nganong bulahan ang batang gaduwa sa basurahan

Bitaw, ilhon mi sa mga ilaga sa paningkamot
Nga dili magpaulahi ug mahisama sa sagbot.

Daghan mi dumog kuykoy sa mga bulawan
Subay sa mga sapa sa among mga daman.

Daghan namo natabunan, nalubong sa lapok.
Wala mohunong. Wa’y kaisog sa pagbalitok.

ilawom sa langit gikan sa akong pagsawom

Wala’y gingharian,
Wala’y simbahan

Nga sarang gyod ikatandi
Sa mubong kutay sa pisi
Tali sa tore nga duha ka
Lubi sa lapyahan diin, ay,
Gabitay ang usa ka duyan
Duyog nianang mga bawod
Sa kilomkilom kutob didto
sa lawod sa kahilom ni’ng
pagtuo nga buot nakong
isangyaw hangtod ngadto
sa lain pang’ kaadlawon:

ang labing sulondon
dili hari, dili pari.

ugma damlag, gikan sa akong pagkasaag

Pasagdan, dili nako balihon akong gisul-ob
Sa higayon nga lamyon ko sa lasang kutob
Sa kigol sa salumsom. Tunlon lang pod nako
Akong dila kon molayat ug mopilit ang tuko
Sa akong dughan. Igo lang kong mohunong
Kon ang halas mowitik sa iyang hunghong
Tadlas sa suliyaw taliwala sa kangitngit--
Kaguliyang sa gangis, baki, kikik, kwaknit.
Tingali’g ilang gisaw-an ang pagbangotan
Sa buwan, gahuwat sa pagbawi sa hinulman
Nga kahayag. Mobalik ra gihapon ang adlaw.
Sa kinasang-an sa katingala ug alimungaw
Mahimong tapot sa akong panit ang gabon,
Gatultol kanunay paghabol sa mga dahon.

insomyawit

Batog na, kabog,
sa akong tabon-tabon.
Kaadlawon na.

Sa kilom-kilom
kutob: buwak ug buyog
sa akong hagok.

unta wala’y utlanan

Usa ra ka kinabuhi. Apan di maihap ang pagsinati--
Duha ka padulngan. Adto sa langit? Sa impyerno?
Tulo ka unggoy, unsa pa’y lain ninyong ikaasoy?
Upat ang akong mata apan lupig pa nako’y buta.
Lima ka libro ni Moses. Kini wa pa nako mabasa.
Unom unta ang akong kahimatngon aron kanang
Pito ka sala nga makamatay ako nang malabwan.
Walo ka gaway sa kugita naghupot sa akong kahinam:
Siyam ka higayon nga iring-iring batok sa kamatayon.
Napulo ka sugo gakatag sa da’n. Mga panit sa saging…

kagutom, kauhaw, kahilom

(panug-ab nga panamilit kang Nyor Nilo Estimo)

Wa’y langay, modayon gyod ka’g tawag nako sa una
inig kanaog nimo sa bus gikan sa Simala.

Imong tingog sa telepono galumpayat:
Dong Myke, dia ko’y bag-ong dawat

nga tuba… Ug didto sa Colon, sa karaang kan-anan
nga ginganla’g State Fair, sagad natong saw-an

ang sarasay nga patid-igwad-ikid sa mga pulong
sa baylehan sa atong kahibulong.

Pananglitan: Duna ba’y igong bertod ang balak
nga mopalungtad sa talidhay ug mohupay sa naghilak?

Tinuod kaha nga dali ra ta masikwati
Kon kanunay kutawon sa tuba atong tinai?

Ug basin dili tinuhoan sa buktot nga lagmit
makataas sa kinabuhi ang pansit

nga kanunay natong gisumsom.
Karon, Nyor, igo ra kong gibutdan sa paghandom.

nganong wa’y gana mopaak ang abat anang aktibista

Gakwelyo siya’g kwaknit, gakawo siya’g pako
sa kikik. Apan lupig pa’y putol iyang liog
ug wala siya’y nawong ikaatubang

kon iyang ikahibagat kanang gapaugat
nga tang-an ug tinabas ang dila sa pagdinildil
og aligato batok sa mangtas nga bisan bugnaw
og dugo, mopabukal sa laway sa galimugmog og bato--
burukratakapitalistabuayadiktadortutapasista--

gikulihad ngadto sa buwan nga gipatakdol bisan
gapasad iyang singot diha sa kalsadang gidaoban
alas tres sa hapon hangtod inig orasyon.

Bisan tuod pula iyang mata wa siya malibat
lihay sa lagda sa balhiboong kaliwat: Matay pa,
bahala’g magtuwad, wa gyod baya’y unayay.

terra estrangeira

Hagbay ra siyang nanguykoy paghabwa
og mga sapa-sapa lapaw sa disyerto
sa Dubai. Singot niya ang gapadanlog
sa damgo ni Inday nga makabisti
og puti aron makab-ot ang tiilan
sa Statue of Liberty. Singot niya
ang gapalutaw sa baroto ni Junior hangtod
gianod siya karon sa bisan asang pantalan--
sa iyang pamati kini mao'y utlanan sa imburnal
diin naungot ang ukoy nga laagan. Singot nila

ang gapahabog ug gapalapad sa ilang balay
diin sa tugkaran ang kilum-kilom nagkisaw
og daob sa mga dahong kagiw sa mga sanga,
ang ilang aso usa ka alisngaw sa singgit nga
giluom, gisanapan sa panghupaw
sa nahabiling asawa ug inahan,
naghupot og silhig. Kini unta mao’y
iyang sakyan kon mahimo pa lang,
molabyog lahos sa koral palayo sa isla
sa inanay niyang pagkahanaw sa mapa.

kon magbungol ang manag-uyab

Di sila manginlabot bisan magbinanggaay pa
ang mga planeta. Bahala na’g mangalagpot
diha sa ilang atubangan ang pinisik nga lusok
sa mga lawas gikan sa gapitik nga gakos
sa terorista. Mayabag og kalit tanang kanta.

Apan kon magtingog na gani ang mga kanahan
agdahon nila bisa’g amang adto sa bidyokihan.

batok sa bulatik ni ondo nga maayo kaayo motiklo

Paminaw apan, inday, ayaw kalimot og panakla
Kon kutob sa panganod ang punting sa iyang dila.

Pangluwa kon lapawan kanang imong dunggan
Sa dugos nga laway lahos diha sa imong dughan.

Uyoga ang buwak bugti sa gayawit nga buyog.
Taghoyi ang buwan kon haranahan kas’ hubog.

Duyogi’g hagok ang gidamgong halok sa pahak
Nga prinsipi. Gabagutbot ang baki: Bakak, bakak…

makita ra unya ang katag sa katagbawan

kay kanunay wa’y panutbras
ang akong pahiyom matag higayon
nga manggilok akong lapalapa
sa tila sa sungayan nga wa’y kutas
sa iyang pagdapit nako aron moapil ko
sa lumba sa hinabhabay og humba

gihayblad ang gisangonan pagbantay
sa akong luyo aron di ko mahilayo
sa iyang tunob subay sa linya
sa mga langgam nga igo ra
gamantinir og tuhik-tuhik
sa wati sa ilang kahinam

di lang gyod kuno ko magmahay
kon tawgon kong butakal sa kataposan
ug igo na lang intawon maghalhal
kay ulahi na ang pagbasol
inig katilaw na nakog tagam

sa ganghaan sa simbahan, wa'y saba ang gaba

gigitik gyod nimo ang gadupa taliwa
sa duha ka kawatan dihang gituslob
nimo imong tudlo sa sudlanan
sa bendita ug nanguros gikan ka
nanghingugmo

makabawos ra unya nimo ang buta
nga nangayog limos apan wala nimo
lingia samtang gisikitan ka
sa batang wa’y kisaw nikuot
sa imong pitaka

kalapasan padulong sa kaluwasan

Diin gakumbira ang pito ka sala,
sulondon ang iro nga naa nag-atang ra
sa ganghaan, naghuwat kanus-a
itsahan nato’g bukog. Wala niya
mabantayi ang alambri nga kalit
nibitik-labni sa iyang liog gikan
sa iyang luyo. Diin wala’y anghel
nga nagdupa. Hagbay ra niikyas
sa iyang tahas: Nagpanilap, nagpiyong
sirit ngadto sa ikapitong langit.

pagpasaylo

Niining kamot, kining agipo sa kayugot
Mosuwat sa imong ngalan

Sa nag-uwang natong paril. Dinhi tapot
Ang hulagway sa napukan.

Nunot sa ting-init bisa’g di ko motugot,
Papason ra kini sa uwan.

pakpak alang sa tanang pakyas

Gibastid sa gipanguyaban. Gitug-anan sa doktor mahitungod sa dili madawat nga kasayoran. Giluiban. Gihimong sumsoman sa mga palahubog nga pildihonon kuno siya bisan sa iyang binuhing unggoy pananglitan sila na lang duha ang mahabiling’ maglumbaanay og dagan. Gihandom ra sa mga tsismosa, gahunghongay nga gamitoy kuno ang iyaha: wa’y nada.

Nadala gyod tawon siya nunot sa gapnod sa giagup-op niyang kasingkasing, nagpaanod sa bul-og sa iyang luha’g sip-on. Nadunggan niya ang sugyot sa iyang kuto nga supsop kaayo’g kutkot sa iyang utok. Nasabtan na gyod niya nganong ang bugtong palaran mao ra kadtong nanag-iya og punerarya. Ug nakahukom siya nga maghikog, puslan man.

Manamilit siya, magbili’g suwat-pahibalo nga gakampat sa pagpangayo’g pasaylo bisan kon buot gyod niya nga pikatan ang tanang gayatak sa iyang dughan. Maghunahuna una siya unsa’y labing maayong paagi sa paghikog. Magpabitay sa mubong pabilo sa iyang pagmahay labyog gikan sa iyang liog? Magpadugmok sa iyang bagul-bagol pinaagi sa pag-um-om og pistola? Makig-uyon sa mga ilaga ug uk-ok pinaagi sa pagyarok og Malathion? Mangusmo samtang magngisi ang nalaslas niyang pulso? Magpaibabaw sa labing habog dayon magpatukmod sa hangin? Magpalawod sa iyang paglukso hangtod matuk-an ang iho? Magpahilis sa ligid gikan sa iyang pagpaligis?

Gisip-on siya’g samot ug gisabaan sa gatapun-og niyang pangutana. Gibati siya’g kalit nga kagutom. Giinit niya ang bugnaw nga sabaw. Gikutkot niya ang bahaw sa kaldero. Gihabhab niya’g hurot hangtod gikuratan siya sa lanog sa iyang panug-ab. Gipasagdan siya sa kutson sa pagsandig sa iyang gibug-aton. Giduka siya. Gidumdom taud-taod sa usa ka damgo nga gihubit lang sa gipiyongan nga pahiyom.