PASIUNA
Matahum kaayo ang kahilum taliwala sa mga balak ni Myke Obenieta. Kining kamingaw ninglanog sa dihang nipahiyum ang iyang inahan huma'g basa sa iyang balak nga Iningles (kay gredwan lang intawon ang iyang nahuman), dihang nahinumdum ang usa ka Cebuano didto sa Amerika sa mga langgam nga nanugpa sa Olango, dihang way naminaw sa magwawali sa Colon. Bisan og mamidpid sa bigaong pinulungan ang lyrikong balak ni Myke alang sa iyang mga hinigugmang babaye, ang wala nasugid maoy kabisgo nga ningtuyhakaw gikan sa kailaluman sa iyang mga pulong.
Mao kini tingali ang tinuod nga padulngan sa nindot nga balak---- ang kahilum taliwala sa usa ka kaagi.
Makaibog sab ang talay sa tingog ni Myke. Makasulat siyag balak nga kataw-anan ug binastos, mingaw ug mahinuklogon, malumo apan si-aw. Ang drama sa iyang mga balak makit-an dayon--- bugaw ba o mangingihaw? bugal-bugal ba o tinuod? --- dala sa haum nga pinulungan sa magbabalak.
Katingalahan nga sa iyang kabatan-on, si Myke ninghukom nga mogamit sa iyang handurawan sa pag-ugmad sa Bisaya nga kasinaitan. Sa iyang mga balak imong madunggan ang kagubkob sa ampaw sa Carcar, matilawan ang katam-is sa kalamay-hati sa Bohol, ug sapnayon ka sa pag-awit ni Maria Cacao sa kabukiran sa Argao.
Apan bisag nakagamot sa Sugbuanong tradisyon nga pamalak, si Myke naniksik usab sa klase-klaseng langyaw ug modernong tradisyon sa pamalak---- ma-haiku man o ma-tanka. Bisag birso-libre ang gigamit, makit-an gihapon ang disiplina sa panggaray, Kon ang bagting sa linya molabtik sa dalunggan ug makuha sa magbabasa ang alamag, mobuhakhak siya o di kaha moginhawag lawum.
Si Myke kahibalo sa binag-ong pamaagi sa pagsulat kay kahibalo siya mo-drive sa tunga sa trapik--- usahay mohunong siya sa tunga sa linya.
Dili lalim ang nakab-ot ni Myke sa iyang mga balak. Kauban nilang Corazon Almerino ug Adonis Durado, siya usa sa mga batan-ong Cebuano nga hawud kaayo sa Binisaya. Humod sa mga basahong langyaw, ang ilang panulat ninglayag sa pinulongang Binisaya ngadto sa bag-ong lapyahan. Ang “idiom” sa bag-ong magbabalak masakyan sa modernong tigbasa.
Hinaut unta nga ang pag-patik sa ilang mga balak moabli nianang bag-ong pultahan, ug modayon ang Bisayang pamalak nga gilimisan sa Binisayang yamyam. Baskug nga pamalak. Busog sa kinabuhi. Dinuhigan sa lana sa bulawanong panahon.
Tagay pa, Myke.
- TIMOTHY R. MONTES
University of the Philippines in Mindanao, Davao City
