Pengertian:
Pelaburan dalam bahasa arab ialah mudharabah مضاربة (
lahjah penduduk iraq juga merupakan istilah yang digunakan dalam mazhab hanafi
dan hambali) atau muqaradhah مقارضة ( lahjah penduduk hijaz juga
merupakan istilah yang digunakan dalm mazhab maliki dan syafie )
Dari sudut istilah pula bermaksud: " Akad perkongsian keuntungan,
salah seorang mengeluarkan harta dan salah seorang mengeluarkan tenaga "
(mazhab hanafi)
Dalil pengharusan pelaburan:
1. Al- Quran:
( وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي ٱلأَرْضِ يَبْتَغُونَ
مِن فَضْلِ ٱللَّهِ )
maknanya: "Dan yang lainnya orang-orang yang musafir di muka bumi untuk mencari rezeki dari limpah kurnia Allah (surah al-muzammail ayat 20)
2. Al-Hadis
Daripada Saidina Ibnu Abbas telah berkata: " sesungguhnya Abbas bin
Abdul Muttalib sekiranya memberikan harta untuk melabur mensyaratkan kepada
pengusaha tersebut supaya tidak membawa harta tersebut melintasi laut, menuruni
lembah dan membeli binatang yang hidup.Jika dia melakukan juga, dia hendaklah
menanggung ganti rugi. Syarat tersebut telah sampai kepada Rasulullah s.a.w dan
baginda mengharuskannya" - Dhaif diriwayatkan oleh Imam Al-Baihaqi -
3. Ijma ulama'
Ijma' ulama' mengharuskan mudharabah sebagai rukhsah (keringanan)
atau istihsan (sesuatu yang dipandang baik oleh
mujtahid) - nihayatul muhtaj -
Sifat akad mudharabah
Akad mudharabah mengikut pandangan jumhur ulama' sifatnya harus dibatalkan
oleh kedua-dua pihak, sama ada pelabur ataupun pengusaha tanpa keizinan dari
pihak satu lagi. - mugni muhtaj -
Namun seandainya ada syarat yang disepakati sebelum pelaburan dijalankan
supaya pelaburan tersebut dijalankan dalam tempoh-tempoh tertentu, maka
kedua-dua pihak wakib mengikutnya berdasarkan sebuah hadis yang mafhumnya:
" Orang Muslim wajib mengikut (syarat-syarat yang disepakati)
selagimana tidak menghalalkan perkara yang haram dan mengharamkan perkara yang
halal"
Jenis-jenis mudharabah:
1. Mudharabah tidak bersyarat:
Akad di dalam pelaburan ini, pelabur tidak mensyaratkan kepada pengusaha
supaya berniaga di tempat tertentu, barang tertentu ataupun cara perniagaan
tertentu.
2. Mudharabah bersyarat:
Akad di dalam pelaburan ini, pelabur mensyaratkan kepada pengusaha supaya
berniaga di tempat tertentu, barang tertentu ataupun cara perniagaan
tertentu.
Rukun-rukun mudharabah
1 1. Dua orang yang berakad
2 2. Lafaz ijab (beri) dan qabul (terima)
3 3. Modal
4 4. Pekerjaan
5 5. Untung
Syarat-syarat bagi setiap rukun
1 1. Dua orang yang berakad
- Mestilah orang yang mempunyai kelayakan menguruskan harta iaitu merdeka,
baligh, cerdik ( tidak terlalu bodoh) yang cukup syarat untuk menjadi seorang
wakil.
- Orang yang muflis tidak boleh menjadi pelabur, tetapi boleh menjadi
penguasaha
2 2. Lafaz (ijab dan qabul)
- Jumhur ulama berpendapat akad mudharabah wajib ada lafaz ijab dan qabul.
- Dibolehkan apa-apa lafaz yang menunjukkan kepada pelaburan seperti: “ aku
berikan rm 50 kau niagakan, untung nanti kita bahagi dua” kerana iktibar yang
diambil kira pada akad adalah maknanya bukan lafaznya”
3. Modal
- Ulama’ bersepakat modal harus diberi dalam dinar dan perak, adapun selain
daripada itu ulama’berselisih pendapat.
- Jumhur ulama’ menyatakatan tidak sah modal pelaburan dalam bentuk
barang-barang perniagaan, kerana barang-barang perniagaan harganya tidak tetap,
kadang-kadang naik dan kadang-kadang turun, dikhuatiri akan berlaku
perselisihan antara pelabur dan pengusaha ketika pembahagian untung dan
pemulangan modal.
- Sebahagian ulama mengharuskan modal dalam bentuk duit, kerana menyatakan
dinar dan dirham bukanlah yang dimaksudkan oleh zatnya,tetapi yang dimaksudkan
dari sudut boleh dikembangkan.
- Para fuqaha’ mensyaratkan modal yang dikeluarkan untuk sesuatu pelaburan
mesti diketahui oleh kedua-dua pihak supaya kelak tidak timbul perkelahian.
4 4. Untung
- Ulama’ bersepakat syarat sah mudharabah pembahagian keuntungan kedua-dua
pihak mesti diketahui. ( Badaius Soni’, Mughnil Muhtaj, Raudhatul Tolibin ) Jahilnya
keuntungan menyebabkan rosaknya akad. Pembahagian keuntungan mesti dilakukan
secara nisbah seperti 1/2 , 2/3 dan seumpamanya.
- Keuntungan tetap tanpa pelabur perlu menanggung risiko kerugian juga
diharamkan. Contohnya pelabur mensyaratkan supaya diberikan keuntungan
kepadanya rm 10 000 setiap bulan. Ini dilarang kerana akan menyebabkan
pengusaha dizalimi seandainya berlaku kerugian.
- Seandainya perniagaan rugi, pelabur akan menanggung rugi modal manakala
pengusaha rugi tenaga.
- Kalau disyaratkan semua keuntungan diberikan kepada pengusaha akad tersebut
bertukar menjadi pinjaman. Kalau disyaratkan semua keuntungan diberikan kepada
pelabur akad tersebut bertukar menjadi ibdha’ ( pengusaha hanya menolong pelabur )
5 5. Dua orang yang melabur
- Pengusaha mesti menjalankan aktiviti pelaburan sesuai dengan apa yang
disyaratkan oleh pelabur, seandainya pengusaha melanggar syarat tersebut dan
berlaku kerugian atau bencana pengusaha wajib menanggung kerugian tersebut
Rujukan:
1. Feqh Islami wa adillatuhu ( Dr Wahbah Zuhaili)
2. Fatawa Kuwaitiah
12.05am 29/4/2014
Muscat Aiport,
Oman.