"Ο ημιμαθής είναι χειρότερος του αμαθούς".
Όπως είναι αυτή η πρόταση μου φαίνεται ΜΕΓΙΣΤΗ ΚΟΤΣΑΝΑ. Διότι είναι αδύνατον να ξέρεις τα πάντα για οποιοδήποτε θέμα και σπανιότατα μπορείς να είσαι 100% σίγουρος ότι αυτά που ξέρεις είναι και σωστά. Πάντα ημιμαθής είσαι. Ποιος δεν είναι έστω και λίγο ημιμαθής; Μήπως να μη μαθαίναμε τίποτα τελικά να τελειώνει η υπόθεση, αφού όσα και να μάθουμε πάλι ημιμαθείς είμαστε οπότε (σύμφωνα με το ρητό) καλύτερα να μείνουμε αμαθή ζώα; Βέβαια το ρητό αναφέρεται (έμμεσα) σε τρίτους: "ο αμαθής είναι προτιμότερος (για μας) από τον ημιμαθή", είναι μια ισοδύναμη διατύπωση.
Για να εφαρμόσουμε τη "λογική" αυτή, να δούμε πόσο στέκει. Άντε γιατί αυτοί οι αρχαίοι ήταν μαιτρ της σκέψης, αλλά στην πράξη είναι που δοκιμάζονται όλα:
Το τρίχρονο παιδί σας έχει μία σπάνια πάθηση στο αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου που ήδη προκαλεί επιληπτικές κρίσεις και με μαθηματική ακρίβεια θα οδηγήσει σε πλήρη παράλυση του δεξιού μέρους του σώματός του. Μόνη λύση μια λεπτότατη χειρουργική επέμβαση, στην οποία θα αφαιρεθεί με εξαιρετική προσοχή ολόκληρο σχεδόν το αριστερό ημισφαίριο του εγκεφάλου. Ντον'τ γουόρι, σε ένα τρίχρονο αυτή η απώλεια δεν είναι σημαντική. Ο εγκέφαλος προσαρμόζεται και μέχρι τα 10 του το παιδί θα ζει κανονικότατα.
Οι επιλογές σας για την εγχείρηση είναι δύο: ένας εξειδικευμένος νευροχειρουργός με εμπειρία 10 ετών και δεκάδες παρόμοιες εγχειρίσεις, με ποσοστό επιτυχίας 97.2% (που παρ' όλα αυτά είναι ο πρώτος που αναγνωρίζει ότι υπάρχουν πάρα πολλά να μάθουμε ακόμη για τον ανθρώπινο εγκέφαλο) και ένας πεντάχρονος καλλιεργητής ρυζιού από τη Σρι Λάνκα που ακόμα δεν ξέρει καλά-καλά να μιλάει και νομίζω ότι μπορούμε να πούμε με ασφάλεια ότι δεν έχει ιδέα κατά πού πέφτει ο εγκέφαλος.
Ώστε "η ημιμάθεια είναι χειρότερη από την αμάθεια"; Ντον'τ θινκ σόου...
Θυμάμαι στο σχολείο, όταν μου δίδασκαν το ρητό, υπήρχε και ένα "επειδή...".
Πάμε να δούμε λοιπόν τη full version του ρητού σε μορφοποίηση που να εξηγεί τη συντομευμένη εκδοχή που παρεξηγημένα θεωρούμε σοφή:
"Ο ημιμαθής είναι χειρότερος από τον αμαθή επειδή ο αμαθής θα παραδεχθεί την άγνοιά του ενώ ο ημιμαθής ποτέ".
Λοιπόν, δεν είναι και τόσο σπουδαίο ρητό. Ψιλομαλακία να λέμε την αλήθεια. Από πού κι ως πού όλοι οι ημιμαθείς αρνούνται κατηγορηματικά να δηλώσουν ότι δεν τα ξέρουν όλα; Από πού κι ως πού όλοι οι αμαθείς (ειδικά στην ωραία μας Πατρίδα) βγαίνουν και διατρανώνουν "δεν έχω ιδέα για Κβαντική Φυσική και αισθάνομαι πολύ άσχημα για αυτό";
Αλλά εν πάσει περιπτώσει, η έμφαση του ρητού δεν είναι στο "ημιμαθής" vs. "αμαθής". Οι Ημών (ή όποιος τέλος πάντων το είπε) είναι ξεκάθαρο ότι δεν ήταν τόσο ηλίθιοι που να μην ξέρουν ότι είναι σαφώς προτιμότερο όταν μπαίνεις π.χ. σε μια νέα πόλη και ρωτάς "πού είναι ένα πανδοχείο" να σου απαντήσει κάποιος ντόπιος (κι ας μην ξέρει τα πάντα) παρά ένας Εσκιμώος που βλέπει πόλη πρώτη φορά στη ζωή του και δε μιλάει καν τη γλώσσα σου!
Η έμφαση λοιπόν είναι -κατά τη γνώμη μου- στο "άτομο που παραδέχεται την άγνοιά του για ορισμένα θέματα και είναι πρόθυμο να μάθει" vs "άτομο που δεν παραδέχεται καμία άγνοια και τελειώνει η υπόθεση".
Βέβαια θα μου πείτε "ημιμαθής" σημαίνει ακριβώς αυτόν που "έχει μάθει μισά πράγματα και έχει κολλήσει σε αυτά". Ε άλλο αυτό και άλλο το "ημιμαθής" όπως το καταλαβαίνουν όλοι όσοι δεν έχουν καλύτερο επιχείρημα ενάντια σε μία άποψη από ανυπόστατες προσωπικές κατηγορίες (κυρίως παλιοί δάσκαλοι του δημοτικού, όταν κάποια ερώτηση 6χρονου τους φέρει σε δύσκολη θέση ή άτομα με γνώσεις επιπέδου 6χρονου όταν κάποιος πραγματικός ενήλικος τους φέρει σε δύσκολη θέση).
