν τα συμφέροντα των ολίγων εις βάρος της κοινωνίας.
 

Στην περίπτωση της «ανάπλασης» του Παπαστράτειου Πάρκου, ο ρόλος του Δημοσίου από ρυθμιστικός υπέρ του κοινωνικού συνόλου, μετατράπηκε σε διαμεσολαβητή μεταξύ κράτους και ιδιωτών, προς όφελος των ιδιωτικών συμφερόντων. Ο χρόνος κύλησε με αλλεπάλληλες δράσεις ενημέρωσης των πολιτών. 

Έτσι, φτάσαμε στις 5 Μαρτίου 2014 όπου εκδικάστηκε η αίτηση ακυρώσεως στο Συμβούλιο της Επικρατείας, των Αγρινιωτών πολιτών κατά της επιχειρούμενης καταστροφικής ανάπλασης. Αναμένεται η τελική απόφαση. 

Όλους αυτούς τους μήνες ο αγώνας συνεχίζεται δυναμικά μέχρι την τελική δικαίωση, το σταμάτημα της σχιζοφρενικής “ανάπλασης”, την αποκατάσταση και αναζωογόνηση της λειτουργίας του πάρκου, και την ανάδειξή του σε στολίδι και παραγωγική δομή της πόλης.

Ωστόσο, οι συνθήκες βιωσιμότητας της πόλης του Αγρινίου, είναι ένα ερώτημα που παραμένει αναπάντητο και τραγικά επίκαιρο.

Πηγές: 

1. Δελτίο Τύπου http://parkoagriniou.wordpress.com/2013/12/13/deltio-typou/

2. Συγκεκριμένα από τη φυτοτεχνική μελέτη που έχουν θεωρήσει, εγκρίνει και επαληθεύσει όλες οι δασικές υπηρεσίες (Αγρινίου, Μεσολογγίου, Πατρών) που αδειοδότησαν το έργο, προκύπτει ότι ο δήμος Αγρινίου απλά αντέγραψε μια φυτοτεχνική μελέτη ξενοδοχείου με πισίνα! 
Αυτό αποτυπώνεται στη σελίδα 8 της φυτοτεχνικής μελέτης όπου αναφέρει “… στο Κ3 κατασκευάζεται βραχόκηπος, στο χώρο της υπάρχουσας πισίνας, ο οποίος θα προσδώσει χρωματικό ενδιαφέρον στην εκτεταμένη αυτή έκταση χλοοτάπητα”. 

Λίγο παρακάτω στη σελίδα 21 του ίδιου κειμένου αναγράφεται “… η εργασία της ριζοτομής επιβάλλεται να γίνει λόγω της ικανότητας του χλοοτάπητα να επεκτείνεται στις ελεύθερες χωμάτινες επιφάνειες. Θα εκτελείται στα όρια των χώρων του χλοοτάπητα με τους αντίστοιχους των θάμνων και των διαδρόμων ώστε να αποφευχθεί η κάλυψη όλης της επιφάνειας του ελεύθερου χώρου του ξενοδοχείου με χλοοτάπητα.”
http://parkoagriniou.wordpress.com/2014/03/07/%CF%80%CE%B1%CF%81%CE%BF%CF%85%CF%83%CE%AF%CE%B1%CF%83%CE%B1%CE%BD-%CF%86%CF%85%CF%84%CE%BF%CF%84%CE%B5%CF%87%CE%BD%CE%B9%CE%BA%CE%AE-%CE%BC%CE%B5%CE%BB%CE%AD%CF%84%CE%B7-%CE%BE%CE%B5%CE%BD%CE%BF/

3. Επιστημονική άποψη για τις αναπλάσεις πάρκων και η περίπτωση του Παπαστρατείου Δημοτικού Πάρκου Αγρινίου http://parkoagriniou.wordpress.com/2014/03/10/epistimoniki-apopsi-2/

Κείμενο – Φωτογραφίες: ©Δημήτρης Β. Γερονίκος

Λήψη φωτογραφιών στο οικοσύστημα του Παπαστράτειου Δημοτικού Πάρκου Αγρινίου, κατά τη διάρκεια της περιόδου μεταξύ 24 Αυγούστου δύο χιλιάδες δεκατρία και 13 Μαρτίου δύο χιλιάδες δεκατέσσερα.
     

Texto y fotografías de  © Dimitris V. Geronikos

Las fotografías han sido realizadas en en el ecosistema del parque municipal de Agrinio (donado por la familia de Papastratou) en Etoloakarnania, durante el período entre el 24 de agosto de dos mil trece y 13 de marzo de dos mil catorce.  
 

Photοs and text by © Dimitris V. Geronikos

The photos are taken in the ecosystem of Agrinio’s municipal park (: donated by Papastratou’s family) in Etoloakarnania, during the period between August 24, of two thousand thirteen and March 13, of two thousand fourteen.