Παρέμβαση στη Βουλή για την ηχορύπανση

Σήμερα συζητήθηκε σε επιτροπή της Βουλής το νομοσχέδιο για την ενάσκηση οικονομικών δραστηριοτήτων, με το οποίο καταργείται η διαδικασία της αδειοδότησης για το άνοιγμα καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (μπαρ, εστιατόρια, καφέ κτλ), τουριστικών καταλυμάτων και μεταποίησης τροφίμων και ποτών . Στην κατάργηση αυτή, όμως, περιλαμβάνεται και η κατάργηση του υγειονομικού ελέγχου, κάτι το οποίο δημιουργεί πολλά ερωτηματικά για το κατά πόσον θα είναι ασφαλείς οι παρεχόμενες υπηρεσίες και τα ανάλογα προϊόντα. Βέβαια το νομοσχέδιο επιτρέπει τους εκ των υστέρων ελέγχους κι επιβάλει "αυτοέλεγχο" στις επιχειρήσεις (κάτι το οποίο δεν ξέρουμε πως θα γίνεται, αλλά η εισηγήτρια είπε ότι είναι έτοιμες οι σχετικές υπουργικές αποφάσεις), χωρίς όμως να παίρνει και μέτρα για την ενίσχυση των ελέγχων.

Έτσι δημιουργείται ένα ετεροβαρές σχήμα: ενώ είναι θετικό ότι καταργείται η πολλή γραφειοκρατία για την ίδρυση επιχειρήσεων, από την άλλη πλευρά τίποτε δεν εγγυάται την αυστηροποίηση και εντατικοποίηση των ελέγχων, ώστε να μην ωφελούνται μόνον οι επιχειρηματίες, αλλά και οι καταναλωτές και γενικώς οι πολίτες. 

Στην δική μου παρέμβαση τόνισα το πρόβλημα που θα επιδεινωθεί από την κατάργηση μιας άδειας που χορηγούν τα τοπικά συμβούλια των δήμων ή τα συμβούλια των Δημοτικών Κοινοτήτων σε μεγαλύτερους δήμους, όπως ο Δήμος Αθηναίων και ο Δήμος Θεσσαλονίκης. Τί συμβαίνει αυτή τη στιγμή: ένα κατάστημα υγειονομικού ενδιαφέροντος για να πάρει άδεια μουσικής πρέπει να κάνει αίτηση και για να πάρει παράταση ωραρίου μουσικής πρέπει να πάρει άλλη άδεια. Αυτά δίνονται από τα τοπικά συμβούλια ή τα συμβούλια των Δημοτικών Κοινοτήτων (στην Αθήνα αυτά ειναι 7). Κάθε φορά που έρχεται ένα τέτοιο αίτημα στα συμβούλια, γίνεται χαμός. Από την μία πλευρά οι επιχειρηματίες θέλουν την άδεια για να παίζουν νόμιμα μουσική στα μπαρ, τα καφέ κτλ, από την άλλη οι πολίτες ανησυχούν ότι η μουσική θα μετατρέψει τα καταστήματα σε ντισκοτέκ, όπως είναι δυστυχώς ήδη η πραγματικότητα σε αρκετά μέρη της Αθήνας και άλλων περιοχών που οι κάτοικοι υποφέρουν. Άπαξ και δοθεί άδεια, πέταξε το πουλάκι: αν υπερβαίνει τα ντεσιμπέλ, για να κλείσει ένα κατάστημα οριστικά χρειάζεται σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία να καταγραφούν εννέα (9) παραβάσεις εντός ενός έτους. Αυτό το ρεκόρ, βέβαια, δεν συμπληρώνεται σχεδόν ποτέ, γιατί η διαπίστωση των παραβάσεων γίνεται από τους υπάρχοντες ελεγκτικούς μηχανισμούς που δεν είναι πάντοτε επαρκώς στελεχωμένοι, ευέλικτοι κτλ.

Με το νομοσχέδιο, προτείνεται η κατάργηση της άδειας μουσικής. Δηλαδή καθένας που έχει κατάστημα θα μπορεί να βάζει μουσική, χωρίς να πρέπει να εγκριθεί από τους αιρετούς της τοπικής κοινωνίας. Θα ισχύει πάλι το σύστημα των εννέα (9) παραβάσεων, με όλες τις καθυστερήσεις και δυσλειτουργίες του, αλλά η έναρξη της χρήσης μουσικής θα είναι τελείως ανεξέλεγκτη. Οι κάτοικοι δεν θα μπορούν να συμμετέχουν στην διαδικασία λήψης της απόφασης, αφού δεν θα υπάρχει τέτοια απόφαση. Αυτό είναι θετικό βέβαια για τους επιχειρηματίες, αφού έχουν καταγραφεί και φαινόμενα παρανομίας από συμβούλια που δεν χορηγούν άδειες ενώ πληρούνται όλες οι προϋποθέσεις. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως για τις γειτονιές δεν είναι ότι δεν υπάρχουν αρκετά καταστήματα, αλλά ότι δεν τηρούνται οι διατάξεις για την ηχορύπανση. Αυτό, σε συνδυασμό με το προβληματικό ελεγκτικό σύστημα δημιουργεί μια εξαιρετικά εκρητική κατάσταση.

Έχω γνωρίσει τραγικές ιστορίες ανθρώπων που οι γειτονιές τους έγιναν διασκεδαστήρια. Υπάρχουν συμπολίτες μας που έχουν μέρες να κοιμηθούν ή που μεταναστεύουν τις περιόδους αυξημένης κίνησης των καταστημάτων αυτών. Κατοίκους που εγκατέλειψαν τα σπίτια τους οριστικά. Γνωρίζω άτομα που έχουν υποστεί σοβαρές βλάβες στην υγεία τους. Περιπτώσεις κανονικών τραμπουκισμών, αντιποίνων σε πολίτες που έκαναν καταγγελίες ακόμη και περιστατικά βίαιων επιθέσεων και καταστροφών περιουσιών για εκφοβισμό, στο παρελθόν. Οι ελεγκτικοί μηχανισμοί είναι πολύ δύσκολο σε κατασταλτικό επίπεδο να μπορέσουν να βάλουν ένα φρένο, όταν ένα μαγαζί έχει ηδη ανοίξει και βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στην πελατεία που προσελκύεται λόγω της μουσικής, δεν πρόκειται να γινει τίποτε. Όλη η ελπίδα των κατοίκων βρίσκεται στο προληπτικό στάδιο, στα τοπικά συμβούλια που σήμερα κρίνεται το μέλλον κάθε γειτονιάς.

Αυτή η ελπίδα εξανεμίζεται με το νομοσχέδιο αυτό. Οι πολίτες ψήφισαν το 2014 για να εκπροσωπούνται από αποφασιστικά όργανα ως το 2019 που είναι οι επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές και ξαφνικά έρχεται το κράτος το 2016 και τους αφαιρεί την συμμετοχή στην διαδικασία λήψης των αποφάσεων, απογυμνώνοντας τους τοπικούς και κοινοτικούς συμβούλους απο την μοναδική τους αποφασιστική αρμοδιότητα. Θεωρώ ότι αυτή η νομοθεσία, αν ψηφιστεί έτσι, χωρίς αυστηροποίηση του ελεγκτικού και κυρωτικού σταδίου, θα παραβιάσει ευθέως το άρθρο 102 του Συντάγματος, καθώς και άλλες διατάξεις αυξημένης τυπικής ισχύος.

Έρχεται το νομοσχέδιο για την ταυτότητα φύλου

Απόψε στην εκδήλωση για την Διεθνή Ημέρα Μνήμης Τρανς που διοργάνωσε στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών μάθαμε ένα πολύ ενδιαφέρον νέο για την νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Ο π. Γενικός Γραμματέας Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης κ. Κ.Παπαϊωάννου έδωσε ορισμένα στοιχεία για το επερχόμενο νομοσχέδιο περί νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου. Το θέμα αφορά την δυνατότητα των τρανς ατόμων να αλλάζουν τα επίσημα έγγραφά τους (αστυνομική ταυτότητα κ.τ.λ.) ανάλογα με την δική τους ταυτότητα φύλου που δεν αντιστοιχεί στο φύλο που τους αποδόθηκε στην γέννηση. Πάγιο αίτημα της τρανς κοινότητας είναι να μην τίθενται ως προϋπόθεση για την μεταβολή στο ληξιαρχείο οι ιατρικές και χειρουργικές επεμβάσεις, αλλά να μπορεί κάθε ενδιαφερόμενος να αλλάζει τα χαρτιά του με βάση τον αυτοπροσδιορισμό και μια εύκολα προσβάσιμη, σύντομη και διαφανή διαδικασία. 

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που ανακοινώθηκαν σήμερα, το νομοσχέδιο είναι έτοιμο, μαζί με την αιτιολογική έκθεσή του και θα προβλέπει την δυνατότητα του ατόμου, κάνοντας αίτηση στο δικαστήριο με την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας, χωρίς καμία ιατρική παρέμβαση ή προϋπόθεση, να εκδίδεται δικαστική απόφαση για την μεταβολή των στοιχείων του φύλου στην ληξιαρχική πράξη γέννησης. 

Αυτό που γίνεται ως σήμερα είναι ότι οι σχετικές αιτήσεις στο δικαστήριο πρέπει να συνοδεύονται από ιατρικές βεβαιώσεις ψυχιάτρου ότι το άτομο ζει ήδη στο επιθυμητό φύλο, καθώς και αποδείξεις για την ορμονική θεραπεία και για χειρουργικές επεμβάσεις. Με την απόφαση 418/2016 του Ειρηνοδικείου Αθηνών (σε υπόθεση που χειρίστηκα) κρίθηκε ότι δεν χρειάζεται αφαίρεση γεννητικών οργάνων, καθώς αυτό θα ήταν μια υπερβολική προϋπόθεση που αντίκειται στο ευρωπαϊκό και το διεθνές δίκαιο των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Ωστόσο, ήδη διατυπώθηκαν σοβαρές ενστάσεις για την προτεινόμενη αλλαγή, από την πρόεδρο του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών, κ. Μαρίνα Γαλανού, η οποία είχε πάρει μέρος και ως μέλος χωρίς ψήφο στην σχετική νομοπαρασκευαστική και η οποία αιφνιδιάστηκε από τις πληροφορίες που ανακοινώθηκαν. Η κ. Γαλανού εξέφρασε την απορία της για ποιο λόγο πρέπει να διατηρηθεί μια δικαστική διαδικασία, που ήδη υπάρχει άλλωστε και να μην ακολουθηθούν πιο απλές λύσεις για την μεταβολή των στοιχείων, όπως αυτές που ακολουθούνται σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ο κ. Παπαϊωάννου απάντησε ότι αυτή η νομοθετική λύση εγγυάται τον σεβασμό της ιδιωτικότητας, ενώ κρίθηκε πιο συμβατή και με την υπάρχουσα διαδικασία για μεταβολή του κυρίου ονόματος του ατόμου που ούτως ή άλλως είναι αυτή της δικαστικής οδού με την εκούσια δικαιοδοσία στο Ειρηνοδικείο. Ότι δηλαδή δεν μπορούμε να έχουμε δικαστική διαδικασία για τη μεταβολή του κύριου ονόματος και μη δικαστική διαδικασία για τη μεταβολή της εγγραφής του φύλου. 

Στην δική μου τοποθέτηση υποστήριξα την απλή δήλωση στο ληξιαρχείο, όπως ισχύει για όλες τις ληξιαρχικές πράξεις. 

Το επιχείρημα ότι, λόγω του ότι το κύριο όνομα αλλάζει με δικαστήριο, έτσι πρέπει να αλλάζει και το στοιχείο του φύλου (argumentum a minore ad majus) δεν ισχύει, διότι για να αλλάξει ένας ενδιαφερόμενος το κύριο όνομά του με την διαδικασία της εκούσιας δικαιοδοσίας απαιτείται να συντρέχει "σπουδαίος λόγος", τον οποίο εξετάζει το Ειρηνοδικείο. Δεν είναι πιο απλό θέμα (minus) η μεταβολή του κυρίου ονόματος, καθώς προϋποθέτει σοβαρές συνθήκες που ανάγονται σε συνταγματικά δικαιώματα, όπως π.χ. η μεταβολή ενός χριστιανικού ονόματος σε άλλο μη-χριστιανικό όνομα λόγω της μεταβολής του θρησκεύματος του προσώπου (βλ. υπόθεση που χειρίστηκα και στην οποία ενδιαφερόμενος έλαβε το όνομα "Ήλιος"). Επομένως, η αλλαγή του κυρίου ονόματος, με όλες τις επιπτώσεις που μπορεί να έχει στην ασφάλεια των συναλλαγών είναι μια διαδικασία που καλώς διέρχεται μέσα από το Ειρηνοδικείο, αλλά καλύπτει εξατομικευμένες κάθε φορά περιστάσεις που δεν μπορούν να παρέχουν πεδίο σύγκρισης με το θέμα της αλλαγής των εγγράφων για το θέμα της ταυτότητας φύλου. Στην νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου που αναγκαστικά συρρέει με την μεταβολή κύριου ονόματος (από αντρικό όνομα σε γυναικείο ή το αντίστροφο), ο "σπουδαίος λόγος" για την μεταβολή του ονόματος είναι αυτή καθαυτή η αναγνώριση του γεγονότος ότι η ταυτότητα φύλου δεν αντιστοιχεί στο φύλο που αποδόθηκε κατα την γέννηση. Αφού, λοιπόν, η μεταβολή του στοιχείου του φύλου μπορεί να διαταχθεί στην βάση του αυτοπροσδιορισμού και μόνον - χωρίς ιατρικές και άλλες προϋποθέσεις - τότε παρέλκει η διερεύνηση του αν υπάρχει και ο "σπουδαίος λόγος" που απαιτείται για την μεταβολή του κυρίου ονόματος. Εξάλλου, η μεταβολή επωνύμου, πάλι για "σπουδαίο λόγο", γίνεται και με απόφαση δημάρχου (Ν.3852/2010) και πιο πριν με απόφαση νομάρχη! 

Ορίστε, λοιπόν ένα πραγματικό επιχείρημα από το έλασσον στο μείζον: αφού το επώνυμο αλλάζει με απόφαση δημάρχου, γιατί το φύλο να μην αλλάζει με απλή δήλωση του ατόμου στον ληξίαρχο;

Aυτή είναι άλλωστε και η λύση (χωρίς δικαστήρια) που έχει προκριθεί σε νόμους όπως στην Πορτογαλία (Ν.7/2011), στην Αργεντινή (Νόμος για την ταυτότητα φύλου του 2012), στην Μάλτα (Νόμος για ταυτότητα φύλου, έκφραση φύλου, χαρακτηριστικά φύλου του 2015), στην Ιρλανδία (Ν.25/2015), στην Νορβηγία (Νόμος τροποποιημένος το 2016), στην Νότια Αφρική (από το 2003).

Παραβιάζοντας ωμά τα Δικαιώματα του Παιδιού

Προχθές αναφέρθηκα στην άρνηση του Υπουργείου Εσωτεριών να εγγράψει μια ληξιαρχική πράξη γέννησης ενός παιδιού που γεννήθηκε από Ελληνίδα στην Βρετανία. Η άρνηση του Υπουργείου οφείλεται στο ότι ως επωνυμο του παιδιού δεν αναγράφεται στην βρετανική ληξιαρχική πράξη το επώνυμο της βιολογικής του μητέρας, αλλά της συζύγου της (έχουν τελέσει γάμο κατά το βρετανικό δίκαιο καθώς και σύμφωνο συμβίωσης κατά το Ελληνικό δίκαιο). Η υπόθεση έφτασε στην Βουλή και ο Υπουργός Εσωτερικών κ. Σκουρλέτης με έγγραφό του απάντησε ότι μπορεί ο Έλλην ειδικός ληξίαρχος να μην μεταγράψει την βρετανική ληξιαρχική πράξη γέννησης, αν αυτή αντικειται στα... χρηστά ήθη ή στην δημόσια τάξη! Πράγματα που δεν στέκουν νομικά, αφού υπάρχουν αντίθετες γνωμοδοτήσεις του Ν.Σ.Κ. και φυσικά αντίθετες διατάξεις και αποφάσεις από το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σήμερα έλαβα στο e-mail αυτή την απάντηση από το Γραφείο Τύπου του Υπουργείου:

"Με αφορμή  την τοποθέτηση στο E – Lawyer σχετικά με την απάντηση του  Υπουργού  Εσωτερικών, Πάνου Σκουρλέτη, στην Ερώτηση βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ 514/19.10.16,  επισημαίνεται κατ’ αρχήν ότι η πολιτική ηγεσία του  Υπουργείου   Εσωτερικών δεν υιοθετεί τις απόψεις περί «χρηστών ηθών» οι οποίες έχουν από καιρό απαξιωθεί στην συλλογική, κοινωνική συνείδηση και αντίκεινται στις σύγχρονες αντιλήψεις για την προσέγγιση παρόμοιων θεμάτων. 

Γι’ αυτό το λόγο, αν και στο σχόλιο του ιστολογίου σας υποτιμάται η πρόθεση του Υπουργείου Δικαιοσύνης  να επαναξιολογήσει τα θέματα οικογενειακού δικαίου, μέσω της σύστασης νομοπαρασκευαστικής επιτροπής, είναι αυτή ακριβώς η διαδικασία μέσα από την οποία μπορεί να δρομολογηθεί οποιαδήποτε αλλαγή του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου.

Είναι αλήθεια, ότι πολλές φορές σε ανάλογες κοινοβουλευτικές διαδικασίες, η αναγκαιότητα αναφοράς στο υφιστάμενο νομοθετικό πλαίσιο, όπως αυτή στην γνωμοδότηση του ΝΣΚ, δεν αντανακλά απαραίτητα ταύτιση και αποδοχή, αλλά διαπίστωση. Μια διαπίστωση που, στην προκειμένη περίπτωση, πρέπει να αξιολογηθεί και στη βάση της πολιτικής πρόθεσης αλλαγών στο ισχύον πλαίσιο. 

Βεβαίως, οι προθέσεις μένει να αποτιμηθούν  και είναι τα έργα τα ορθότερα κριτήρια γι’ αυτό. Η θέση αυτής της κυβέρνησης, υπέρ μιας τολμηρής παρέμβασης στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων έχει  ήδη εκδηλωθεί  με συγκεκριμένες τομές και θα εξακολουθήσει στην ίδια πορεία."

Είναι φανερό λοιπόν ότι δυστυχώς το Υπουργείο Εσωτερικών δεν έχει υπόψη του την ισχύουσα νομοθεσία - το θέμα δεν αφορά "τεκνοθεσία" αλλά μόνο την μεταγραφή μιας ληξιαρχικής πράξης γέννησης από ένα ληξιαρχείο κράτους της Ε.Ε. σε ένα άλλο ληξιαρχείο κράτους μέλους της Ε.Ε. του οποίου του παιδί ειναι πολίτης! Δεν χρειάζεται εδώ να απαριθμήσω όλες τις νομοθετικές διατάξεις. Δεν χρειάζεται να πω ότι το παιδί έχει εγκλωβιστεί στην Βρετανία επειδή η Ελλάδα φυσικά δεν του δίνει διαβατήριο αν δεν έχει εγγραφεί στο Ειδικό Ληξιαρχείο της Αθήνας. Αυτά τα ξέρει όλα το Υπουργείο Εσωτερικών και παριστάνει ότι χρειάζεται ειδική νομοθεσία, όπως λέει και παραπάνω. 

Θα μείνω μόνο σε ένα άρθρο που ισχύει στην Ελλάδα από το 1989: 

Άρθρο 7, Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού:

"1. Το παιδί εγγράφεται στο ληξιαρχείο αμέσως μετά τη γέννησή του και έχει από εκείνη τη στιγμή το δικαίωμα ονόματος, το δικαίωμα να αποκτήσει ιθαγένεια και, στο μέτρο του δυνατού, το δικαίωμα να γνωρίζει τους γονείς του και να ανατραφεί από αυτούς.

2. Τα Συμβαλλόμενα Κράτη μεριμνούν για τη θέση σε εφαρμογή αυτών των δικαιωμάτων, σύμφωνα με την εθνική νομοθεσία τους και με τις υποχρεώσεις που τους επιβάλλουν οι ισχύουσες σ' αυτό το πεδίο διεθνείς συνθήκες, ιδιαίτερα στις περιπτώσεις κατά τις οποίες, ελλείψει αυτών, το παιδί θα ήταν άπατρις."

Μηχανισμός εποπτείας εφαρμογής αποφάσεων ΕΔΔΑ

Με μια τροπολογία στο νομοσχέδιο για την ίση μεταχείριση, προτείνεται η ίδρυση μιας επιτροπής που θα παρακολουθεί αν η Ελλάδα εφαρμόζει τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που αφορούν την Ελλάδα. Πρόκειται για ένα σημαντικό βήμα, διότι η χώρα παρουσιάζει καθυστερήσεις για εφαρμογή των ρυθμιστικών κεφαλαίων των αποφάσεων του ΕΔΔΑ και τελικά εναπόκειται στην πολιτική βούληση της κάθε κυβερνητικής πλειοψηφίας. Όχι ότι θα λείψει το στοιχείο αυτής της πολιτικής φύσεως πρωτοβουλίας, αλλά τώρα θα υπάρχει ένα σημείο αναφοράς για το επίπεδο της συμμόρφωσης.

Επί της ουσίας βέβαια, το εγχείρημα παραμένει στο επίπεδο του συμβολισμού, με γλαφυρές και αόριστες περιγραφές αρμοδιοτήτων, ενώ θα έπρεπε να προβλέπεται εθνικός κατάλογος εφαρμογής αποφάσεων, πρόβλεψη προθεσμιών και χρονοδιαγραμμάτων, δικαιοσυγκριτική παρακολούθηση και αξιολόγηση επιπτώσεων. Η τροπολογία περιορίζεται κατα την προσφιλή νομοθετική πρακτική της κυβέρνησης στη μνεία χαλαρών υποχρεώσεων διαλόγου με συλλογικότητες, χωρίς βέβαια καμία δεσμευτικότητα για την διεξαγωγή τους. 

Σκουρλέτης: αντίθετο σε δημόσια τάξη / χρηστά ήθη το επώνυμο τέκνου ζεύγους γυναικών

Κατόπιν κοινοβουλευτικής ερώτησης 12 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ για την άρνηση του Ειδικού Ληξιαρχείου του Υπουργείου Εσωτερικών να καταχωρήσει ληξιαρχική πράξη γέννησης τέκνου που έλαβε το επώνυμο της συζύγου της μητέρας του (βλ. εδώ), απαντήσεις δόθηκαν από τον υπουργό Δικαιοσύνης και τον υπουργό Εσωτερικών. 

Ο (πρώην) υπουργός Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρώπινων Δικαιωμάτων κ. Παρασκευόπουλος αντί να απαντήσει τί συγκεκριμένο πρόκειται να πράξει σε επίπεδο νομοθεσίας για την ανεπιφύλακτη αναγνώριση των γονέων του παιδιού, όπως επιβάλλει η Διεθνής Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού (η επιλογή του ονόματος τέκνου ήδη δίνεται από τον νόμο για το σύμφωνο συμβίωσης), αναφέρει στην απάντησή του -γενικά και αόριστα- ότι το υπουργείο του υλοποιεί δράσεις "Δικαιοσύνης φιλικές για τα παιδιά" και ότι αναμένεται η έναρξη εργασιών μιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής για θέματα οικογενειακού δικαίου. Περαιτέρω, για το γεγονός ότι το Ειδικό Ληξιαρχείο δεν εφαρμόζει το άρθρο 10 του νόμου για το σύμφωνο συμβίωσης, που εισηγήθηκε ο ίδιος, δηλώνει αναρμόδιος και παραπέμπει στο Υπουργείο Εσωτερικών.

Ο νυν υπουργός Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης κ. Σκουρλέτης, αφού αναπαράγει τα άρθρα του Αστικού Κώδικα για την έννοια της συγγένειας, θέμα άσχετο με το δικαίωμα των ατόμων που συνάπτουν σύμφωνο συμβίωσης να επιλέξουν το επώνυμο του παιδιού τους, στη συνέχεια ξεθάβει μια γνωμοδότηση του 1998 που αναφέρει ότι ο Ειδικός Ληξίαρχος μπορεί να εφαρμόζει το άρθρο 33 του Αστικού Κώδικα, κατά το οποίο "διάταξη αλλοδαπού δικαίου δεν εφαρμόζεται αν η εφαρμογή της προσκρούει στα χρηστά ήθη ή γενικά στη δημόσια τάξη". Μια γνωμοδότηση που έχει κατ΄ ουσίαν ανατραπεί από μεταγενέστερες του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους και που αφορά το εφαρμοστέο αλλοδαπό δίκαιο, ενώ η υπόθεση του τέκνου αφορά εφαρμογή εθνικού, Ελληνικού δικαίου! Αξίζει να σημειωθεί ότι η απάντηση που δόθηκε από το Ειδικό Ληξιαρχείο στους δικηγόρους του τέκνου δεν ανέφερε τίποτε απολύτως για χρηστά ήθη και δημόσια τάξη! Επομένως, το επινόημα αυτό αποτελεί αποκλειστική συμβολή του ίδιου του υπουργού Εσωτερικών στο πλαίσιο του κοινοβουλευτικού ελέγχου που απλά επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την θέση της Ελληνικής Δημοκρατίας ενώπιον του εν λόγω τέκνου.

Επομένως, ο κ. Σκουρλέτης μας λέει ουσιαστικά ότι ένα βρέφος που γεννήθηκε από Ελληνίδα και εγγράφηκε στο βρετανικό ληξιαρχείο με το επώνυμο της συζύγου της, θα παραμείνει για πάντα στην Βρετανία - αφού δεν μπορεί να πάρει διαβατήριο αν δεν μεταγραφεί η ληξιαρχική πράξη γέννησης στο Ειδικό Ληξιαρχείο - επειδή το επώνυμό του συνιστά... απειλή για τα χρηστά ήθη και την δημόσια τάξη!!! Χωρίς βέβαια να μας εξειδικεύει σε τί συνίσταται αυτή η "απειλή", αφού το Κράτος δεν τολμάει να ονοματίσει την θεσμική ομοφοβία του: περιμένει να την ονοματίσουν τα Δικαστήρια, κατά προτίμηση τα Ευρωπαϊκά. Γιατί το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε σειρά αποφάσεών του έχει κρίνει ότι τα ληξιαρχεία κρατών της Ε.Ε. οφείλουν να δέχονται τα στοιχεία ληξιαρχικών πράξεων από άλλες χώρες της Ε.Ε. γιατί αλλιώς παραβιάζεται η ελευθερία μετακίνησης προσώπων κατά τις ιδρυτικές Συνθήκες της Ένωσης!

Την ίδια στιγμή, η αξιωματική αντιπολίτευση διακηρύσσει στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής συζήτησης για το νομοσχέδιο περί ίσης μεταχείρισης, δια της εισηγήτριας κ. Παπακώστα ότι η "κόκκινη γραμμή" της είναι ο γάμος και η τεκνοθεσία από ομόφυλα ζευγάρια! Αυτό, στην υπόθεση του συγκεκριμένου παιδιού, σημαίνει ότι η αξιωματική αντιπολίτευση και η κυβέρνηση έχουν καταδικάσει έναν Έλληνα σε εξορία. 

Η υπόθεση εκκρεμεί ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας. 

Ο κανόνας της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη

Υπάρχουν ορισμένες γενικές αρχές του δικαίου που επειδή δεν βρίσκονται σε ένα νομοθετικό κείμενο η Δημόσια Διοίκηση παριστάνει ότι δεν υπάρχουν. Μια από αυτές τις αρχές είναι η προστατευόμενη εμπιστοσύνη του πολίτη, κανόνας ο οποίος έχει μάλιστα συνταγματική ισχύ, μολονότι δεν βρίσκεται καταγεγραμμένος σε μια συγκεκριμένη, μεμονωμένη συνταγματική διάταξη. Η συνταγματική ισχύς του σημαίνει ότι ούτε ο κοινός νομοθέτης, ούτε η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση, αλλά ούτε και η απλή ατομική διοικητικής πράξη δεν μπορεί να παραβιάζει την αρχή της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη. Σε αυτά τα συμπεράσματα έχει καταλήξει και το Συμβούλιο της Επικρατείας, αλλά και το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου έφτασε μάλιστα στο σημείο να "ακυρώσει" στην ουσία ακόμα και συνταγματική διάταξη, επειδή ματαίωνε την εμπιστοσύνη των πολιτών σε έναν κανόνα που αναθεωρήθηκε με ένα άρθρο του συντάγματος και παραβίασε το ανθρώπινο δικαίωμα της συμμετοχής σε εκλογές, στην υπόθεση Λυκουρέζος κατά Ελλάδας.

Κι όμως, η Ελληνική Δημόσια Διοίκηση παρόλο που οι κανόνες είναι εκεί, ισχύουν και μπορεί να οδηγήσουν άμεσα σε έννομες συνέπειες, κατά μια πρακτική που δεν αποτελεί χρηστή διοίκηση, επιμένει να λέει στους πολίτες να πάνε στα δικαστήρια για να εφαρμοστεί αυτή η αρχή.

Στην Περιφέρεια Αττικής έχει γίνει ένα πρώτο βήμα για την εμπέδωση της αρχής της  προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη. Στην Χάρτα Δικαιωμάτων & Υποχρεώσεων Πολιτών, υπάρχει ένα άρθρο, στο οποίο για πρώτη φορά, μετά από δική μου εισήγηση, κωδικοποιείται η αρχή σε επίπεδο διοικητικού κανόνα.

8. To δικαίωμα της προστατευόμενης εμπιστοσύνης του πολίτη 

1. Η Περιφέρεια Αττικής σέβεται την πεποίθηση που έχει εμπεδώσει με αποφάσεις της στις/στους πολίτες, έτσι ώστε αυτές/αυτοί να ρυθμίσουν την συμπεριφορά τους και να ασκήσουν τα δικαιώματά τους. Στο πλαίσιο αυτού του σεβασμού, η Περιφέρεια Αττικής οφείλει να απέχει από αιφνιδιασμούς που διαταράσσουν την εμπιστοσύνη που έχει οικοδομηθεί στην σχέση της με τις/τους πολίτες. Ως εκ τούτου, εφόσον η Περιφέρεια έχει λάβει αποφάσεις με τις οποίες αναγνωρίζονται δικαιώματα σε πολίτες, δεν επιτρέπεται να ανακαλεί αυτές τις αποφάσεις στο πλαίσιο της διακριτικής της ευχέρειας, παρά μόνον εφόσον αυτό επιβάλλεται από δημόσιο συμφέρον που υπερέχει προφανώς των δικαιωμάτων και συμφερόντων των πολιτών.

2. Οι πολίτες δεν μπορούν να επικαλούνται τον σεβασμό της προστατευόμενης εμπιστοσύνης τους, εάν βρίσκονται σε κακή πίστη. 

Εδώ διακηρύσσεται λοιπόν ότι η Περιφέρεια δεν μπορεί να ματαιώνει δικαιώματα που έχει η ίδια αναγνωρίσει, αν δεν υπάρχει δημόσιο συμφέρον που "υπερέχει προφανώς" και όταν λέμε "προφανώς" εννοούμε χωρίς μεγάλη και σύνθετη ανάλυση, αλλά με γυμνό μάτι. Όλα βέβαια είναι ζήτημα αιτιολογίας και όριο του δικαιώματος είναι η καλή πίστη του πολίτη, αλλά σε επίπεδο βάρους απόδειξης, η Περιφέρεια είναι εκείνη που καλείται να αποδείξει τυχόν κακοπιστία του πολίτη κι όχι το ανάποδο. 

Αυτός ο κανόνας απορρέει από σειρά δικαστικών αποφάσεων και μολονότι δεν έχει διατυπωθεί με τόσο σαφή τρόπο σε νομοθετικό κείμενο, δεσμεύει την δημόσια διοίκηση, όπως εξάλλου την δεσμεύουν και όλες οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης κατά το άρθρο 95 παρ. 4 του Συντάγματος. Το άρθρο αυτό αναφέρει: "Η διοίκηση έχει υποχρέωση να συμμορφώνεται προς τις δικαστικές αποφάσεις. Η παράβαση της υποχρέωσης αυτής γεννά ευθύνη για κάθε αρμόδιο όργανο, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει τα αναγκαία μέτρα για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης της διοίκησης". Ο νόμος αυτός είναι ο Ν.3068/2002. 

Θεωρώ ότι δεν μπορεί να συνεχιστεί εκ μέρους της Διοίκησης η προσβολή αυτού του συνταγματικού κανόνα και ότι θα πρέπει οι πολίτες να διεκδικήσουν πιο δυναμικά την εξωδικαστική εφαρμογή του. 

Πώς μένει έξω η Τοπική Αυτοδιοίκηση από το νομοσχέδιο ίσης μεταχείρισης

Το νομοσχέδιο περί ίσης μεταχείρισης που συζητείται αυτές τις μέρες από την αρμόδια Επιτροπή της Βουλής και θα εισαχθεί και στην Ολομέλεια για ψήφιση έχει ένα πολύ σοβαρό κενό: αφήνει εντελώς έξω από το πλαίσιο της ενεργητικής εφαρμογής τους Δήμους και τις Περιφέρειες!

Πώς γίνεται αυτό; Στο άρθρο 8 του νομοσχεδίου (βλ. εδώ) αναφέρεται ότι:

"Σε περίπτωση μη τήρησης της αρχής της ίσης μεταχείρισης στο πλαίσιο της διοικητικής δράσης, παρέχεται στον βλαπτόμενο, πέραν της δικαστικής προστασίας, προστασία υπό τους όρους των άρθρων 24 έως και 27 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας (ν.2690/1999 Α' 45)".

Για να δούμε, τι λένε αυτά τα άρθρα του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας:

Άρθρο 24

1. Αν από τις σχετικές διατάξεις δεν προβλέπεται η δυνατότητα άσκησης της, κατά το επόμενο άρθρο, ειδικής διοικητικής, ή ενδικοφανούς προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος, για την αποκατάσταση υλικής ή ηθικής βλάβης των έννομων συμφερόντων του που προκαλείται από ατομική διοικητική πράξη μπορεί, για οποιονδήποτε λόγο, με αίτησή του, να ζητήσει, είτε από τη διοικητική αρχή η οποία εξέδωσε την πράξη, την ανάκληση ή την τροποποίησή της (αίτηση θεραπείας), είτε, από την αρχή η οποία προίσταται εκείνης που εξέδωσε την πράξη, την ακύρωσή της (ιεραρχική προσφυγή). 2. Η διοικητική αρχή στην οποία υποβάλλεται η, κατά την προηγούμενη παράγραφο, αίτηση οφείλει να γνωστοποιήσει στον ενδιαφερόμενο την απόφασή της για την αίτηση αυτή το αργότερο μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, εκτός αν από ειδικές διατάξεις προβλέπεται διαφορετική προθεσμία. 3. Αν αρμόδια για την ανάκληση ή τροποποίηση ή την ακύρωση είναι άλλη διοικητική αρχή, εκείνη στην οποία κατατέθηκε η αίτηση θεραπείας ή η ιεραρχική προσφυγή οφείλει να τη διαβιβάσει στην αρμόδια αρχή το αργότερο μέσα σε πέντε (5) ημέρες. Και στην περίπτωση αυτή, η γνωστοποίηση της απόφασης της αρμόδιας αρχής, στον ενδιαφερόμενο, πρέπει να γίνεται μέσα στην κατά την προηγούμενη παράγραφο προθεσμία. 4. Αν η πράξη ακυρωθεί, η υπόθεση επανέρχεται στην αρχή που εξέδωσε την πράξη, εκτός αν οι σχετικές διατάξεις προβλέπουν αρμοδιότητα της προϊστάμενης αρχής για την έκδοσή της.  Άρθρο 25 1. Οπου προβλέπεται από ειδικές διατάξεις, ο ενδιαφερόμενος, για την αποκατάσταση υλικής ή ηθικής βλάβης των έννομων συμφερόντων του που προκαλείται από διοικητική πράξη, μπορεί, με προσφυγή του, η οποία ασκείται ενώπιον του προβλεπόμενου από τις διατάξεις αυτές διοικητικού οργάνου και μέσα στην οριζόμενη από τις ίδιες προθεσμία, να ζητήσει, κατά περίπτωση, την ακύρωση ή την τροποποίηση της πράξης. 2. Το διοικητικό όργανο, ανάλογα με την πρόβλεψη των σχετικών διατάξεων, είτε εξετάζει μόνο τη νομιμότητα της πράξης, οπότε και μπορεί να την ακυρώσει εν όλω ή εν μέρει ή να απορρίψει την προσφυγή (ειδική διοικητική προσφυγή), είτε εξετάζει τόσο τη νομιμότητα της πράξης όσο και την ουσία της υπόθεσης, οπότε και μπορεί να ακυρώσει εν όλω ή εν μέρει ή να τροποποιήσει την πράξη ή να απορρίψει την προσφυγή (ενδικοφανής προσφυγή). Το αρμόδιο όργανο οφείλει να γνωστοποιήσει στον προσφεύγοντα την απόφασή του μέσα στην προθεσμία που τυχόν τάσσουν οι σχετικές διατάξεις, αλλιώς, στην περίπτωση μεν της ειδικής προσφυγής, το αργότερο μέσα σε τριάντα (30) ημέρες, στην περίπτωση δε της ενδικοφανούς προσφυγής, το αργότερο μέσα σε τρεις (3) μήνες. 3. Αν αρμόδιο να αποφανθεί για την ειδική διοικητική την ενδικοφανή, προσφυγή είναι άλλο διοικητικό όργανο, εκείνο στο οποίο αυτή κατατέθηκε οφείλει να τη διαβιβάσει στο αρμόδιο όργανο το αργότερο μέσα σε πέντε (5) ημέρες. Και στην περίπτωση αυτή, η γνωστοποίηση της απόφασης του αρμόδιου διοικητικού οργάνου, στον ενδιαφερόμενο, πρέπει να γίνεται μέσα στις κατά την παρ. 2 προθεσμίες. Άρθρο 26 Οταν ασκηθεί διοικητική προσφυγή, η αρμόδια για την εξέτασή της διοικητική αρχή μπορεί, ύστερα από αίτηση του ενδιαφερομένου ή και αυτεπαγγέλτως, να αναστείλει την εκτέλεση της διοικητικής πράξης ως ότου αποφανθεί για την προσφυγή και, πάντως, όχι πέρα από την προθεσμία που ορίζεται για την έκδοση της απόφασής της. Όμως, στους Δήμους και τις Περιφέρειες δεν προβλέπεται η άσκηση αίτησης θεραπείας ή ιεραρχικής προσφυγής, ακριβώς διότι προβλέπεται εναντίον των πράξεων ή παραλείψεων των μονομελών ή συλλογικών οργάνων τους η ειδική διοικητική προσφυγή στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση που είναι αυτοτελής υπηρεσία του Υπουργείου Εσωτερικών και λειτουργεί σε επτά ευρύτερες περιοχές της χώρας. Συγκεκριμένα, με το άρθρο 227 του Ν.3852/2010 ("Πρόγραμμα Καλλικράτης"), ισχύει η εξής ειδική διοικητική προσφυγή: 1.α. Οποιοσδήποτε έχει έννομο συμφέρον μπορεί να προσβάλει τις αποφάσεις των συλλογικών ή μονομελών οργάνων των δήμων, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου αυτών και των συνδέσμων για λόγους νομιμότητας, μέσα σε προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης ή την ανάρτησή της στο διαδίκτυο ή από την κοινοποίησή της ή αφότου έλαβε γνώση αυτής. β. Προσφυγή επιτρέπεται και κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας των οργάνων της προηγούμενης παραγράφου. Στην περίπτωση αυτή η προσφυγή ασκείται εντός δεκαημέρου από την άπρακτη παρέλευση της ειδικής προθεσμίας που, τυχόν, τάσσει ο νόμος για την έκδοση της οικείας πράξης, διαφορετικά μετά την παρέλευση τριμήνου από την υποβολή της σχετικής αίτησης του ενδιαφερομένου. 2. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας αποφαίνεται επί της προσφυγής μέσα σε αποκλειστική προθεσμία δύο (2) μηνών από την υποβολή της. Αν παρέλθει η ανωτέρω προθεσμία χωρίς να εκδοθεί απόφαση θεωρείται ότι η προσφυγή έχει σιωπηρώς απορριφθεί. 3. Η άσκηση της ειδικής διοικητικής προσφυγής αποτελεί προϋπόθεση για την άσκηση ενδίκων βοηθημάτων ενώπιον των αρμόδιων δικαστηρίων. 4. Ο Ελεγκτής Νομιμότητας είναι αρμόδιος να αποφαίνεται επί: α) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α') και αφορούν δήμους, β) αιτήσεων θεραπείας για έργα με προϋπολογισμό μέχρι 5.000.000 ευρώ προ Φ.Π.Α., μελετών και υπηρεσιών που υπάγονται στις διατάξεις του ν. 3316/2005 (ΦΕΚ 42 Α') και αφορούν περιφέρειες. Τα καθήκοντα του "Ελεγκτή της Νομιμότητας" ασκούν οι Συντονιστές των Αποκεντρωμένων Διοικήσεων.Έτσι λοιπόν, η προστασία των άρθρων 24 έως 26 του Ν.2690/1999 δεν ισχύει για Δήμους και Περιφέρειες, αφού ελλείψει αίτησης θεραπείας και ιεραρχικής προσφυγής, οι υποθέσεις αυτές δεν μπορολύν να λυθούν σε αυτοδιοικητικό επίπεδο, αλλά μόνο "έξω" απο την τοπική αυτοδιοίκηση, στις Αποκεντρωμένες υπηρεσίες του υπουργείου Εσωτερικών. Αυτό βέβαια δεν είναι τοπική αυτοδιοίκηση! Ορίζει επίσης το άρθρο 27 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας: "Αν δεν είναι δυνατή η άσκηση, σύμφωνα με τα άρθρα 24 - 26, διοικητικής προσφυγής, ο ενδιαφερόμενος, για την αποκατάσταση υλικής ή ηθικής βλάβης των έννομων συμφερόντων του που προκαλείται από ενέργεια ή παράλειψη ενέργειας διοικητικής αρχής, μπορεί, με αίτησή του προς την αρχή αυτή, να ζητήσει την επανόρθωση ή την ανατροπή της βλάβης. Κατά τα λοιπά εφαρμόζονται, και στην περίπτωση αυτή, όσα ορίζονται στις παρ. 1 - 3 του άρθρου 4." Όμως, αυτή η διάταξη δεν "σώζει" την κατάσταση, δεν επαναφέρει την υπόθεση στα αυτοδιοικητικά όργανα, αφού δεν ισχύει ότι "δεν είναι δυνατή η άσκηση, σύμφωνα με τα άρθρα 24-26 διοικητικής προσφυγής": αντιθέτως ΕΙΝΑΙ δυνατή η άσκηση προσφυγής, αλλά στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση του Υπουργείου Εσωτερικών, όχι στον Δήμο, ούτε στην Περιφέρεια!!! Έτσι, δυστυχώς, το νομοσχέδιο για την ίση μεταχείριση βγάζει εντελώς έξω από το πεδίο της προστασιας του πολίτη από παραβάσεις της αρχής της ίσης μεταχείρισης τους Δήμους και τις Περιφέρειες. Η μόνη δυνατότητα του πολίτη να ασκήσει κάποιου είδους προσφυγή ΕΝΤΟΣ του πεδιου του Ο.Τ.Α. είναι η περίπτωση του Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης (για τους 33 δήμους που διαθέτουν τον θεσμό), αλλά και του Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Πολίτη και της Επιχείρησης (για τις 7 περιφέρειες που μας έχουν εκλέξει).  Γι' αυτό το λόγο είχαμε προτείνει ως Δίκτυο Συμπαραστατών να οριστεί ο θεσμός υπεύθυνος για την ίση μεταχείριση σε επίπεδο τοπικής αυτοδιοίκησης, όπως εξάλλου επιβάλλει και το Ψήφισμα 296/2010 του Συμβουλίου της Ευρώπης για την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων από την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Αλλά ο νομοθέτης φαίνεται δεν ενδιαφέρεται καθόλου για τις τοπικές κοινωνίες, λες και σε αυτές δεν παραβιάζεται κατά κόρον η ίση μεταχείριση και είναι δήθεν ένα καθαρά κεντρικό θέμα του κεντρικού κράτους.

Όταν ο Συνήγορος του Πολίτη δεν θέλει συνεργασία με νομοθετικά κατοχυρωμένες ανεξάρτητες αρχές

To νέο νομοσχέδιο για την ίση μεταχείριση και την αστυνομική αυθαιρεσία

Διαβάζουμε ότι εξισώνεται το σύμφωνο συμβίωσης με τον γάμο και ότι ιδρύεται νέος μηχανισμός για την αντιμετώπιση της αστυνομικής βίας, ο οποίος μάλιστα αναφέρεται ως "εμβληματικό βήμα για την καταπολέμηση της αυθαιρεσίας". Τίποτε από τα δύο δεν συμβαίνει στο νέο νομοσχέδιο για την ίση μεταχείριση και την αστυνομική αυθαιρεσία.

Το νομοσχέδιο παίρνει τον ισχύοντα Ν.3304/2005 για την ίση μεταχείριση και του προσθέτει την "ταυτότητα φύλου" και τα "χαρακτηριστικά φύλου", κάτι το οποίο ήδη καλυπτόταν ερμηνευτικά, αφού από το 2005 απαγόρευε τις διακρίσεις λόγω φύλου. Καλό είναι βέβαια που το λεει ρητά, αλλά δεν χρειαζόταν να καταργήσει τον Ν.3304 για να το κάνει αυτό. Επίσης διορθώνει τον όρο "γενετήσιος προσανατολισμός" με τον όρο "σεξουαλικός προσανατολισμός. Αυτά. Ιδρύει επίσης άλλες 10 οργανικές θέσεις στον Συνήγορο του Πολίτη, επειδή τον καθιστά αρμόδιο για την ίση μεταχείριση, αρμοδιότητα που είχε ήδη από το 2005 χωρίς ποτέ να διαμαρτυρηθεί ότι είναι υποστελεχωμένος. Για την ακρίβεια, ο Συνήγορος του Πολίτη στην Ελλάδα είναι ο πιο πλούσια στελεχωμένος Ombudsman του πλανήτη. 

Το πρόβλημα είναι ότι το νομοσχέδιο δεν διορθώνει κανένα από τα προβλήματα του Ν.3304/2005: η ίση μεταχείριση λόγω μιας σειράς διακρίσεων ισχύει μόνο για τις εργασιακές σχέσεις στην πλήρη εφαρμογή της. Σε άλλους τομείς (εκπαίδευση, αιτήματα ασύλου, πρόσβαση σε υπηρεσίες, τουρισμός, αθλητισμός), η ίση μεταχείριση χωρίς διακρίσεις ισχύει πετσοκομμένη. Έτσι ο νόμος δεν κατορθώνει να εφαρμόσει π.χ. την Σύσταση 2010 (5) του Συμβουλίου της Ευρώπης για την καταπολέμηση των διακρίσεων λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού και ταυτότητας φύλου που λύνει οριζόντια το θέμα. Αν πράγματι υπήρχε η βούληση για πλήρη ίση μεταχείριση, η Κυβέρνηση θα μπορούσε να προτείνει την κύρωση με νόμο του 12ου πρωτοκόλλου της Ευρωπαϊκής Σύμβασης των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου για την γενική κατάργηση των διακρίσεων που έχουμε υπογράψει ως χώρα από το έτος 2000, αλλά δεν έχουμε ακόμη κυρώσει με νόμο. 

Όσον αφορά τα μέτρα προστασίας, έχει επισημανθεί στο Υπουργείο Δικαιοσύνης να μην επιμένει ότι οι πολίτες μπορούν να ασκούν τις προβλεπόμενες απο τα άρθρα 24 προσφυγές στην τοπική αυτοδιοίκηση: σε Δήμους και Περιφέρειες δεν υπάρχει αίτηση θεραπείας και ιεραρχική προσφυγή, υπάρχει μόνο η προσφυγή εντός αποκλειστικής προθεσμίας 15 ημερών ενώπιον της Αποκεντρωμένης Διοίκησης, η οποία μπορεί και να μην ασχοληθεί καν. Η έλλειψη Συμπαραστάτη του Δημότη και της Επιχείρησης στους περισσότερους δήμους και η παρουσία του Περιφερειακού Συμπαραστάτη του Δημότη σε 7 από τις 13 περιφέρειες καθιστά εντελώς περιορισμένη την δυνατότητα εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης στην τοπική αυτοδιοίκηση.

Το μεγάλο ανέκδοτο όμως είναι ότι το νομοσχέδιο κάνει ένα "εμβληματικό βήμα για την καταπολέμηση της αυθαιρεσίας", ιδρύοντας έναν μηχανισμό εξέτασης καταγγελιών για την αστυνομική αυθαιρεσία. Η αλήθεια είναι ότι ο Συνήγορος του Πολίτη προσλαμβάνει και τον χαρακτηρισμό "Μηχανισμός Διερεύνησης Περιστατικών Αυθαιρεσίας", για να ελέγχει και την αστυνομία και τα άλλα σώματα, κάτι που αποτελεί ούτως ή άλλως αποστολή του Συνηγόρου του Πολίτη, από την πρώτη μέρα της λειτουργίας του. Και για να ασκεί αυτή την αποστολή -που ήδη την ασκεί εδώ και 18 χρόνια- το νομοσχέδιο ιδρύει άλλες 10 οργανικές θέσεις (χώρια από αυτές που ίδρυσε πιο πάνω για την ίση μεταχείριση). 

Εδώ υπάρχουν σοβαρές ενστάσεις από τον Επίτροπο του Συμβουλίου της Ευρώπης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα. Συγκεκριμένα, σε επιστολή που έστειλε ο Επίτροπος στις 25 Ιουλίου 2016 στους υπουργούς κ.κ. Τόσκα και Παρασκευόπουλο, επισημαίνει ότι ο Μηχανισμός Διερεύνησης δεν μπορεί να περιορίζεται σε μη δεσμευτικές συστάσεις προς τα πειθαρχικά όργανα της αστυνομίας, δηλαδή δεν αρκεί η διαμεσολαβητική αρμοδιότητα του Συνηγόρου του Πολίτη, δηλαδή δεν αρκεί ο Συνήγορος του Πολίτη! Επίσης ο Επίτροπος διαπιστώνει την αύξηση των περιστατικών μίσους κατά την διάρκεια του 2015 και καλεί για σχετικά μέτρα. 

Πιο αποτελεσματική φαίνεται η απόφαση της Κύπρου να ιδρύσει μια ειδική Ανεξάρτητη Αρχή Διερεύνησης Ισχυρισμών και Παραπόνων κατά της Αστυνομίας. Είναι μια αρχή εντελώς διακριτή από τον κύπριο Συνήγορο του Πολίτη και λειτουργεί με πλήρεις προανακριτικές αρμοδιότητες, για να ελέγξει την αστυνομική αυθαιρεσία. Αυτό που δεν έχει γίνει σαφές είναι: γιατί δεν μας αρκούν οι υπάρχουσες δομές για την καταπολέμηση της αστυνομικής αυθαιρεσίας; Μα, γιατί αν πάς να κάνεις σχετική μήνυση πάλι αναγκαστικά η δικογραφία θα περάσει μέσα από χέρια αστυνομικών. Άρα, το ζητούμενο δεν είναι να πάμε στον Συνήγορο του Πολίτη, ο οποίος κάνει μόνο διαμεσολάβηση, αλλά να δημιουργηθεί ένα ειδικό ανεξάρτητο σώμα προανάκρισης το οποίο μπορεί να εγγυηθεί ότι προανακριτικό υλικό για αστυνομικούς και κατ' επέκταση κατηγορητήρια και κυρώσεις θα επιβάλλονται ΧΩΡΙΣ την εμπλοκή των συναδέλφων τους. Σε αυτό αποτυγχάνει πλήρως το προτεινόμενο νομοσχέδιο. 

Διαβάζω επίσης ότι ιδρύεται στο Υπουργείο Δικαιοσύνης μια νέα υπηρεσία για την εφαρμογή των αποφάσεων του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Δυστυχώς δεν μπορώ να εντοπίσω σε ποιο ακριβώς άρθρο του νομοσχεδίου συμβαίνει αυτό. 

IEK αποδέχεται ταυτότητα φύλου σπουδάστριας χωρίς ληξιαρχική μεταβολή

Είναι γνωστό ότι πολλά τρανς άτομα που δεν έχουν προχωρήσει σε μεταβολή των εγγράφων τους, αντιμετωπίζουν με δέος την διαδικασία εγγραφής και παρακολούθησης μαθημάτων σε ένα εκπαιδευτικό ίδρυμα, επειδή ανησυχούν για την συμπεριφορά του περιβάλλοντος εάν και όταν διαπιστώσει την απόκλιση ανάμεσα στην εμφάνιση και τα επίσημα στοιχεία ταυτότητας. Η σοβαρή αυτή ανησυχία και οι αποκλεισμοί είναι ουσιώδεις αιτίες και για την γενικότερη κοινωνική περιθωριοποίηση που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα. Αυτό φαίνεται να μεταβάλλεται με αργά, αλλά σταθερά βήματα. 

Θα αναφερθώ στην υπόθεση ενός ατόμου που θα εκπροσωπήσω σε μερικούς μήνες στο δικαστήριο, με αίτημα την μεταβολή των επίσημων στοιχείων του, χωρίς να έχει πραγματοποιήσει χειρουργικές επεμβάσεις, κατ' επίκληση της απόφασης 418/2016 του Ειρηνοδικείου Αθηνών. Η ενδιαφερόμενη είχε γίνει δεκτή σε ένα ΙΕΚ, αλλά καθώς εκκρεμεί η δίκη, αυτό έγινε με βάση τα ισχύοντα στοιχεία αστυνομικής ταυτότητας. Αυτό θα σήμαινε όμως ότι κατά την εκπαιδευτική διαδικασία, όπως είναι για παράδειγμα οι κατάλογοι παρουσιών, θα εμφανιζόταν με ανδρικά στοιχεία, γεγονός που θα επέβαλε να "επανασυστηθεί" στην μαθητική και καθηγητική κοινότητα, ενώ δεν υπάρχει κανένας λόγος. Παράλληλα με ενημέρωσε ότι στο σχολείο που φοιτούσε είχε λυθεί το πρόβλημα, καθώς ενώ στα επίσημα αρχεία που είχε πρόσβαση μόνο η διεύθυνση υπήρχαν τα ανδρικά στοιχεία, στην εκπαιδευτική διαδικασία, συμπεριλαμβανομένου του απουσιολογίου, είχε γίνει δεκτό να χρησιμοποιείται το όνομα που χρησιμοποιεί στην καθημερινή της ζωή. Αρχικά ζήτησε να ακολουθηθεί το ίδιο και στο ΙΕΚ, στο οποίο αρχικά αντιμετώπισε αμφισβήτηση ως προς το αίτημα και ζήτησε να υποβληθεί εγγράφως. 

Στη συνέχεια, αναζήτησα τα φύλλα απουσιολογίου από το σχολείο της, όπου είχε αναγραφεί το όνομα του κοινωνικού φύλου της - τότε - μαθήτριας, παρόλο που το απολυτήριο εκδόθηκε με το νόμιμο όνομα. Με βάση αυτό το στοιχείο, ετοιμάσαμε μια αίτηση στο ΙΕΚ, στο οποίο ζητήσαμε, ενώ στα διοικητικά έγγραφα του ιδρύματος υπάρχει νομική υποχρέωση να τηρούνται τα επίσημα στοιχεία του ατόμου, στην κοινωνική εκπαιδευτική διαδικασία να γίνει σεβαστή η ταυτότητα φύλου της, καθώς αναμένεται η σχετική δικαστική διαδικασία που έχει κινηθεί εκ μέρους της. Δηλαδή, οι καθηγητές να χρησιμοποιούν το θηλυκό όνομα και γένος όταν της απευθύνονται και να τηρηθεί το απόρρητο των επίσημων στοιχείων της για να μην δημιουργηθούν προβλήματα μέσα στο εκπαιδευτικό περιβάλλον. Το αίτημα αυτό βασίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 (σεβασμός της ανθρώπινης αξίας) και 5 παρ. 1 (ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητας) του Συντάγματος, αλλά και σε πλήθος συστάσεων και οδηγιών από διεθνείς οργανισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Συμβουλίου της Ευρώπης. Για να ενισχύσω το αίτημα, επικαλέστηκα επίσης τον "Οδηγό Διαφορετικότητας για Δημοσίους Υπαλλήλους Με Σκοπό την Καταπολέμηση των Διακρίσεων" που έχει δημοσιεύσει ο Συνήγορος του Πολίτη, στον οποίο αναγράφεται: 

"Πρέπει να γίνει κατανοητή η έννοια της ταυτότητας κοινωνικού φύλου και να γίνει σεβαστή η αυτοαντίληψη του καθενός για το φύλο του, ασχέτως των στοιχείων της αστυνομικής του ταυτότητας ή των λοιπών εγγράφων ταυτοποίησης".

 Είχε προηγηθεί το έτος 2013 και η γνωστή διαμεσολάβηση του ΣτΠ για διεμφυλική μαθήτρια σε Εσπερινό σχολείο (βλ. σύνοψη διαμεσολάβησης), στην οποία ο Συνήγορος είχε ζητήσει από τον διευθυντή να γίνουν δεκτά:

- το όνομα που επιθυμεί να χρησιμοποιεί η διεμφυλική μαθήτρια

- οι γυναικείες ενδυματολογικές προτιμήσεις 

- η χρήση της γυναικείας τουαλέτας 

Τελικώς, το αίτημα της σπουδάστριας έγινε δεκτό. Ενημερώθηκα πάντως ότι αντίστοιχα αιτήματα τρανς ατόμων από κάποια ΙΕΚ  δεν γίνονται δεκτά χωρίς έγγραφο ψυχιάτρου που να περιλαμβάνει διάγνωση για το θέμα της ταυτότητας φύλου, ενώ σε άλλα ΙΕΚ το αίτημα γίνεται δεκτό με απλή αίτηση, χωρίς ιατρικοποιημένη τεκμηρίωση. Αυτή η μη εναρμονισμένη πρακτική δεν είναι επιτρεπτή για δημόσιες υπηρεσίες, καθώς σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 6 του Κώδικα Διοικητικής Διαδικασίας:

"Γεγονότα ή στοιχεία που δεν αποδεικνύονται από το δελτίο ταυτότητας ή από τα αντίστοιχα έγγραφα, αν ειδικές διατάξεις δεν ορίζουν διαφορετικά, γίνονται δεκτά βάσει υπεύθυνης δήλωσης του ενδιαφερομένου." (Το ειδικό έντυπο της υπεύθυνης δήλωσης του ν.1599/1986 έχει καταργηθεί). 

Επομένως, αρκεί απλά η αίτηση του διεμφυλικού ατόμου ώστε να γίνει σεβαστή η ταυτότητα φύλου του στην εκπαιδευτική διαδικασία και την κοινωνική παράστασή του σε σχολεία και εκπαιδευτικά ιδρύματα,