Της μακαρίτισσας

Διαβάζω σε δημοσίευμα της Καθημερινής: «Τους βασικούς όρους ενός νέου μνημονίου, χωρίς εκπτώσεις στα μέτρα δημοσιονομικής προσαρμογής και στο ασφαλιστικό, αλλά και χωρίς την ανώδυνη ελάφρυνση του χρέους που επιδιώκουν οι Ευρωπαίοι διαμορφώνει το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, εν όψει της συμμετοχής του στο ελληνικό πρόγραμμα».
     Και αναρωτιέμαι: Με δεδομένα τα όσα κατά καιρούς μας είπαν τα τελευταία δυο-τρία χρόνια για λάθος συνταγή και για εσφαλμένους πολλαπλασιαστές και μέγιστους κοινούς διαιρέτες και ότι «Ξέρετε, μας έπεσε λίγο παραπάνω το πιπέρι στο φαγητό», γιατί να πιστέψουμε ότι τώρα θα εφαρμόσουν σωστά τη συνταγή; Μήπως πάλι το φαγητό θα γίνει «σαν της μακαρίτισσας»;

Τηλεμαχίες

Εις ανάμνησιν της χθεσινής κοινοβουλευτικής αναμέτρησης για τις τηλεοπτικές συχνότητες, 

ή πώς η 'Βενετία'  της ελληνικής τηλεόρασης θα μείνει μόνο με τέσσερα κανάλια. 

Χωρίς πολλά λόγια.

[Σκίτσο του Ηλ. Μακρή, Καθημερινή 12-2-2016]

Γλωσσοπλασία

Ακούμε αυτές τις μέρες για ‘διαρροές’ από την πλευρά των ‘θεσμών’ για θέματα που αφορούν τη χώρα μας. Έχουμε ασχοληθεί και άλλες φορές με το φαινόμενο αυτό, που χρησιμοποιείται τεχνηέντως ως μέσο άσκησης πολιτικής, για να δοκιμάζει τις αντιδράσεις και το γενικό κλίμα και να ελέγχει τις αντοχές φίλων και ‘φίλων’. Ετυμολογικά οι διαρροές έχουν άμεση σχέση με ένα γνωστό -- και απευκταίο -- παθολογικό γαστρεντερικό σύμπτωμα. Συνδυάζοντας τις δυο έννοιες και αποφεύγοντας να κατονομάσουμε αρχαιοελληνιστί το δύσοσμο προϊόν τους, νομίζω ότι σε πολιτικά ορθή γλώσσα μπορούμε να μιλούμε για θεσμική διάρροια. Τι λέτε;

Vive la France!

Δυο διαφορετικές ειδήσεις από τη Γαλλία κατέγραψαν τα Μέσα την περασμένη εβδομάδα. Στη μία είχαμε αναφερθεί και παλιότερα, ως εξαγγελία που τώρα έγινε πραγματικότητα. Η χώρα αυτή λοιπόν ψήφισε ομόφωνα νόμο που απαγορεύει τη σπατάλη, απόρριψη και καταστροφή τροφίμων που πλησιάζουν την ημερομηνία λήξης τους (πάνω από 7 εκατομμύρια τόννους το χρόνο) από τα σούπερ μάρκετ, και υποχρεώνει τα καταστήματα να δωρίζουν τα τρόφιμα αυτά σε τράπεζες τροφίμων και φιλανθρωπικά ιδρύματα. Μια καμπάνια του γαλλικού κοινού οδήγησε στη θέσπιση του νόμου που έγινε αποδεκτός από όλες τις πλευρές της Γαλλικής Εθνοσυνέλευσης, ενώ η Guardian προτείνει να ακολουθήσουν το παράδειγμα της Γαλλίας και άλλες χώρες. Διαφωνεί κανείς;
      Η δεύτερη είδηση αφορά στην εφαρμογή πρότασης της Γαλλικής Ακαδημίας (από το 1990) να καταργηθεί η περισπωμένη που στολίζει κάποιες γαλλικές λέξεις και να απλουστευθούν κάποιοι άλλοι ορθογραφικοί τύποι. Οι γνώσεις μου στα γαλλικά είναι τελείως στοιχειώδεις και δεν θα αναλύσω το φαινόμενο. Προσοχή: οι ‘αθάνατοι’ της Ακαδημίας δεν θέλουν να επιβάλλουν τις αλλαγές, απλώς προτείνουν να γίνονται αποδεκτοί και οι δυο ορθογραφικοί τύποι (με και χωρίς περισπωμένη). Ωστόσο η πρόταση αυτή, που (επαναλαμβάνω) ήταν υπό συζήτηση εδώ και 25 χρόνια, συναντά ζωηρές αντιδράσεις από το γαλλικό κοινό που δεν θέλει να πειράζουν τη γλώσσα του. Ας θυμηθούμε πώς καταργήθηκαν νύχτα και με το «έτσι θέλω» τα δικά μας πνεύματα (και η περισπωμένη μας), κι ας κάνουμε τις ανάλογες συγκρίσεις, έστω και για ιστορικούς μόνο λόγους.

Τοις μετρητοίς

Επειδή πολλά ακούγονται στη χώρα μας για την υποχρεωτική εισαγωγή των ηλεκτρονικών συναλλαγών με κάρτες για όλους τους επαγγελματίες και όλες τις αγοραπωλησίες, ας δούμε τι γίνεται αυτές τις μέρες στη Γερμανία. Όπως  γράφει σήμερα η Guardian, κυβερνητικές προτάσεις να απαγορευθούν οι συναλλαγές σε μετρητά για ποσά άνω των 5000 ευρώ (για να καταπολεμηθεί η φοροδιαφυγή, το ξέπλυμα χρήματος και η χρηματοδότηση της τρομοκρατίας) συναντούν σκληρή αντίδραση τόσο από το κοινό όσο και από μια ευρεία συμμαχία πολιτικών κομμάτων και την εφημερίδα Bild, που δημοσίευσε ανοικτή επιστολή με τίτλο «Κάτω τα χέρια από τα μετρητά μας» και καλεί τους αναγνώστες να την κόψουν, να την υπογράψουν και να τη στείλουν στον γνωστό μας Βόλφγκανγκ Σόιμπλε. 
     Πολιτικά κόμματα όλων των αποχρώσεων έχουν καταδικάσει τα προτεινόμενα μέτρα (που περιλαμβάνουν και την απαγόρευση του χαρτονομίσματος των 500 ευρώ) ως επίθεση κατά των προσωπικών δεδομένων. Ένας ‘πράσινος’ βουλευτής έγραψε: «Τα μετρητά μας επιτρέπουν να παραμένουμε ανώνυμοι στις καθημερινές μας συναλλαγές. Σε μια συνταγματική δημοκρατία, αυτή η ελευθερία πρέπει να προστατευθεί». Το ίδιο έκανε ακόμη και ο επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας της Γερμανίας Jens Weidmann, που είπε στη Bild: «Θα ήταν μοιραίο αν οι πολίτες έβλεπαν ότι σιγά-σιγά τους παίρνουν τα μετρητά τους». 
     Συνεπώς, την επόμενη φορά που θα ανακινηθεί τέτοιο θέμα στην Ελλάδα, είτε ως πρωτοβουλία εκ των έσω είτε ως απαίτηση εκ των έξω, καλό θα είναι να τους θυμίσουμε τι συμβαίνει αλλού. Μπορεί κάποιες χώρες (π.χ. Γαλλία και Ιταλία) να εφαρμόζουν τέτοια όρια στις χρηματικές συναλλαγές, αλλά αυτά είναι τα 3000 ευρώ (και όχι τα 70 που ακούμε να προτείνεται παρ’ ημίν). Να καλλιεργήσουμε υγιή οικονομική συνείδηση στους πολίτες, να ενθαρρύνουμε με κάθε τρόπο την έκδοση αποδείξεων, αλλά όχι να ‘φακελώσουμε’ ακόμη και την καλημέρα που λέμε στο περίπτερο!

Νοσολογικός ρατσισμός

Γιατί άραγε κάθε τόσο ακούμε ή διαβάζουμε ότι κάποιος «δίνει μάχη με τον καρκίνο» ή «έφυγε χτυπημένος από τον καρκίνο», και δεν λέμε το ίδιο για το έμφραγμα, την πνευμονία, τον διαβήτη, την καρδιακή ή τη νεφρική ή την αναπνευστική ανεπάρκεια; Κι όμως, το έμφραγμα μπορεί να σε σκοτώσει πιο γρήγορα και ξαφνικά από τον καρκίνο, και η μάχη που δίνεις με τις χρόνιες ανεπάρκειες μπορεί να είναι εξίσου σκληρή και ακόμη πιο μακρόχρονη. Παρόλα αυτά, μόνο ο καρκίνος είναι «εχθρός» και τον «πολεμούμε» μέχρις εσχάτων, έστω κι αν πολλά κακοήθη νοσήματα έχουν πρόγνωση καλύτερη από άλλες σοβαρές παθήσεις. Προφανώς η μυθολογία του καρκίνου και η γλώσσα που την εκφράζει και τη συντηρεί δεν αλλάζουν εύκολα, έχουν περάσει στο γονιδίωμά μας. Κι όμως, αυτός ο ιδιόμορφος ‘νοσολογικός ρατσισμός’ θα πρέπει κάποια στιγμή να εκλείψει. Κι αν τη μάχη εναντίον του δεν τη δώσουμε εμείς οι γιατροί, τότε ποιος θα τη δώσει;

Αγροτικά

Δεν έχω απολύτως τίποτε εναντίον των αγροτών. Έχω γράψει στο παρελθόν και εξακολουθώ να το πιστεύω ακράδαντα (αν κανένας διαφωνεί, ας το ξανασκεφθεί λιγάκι) ότι μόνο η αγροτική εργασία (συμπεριλαμβάνω στον γενικό όρο και την κτηνοτροφία και την αλιεία) βάζει πραγματικό ψωμί και φαγητό στο τραπέζι: όλες οι άλλες εργασίες αποδίδουν χρήμα, το οποίο στη συνέχεια μετατρέπεται στα προς το ζην, που κάποιοι άλλοι έχουν παραγάγει και συγκομίσει. Συνεπώς ένα κράτος που σέβεται τον εαυτό του και τους πολίτες του και την κοινή λογική θα πρέπει να αναγνωρίζει την αλήθεια αυτή και να τη λαμβάνει υπόψη του στον σχεδιασμό της πολιτικής του.
     Από το σημείο αυτό όμως μέχρι τον εθιμικό και κατ’ εξακολούθησιν αποκλεισμό των δρόμων, των τελωνείων και των πόλεων από τα αγροτικά μηχανήματα υπάρχει μεγάλη απόσταση. Αν διεκδικώ το δίκαιό μου με το να ταλαιπωρώ τους άλλους και να βουλιάζω τη χώρα ολόκληρη, το δίκαιό μου εξανεμίζεται. «Το καλόν ουκ έστι καλόν εάν μη καλώς γένηται». Κι αν καλοεξετάσουμε τα πράγματα, όχι μόνο στον αγροτικό αλλά και σε όποιον άλλο χώρο, θα διαπιστώσουμε ότι η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε σήμερα είναι καρπός κάποιας ανομίας του χθες. Εικονικά κιλά και φουσκωμένες επιδοτήσεις (από ξένα κονδύλια) χθες; Αυξημένη φορολογία και ασφάλιση φέτος. Νόμος της (πνευματικής) φύσεως. Αλήθεια, πόσα από τα τρακτέρ που φράζουν τους δρόμους είναι αγορασμένα αποκλειστικά με τις οικονομίες των κατόχων τους; (*)
     «Καλά, με την κυβέρνηση είσαι;» θα ρωτήσει κάποιος. Δυστυχώς η πείρα λέει ότι όλες οι κυβερνήσεις έχουν διαπράξει το ίδιο αδίκημα, είτε ενθαρρύνοντας τις εκβιαστικές πιέσεις είτε υποχωρώντας απλόχερα σ’ αυτές και ανοίγοντας την όρεξη για περισσότερα. Προσωπικά ακολουθώ τον δρόμο της καμήλας του Αισώπου που στο δίλημμα μεταξύ ανηφόρας και κατηφόρας ρωτούσε: «Ίσιος δρόμος δεν υπάρχει;» Όμως ποιος διαβάζει τον Αίσωπο σήμερα;  
     (*) Ξέρω σχετικές ιστορίες από πρώτο χέρι, αλλά επικαλούμαι το... ιατρικό απόρρητο.

Όπως στρώσαμε...

Παλιό το ανέκδοτο, αλλά ας το θυμηθούμε, μέρες που είναι, και ως συνέχεια της προηγούμενης ανάρτησης. Μια παρέα οικοδόμοι κάνουν διάλειμμα για κολατσιό κάπου στον δέκατο όροφο του μεγάρου που χτίζουν. Ένας απ’ αυτούς ανοίγει το σακκούλι του και ξετυλίγει ένα σάντουιτς. «Πάλι ζαμπόν και τυρί;» ξεφωνίζει έξαλλος, «κάθε μέρα τα ίδια, βαρέθηκα πλέον τη ζωή!», και πριν προλάβει κανείς να αντιδράσει πηδάει στο κενό, με το αναμενόμενο τραγικό αποτέλεσμα. Στην κηδεία οι φίλοι του περιστοιχίζουν τη χήρα που κλαίει απαρηγόρητη και ένας απ’ αυτούς λέει: «Κι εσύ, καημένη, δεν του άλλαζες λίγο το μενού να μη παραπονιέται;», οπότε εκείνη ξεσπάει: «Μα γι’ αυτό κλαίω: εκείνος κάθε μέρα μόνος του τα έφτιαχνε τα σάντουιτς!»

     Γιατί το θυμήθηκα σήμερα, μέρα γενικής απεργίας και καθολικής διαμαρτυρίας και συλλογικής ‘αυτοχειρίας’ για το χάλι στο οποίο ως χώρα έχουμε φτάσει; Μα, γιατί μόνοι μας το φτιάχναμε το σάντουιτς, τόσα χρόνια τώρα. Απλώς καταναλώναμε τα δανεικά και το κρατούσαμε στην άκρη για ώρα ανάγκης, και τώρα το βρήκαμε μπροστά μας.

     Εξηγούμαι: φυσικά και δεν είναι όλη η ευθύνη δική μας. Ωστόσο εμείς επιμένουμε να δείχνουμε μόνο προς την άλλη πλευρά, σφυρίζοντας αμέριμνα για τις δικές μας ενοχές και φωνασκώντας για να διατηρήσουμε το παλιό καθεστώς. Όσο αποφεύγουμε την πραγματικότητα, τόσο η ‘λύση’ τελικά θα είναι πιο πικρή και δυσβάστακτη.

Πικρή αλήθεια

Σε τακτική εβδομαδιαία συζήτηση με φίλο επισκέπτη σήμερα το πρωί έκανα την εξής σκέψη, και του την είπα: «Όταν μια ζωή γκρέμιζες, όταν το σύνθημά σου ήταν η κατεδάφιση, γιατί παραξενεύεσαι όταν ξυπνάς και βρίσκεις γύρω σου ερείπια;». Η σκέψη και το σχόλιο ήρθαν αφού είχα πάρει την πρωινή δόση μου από ένα γρήγορο ζάπινγκ στα κανάλια, όπου κυρίαρχο θέμα ήταν οι κινητοποιήσεις των αγροτών, οι αψιμαχίες κυβερνητικών και αντιπολιτευομένων βουλευτών, το στρογγύλεμα των ‘δικών μας’ ενεργειών (για να είναι πιο εύληπτες) και ο ανώμαλος τετραγωνισμός των ενεργειών των ‘άλλων’ ώστε να σκαλώνουν στον οισοφάγο της κοινής γνώμης. Ακολούθησε στο καπάκι και η επόμενη σκέψη: Κανένας (μηδενός πολιτικού, συνδικαλιστή, αγρότη ή άλλου επαγγελματία εξαιρουμένου) απ’ όσους μιλούν δημόσια για την δεινή μας κατάσταση και τα άθλια οικονομικά μας και τον πάτο που έχουμε πιάσει και τις συντάξεις που δεν θα πάρουμε και όλα τα συναφή, κανένας λοιπόν δεν λέει την αλήθεια. Θα μου πείτε: Την ξέρεις και τη λες εσύ; Νομίζω λοιπόν ότι η μόνη αλήθεια είναι ότι τόσες δεκαετίες στη χώρα αυτή όλοι λέγαμε ψέμματα στον εαυτό μας και σε όλους τους άλλους, σε σημείο που τα πιστέψαμε τόσο βαθιά, που αδυνατούμε να αναγνωρίσουμε πόσο ψέμματα ήταν. Όπως στο παραμύθι με τον ψεύτη βοσκό, έτσι κι εμείς δεν πιστεύουμε κανέναν από όσους τολμούν (ενδεχομένως και υπό την πίεση των γεγονότων) να πουν επιτέλους την αλήθεια. Παραδείγματα υπάρχουν πολλά, δεν χρειάζεται να ανατρέξουμε στο ‘Μαζί τα φάγαμε’ του Θ. Πάγκαλου. Τα μεγέθη μπορεί να διαφέρουν, αλλά η βασική αρχή είναι η ίδια: τρώγαμε με δανεικά και κοροϊδεύαμε το κράτος όταν ερχόταν η ώρα της πληρωμής, και ξαφνικά βρεθήκαμε με άδειες τσέπες. Και βέβαια ο εγωισμός μας δεν μας επιτρέπει να το παραδεχθούμε για τον εαυτό μας, ενώ πολύ εύκολα το διαπιστώνουμε για όλους τους άλλους. Καλά ξεμπερδέματα, λοιπόν.

Αποκαλύψεις

Διαβάζω σήμερα [ΕΔΩ] ότι αντικαταστάθηκε ο γενικός επιθεωρητής Δημόσιας Διοίκησης Λέανδρος Ρακιντζής. Δεν γνωρίζω τίποτε περισσότερο για το γεγονός. Ωστόσο μου δίνει την αφορμή για να θυμηθώ ότι εδώ και πολλά χρόνια μαθαίναμε κάθε τόσο για ποικίλες ατασθαλίες και κακοπραγίες, μικρές και μεγάλες, που με την δημόσια ιδιότητά του έβγαζε στο φως ο συγκεκριμένος άνθρωπος. Γενικά τις αποκαλύψεις αυτές δεν τις ακολουθούσε κάποια πληροφόρηση για το αν οδήγησαν σε διορθώσεις, τιμωρίες, τέλος πάντων αν είχαν συνέπειες για τους διάφορους φταίχτες. Συνεπώς μόνο μια φυσική αισιοδοξία μας κάνει να πιστεύουμε ότι το έργο του δεν έμεινε αναξιοποίητο από την δημόσια διοίκηση που επιθεωρούσε τόσο καιρό. Εκτός κι αν, ως τέως γενικός επιθεωρητής πλέον, μας αποκαλύψει κάποια μέρα μια διαφορετική αλήθεια. Δεν ξέρω αν κάτι τέτοιο πρέπει να το εύχομαι ή να το απεύχομαι. Σε κάθε περίπτωση θα έχει πολύ ενδιαφέρον να το μάθουμε.
Υστερόγραφο: Σχετική συνέντευξή του δημοσιεύεται στην Καθημερινή 7/2/2016. Λέτε να με άκουσαν;

Ντροπής πράγματα

Έχουμε ξαναγράψει για τις τροπολογίες, επί άλλων κυβερνήσεων. Όπως φαίνεται όμως, το φαινόμενο εκτός από διαχρονικό είναι και υπερκομματικό. Ή μάλλον, είναι βολικό εργαλείο για τις εκάστοτε κυβερνήσεις και εξίσου βολικός στόχος κριτικής για τις εκάστοτε αντιπολιτεύσεις. Οπότε καταφεύγουμε στην επανάληψη παλαιοτέρων σχολίων, μπας και το εμπεδώσουμε κάποτε το θέμα.
     Δεν είμαι νομικός, αλλά διάβασα με έκπληξη την πρόταση του Υπουργού Δικαιοσύνης «να είμαστε χαλαροί» έναντι των ασχέτων τροπολογιών που επισυνάπτονται στα νομοσχέδια (Καθημερινή 27/1/2016). Εδώ και πολλά χρόνια κάθε τόσο πληροφορούμαστε για τα επιτεύγματα της ελληνικής αυτής ‘πατέντας’ που επιτρέπει σε άσχετα και αμφιβόλου ηθικής νομοθετήματα να ‘χώνονται’ λάθρα στο κοινοβούλιο και να βγαίνουν από εκεί επίσημα, καλοντυμένα και με τη σφραγίδα του κράτους. Τα παραδείγματα είναι πάμπολλα, με πολύ πρόσφατη την τροπολογία του Υπουργού Παιδείας για αλλαγή του τρόπου επιλογής των διευθυντών των σχολείων που μπήκε ως ‘τσόντα’ σε νομοσχέδιο περί βοσκησίμων εκτάσεων.
     Υποπτεύομαι ότι η συλλογή τέτοιων τροπολογιών μετά από προσεκτική αναδίφηση και αποδελτίωση της ελληνικής νομοθεσίας των τελευταίων 40 ετών θα μπορούσε να οδηγήσει στη σύνταξη ενός τόμου με νομικά ‘μαργαριτάρια’ που θα αποτελούσε αφενός πηγή αστειρεύτου γέλωτος και αφετέρου μια ογκώδη ‘δικογραφία’ κατά του κοινοβουλευτικού μας συστήματος. 
     Αφήνοντας στην άκρη το αστείο του πράγματος, επιτέλους, είναι μεγάλη απαίτηση να επισυνάπτονται οι τροπολογίες μόνο στον νόμο τον οποίο κατά περίπτωση τροποποιούν; Ή μήπως η τυχαία διασπορά τους στον νομικό λαβύρινθο ευνοεί και διευκολύνει άλλες πολιτικές/ πελατειακές επιδιώξεις;

[Απεστάλη στην Καθημερινή]

αρΥστερόΓραφα

Πριν εκπνεύσει ο πρώτος μήνας του χρόνου έχω ανά χείρας τυπωμένα τα κείμενα του 2015. Δεν έχουν εμπορικό προορισμό: απλώς ικανοποιούν την εκδοτική μανία, προστίθενται στις αναμνήσεις, τέλος πάντων εξυπηρετούν μια κάποια εσωτερική ανάγκη για σχολιασμό, σκέψεις, προβληματισμό, ενίοτε και λίγη (αμυντική) σάτιρα. Για όσους δεν τα λάβουν ιδιοχείρως παραθέτω το εξώφυλλο και τον πρόλογο (αν κανείς τα θέλει σε αρχείο pdf, μπορώ να του τα στείλω αν μου γράψει την ηλεκτρονική διεύθυνση (δεν θα δημοσιοποιηθεί).  

Ψάχνοντας να βρω κάτι έξυπνο για να προλογίσω τα ιστογραφήματα του 2015, στο μυαλό μου ήρθαν οι βίδες, αυτά τα μικρά μεταλλικά (ή από άλλο υλικό) θαυματουργά εξαρτήματα, άλλως γνωστά και ως κοχλίες, που τόσα πράγματα συγκρατούν στη θέση τους. Έπειτα σκέφτηκα ότι αυτό που χαρακτήρισε τη δημόσια ζωή της Ελλάδος τη χρονιά που πέρασε ήταν το ‘Πρώτη (και δεύτερη…) φορά Αριστερά’, η στροφή της πολιτικής συμπεριφοράς, έστω και με συμπράξεις τύπου ρωσικής σαλάτας, προς μια κατεύθυνση που παλιότερα φανταζόμασταν αδιανόητη. Δεν θα την χαρακτηρίσω εδώ ως καλή ή κακή: η Ιστορία ήδη άρχισε (και συνεχίζει) να γράφει την κρίση της, ενώ τα δείγματα γραφής που βλέπουμε καθημερινά γύρω μας δίνουν ακόμη μια πιθανή απάντηση στο ερώτημα γιατί από αρχαίων χρόνων οι πρόγονοί μας είχαν επινοήσει τον ευφημισμό ‘ευώνυμος’ για να αποφεύγουν να αναφέρουν και τη λέξη ακόμη...

     Καλά, θα πείτε, και τι σχέση έχουν οι κοχλίες με την Αριστερά; Συμβατικά οι κάθε λογής βίδες βιδώνουν προς τα δεξιά (κατά τη φορά των δεικτών του ωρολογίου) και ξεβιδώνουν προς τα αριστερά (αντίστροφα από τους δείκτες του ωρολογίου). Με το (δεξιόστροφο) βίδωμα ‘σφίγγουν’ περισσότερο, κι αυτό μπορεί καταρχήν να είναι καλό, να συγκρατεί και να σταθεροποιεί μια κατάσταση, από ένα σημείο και πέρα όμως γίνεται καταπιεστικό. Από την άλλη, το (αριστερόστροφο) ξεβίδωμα μπορεί αρχικά να δίνει μια κάποια ανακούφιση, αλλά όσο προχωρεί οδηγεί σε διάλυση, αν αρχίσουμε να… χάνουμε τις βίδες. Λοιπόν, διαλέγετε και παίρνετε.

Επαίτειος

Πέρυσι τέτοια μέρα ένα μέρος (στην κομματική γλώσσα κάποτε το λέγανε φράξια) της ελληνικής αριστεράς (με ή χωρίς εισαγωγικά) πανηγύριζε την άνοδό του στην εξουσία. Πολλά θα ακούσουμε και θα διαβάσουμε για τα συν και τα πλην του χρόνου που πέρασε. Τολμώ να ισχυρισθώ, με περισσή αυτοπεποίθηση, ότι καμμιά κριτική δεν μπορεί να θεωρηθεί ιδεολογικά ή συναισθηματικά αχρωμάτιστη. Γιατί λοιπόν να την επιχειρήσω εγώ; Και θα με πιστέψετε, ό,τι κι αν σας πω;
     Ας θέσω ένα ρητορικό ερώτημα: πώς θα είχαν εξελιχθεί τα πράγματα υπό διαφορετικές συνθήκες (π.χ. αν συνέχιζαν να κυβερνούν οι προηγούμενοι); Η μόνη ειλικρινής απάντηση είναι «Δεν ξέρω», και επικαλούμαι ως μάρτυρα τον Ηράκλειτο που έλεγε, πριν δυόμιση χιλιάδες χρόνια, ότι δεύτερη φορά στο ίδιο ποτάμι δεν μπαίνει κανείς: η ροή είναι συνεχής, το ποτάμι αλλάζει, η εμπειρία είναι διαφορετική. Συνεπώς δεν μπορώ να γυρίσω τον χρόνο πίσω και να τον ‘ξαναδοκιμάσω’ με άλλη κυβέρνηση. Κρίνοντας μόνο έμμεσα και με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα, διαπιστώνω ότι συνεχίζουμε να χρωστούμε (και μάλιστα περισσότερα), ότι οι τράπεζες παραμένουν υπό περιορισμούς, ότι η αξιοπιστία μας αναζητείται στο υπέδαφος, ότι τα προαπαιτούμενα ολοένα αυξάνονται, και ότι λαός και άρχοντες εξακολουθούμε να σκεφτόμαστε και να διεκδικούμε με την ίδια Βαλκανική λογική. Έχω άδικο λοιπόν που εσκεμμένα (και όχι κατά λάθος) γράφω με ‘αι’ τον τίτλο του σημειώματος;   

 Σκίτσο του Α. Πετρουλάκη, Καθημερινή 15/1/2016

Της Χαλιμάς

Βρέθηκα χθες σε μια συνεδρίαση των επιστημονικών-επαγγελματικών φορέων της πόλης μας σχετικά με το ακανθώδες -- η λέξη είναι μάλλον αναιμική -- ασφαλιστικό πρόβλημα. Πραγματικό, τεράστιο και καθόλου εύκολο, θα μπορούσε να απασχολήσει τον Αϊνστάιν και τον Καραθεοδωρή για πολύ καιρό, με αμφίβολες πιθανότητες επίλυσης (ο τετραγωνισμός του κύκλου είναι κάτι σαν την προπαίδεια μπροστά του). Δεν ζηλεύω όσους το έχουν στα χέρια τους. Ωστόσο απορώ και εξίσταμαι με τους διαφόρους εκπροσώπους (κυρίως συγκεκριμένων κομματικών αποχρώσεων) που ωρύονται και διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους διαμαρτυρόμενοι εναντίον όλων των άλλων, λες και δεν έχουν καταλάβει απολύτως τίποτε τα τελευταία χρόνια. Η απαίτησή τους: Να μη χαθεί τίποτε. Να τα πληρώσουν οι άλλοι. Να επανέλθουν μισθοί και συντάξεις στα προηγούμενα επίπεδα. Πώς; Προτάσεις ουσίας δεν υπάρχουν, πέρα από τη συνηθισμένη παρότρυνση σε κινητοποιήσεις και αγώνες.
     Να μας δώσουν την κότα με τα χρυσά αυγά, τον μήνα που τρέφει τους ένδεκα και να ανοίξουν τη σπηλιά του Αλή Μπαμπά, απαιτώ κι εγώ με τη σειρά μου. Διότι μόνο έτσι, με τις μεθόδους των παραμυθιών, μπορούν να ικανοποιηθούν οι διάφορες συνδικαλιστικές διεκδικήσεις. Εναλλακτικά και πιο προσγειωμένα, θα μπορούσε κανείς να εισηγηθεί τη συνεννόηση και κοινή συναίνεση όλων των πλευρών, με πραγματικά δεδομένα και ρεαλιστικούς στόχους. Όμως μέσα σε ένα αενάως συντηρούμενο κλίμα γενικευμένης δυσπιστίας, καχυποψίας και αλληλοκατηγορίας, για τί είδους συνεννόηση και συναίνεση να μιλήσουμε; 

     Υστερόγραφο. Ένα κλασικό ανέκδοτο μιλάει για κάποιον φιλόδοξο νεαρό που περνάει από συνέντευξη για πρόσληψη σε μια επιχείρηση. "Και τι μισθό θα ήθελες;" τον ρωτάει ο διευθυντής. Ο νεαρός παίρνει το ανάλογο ύφος και λέει: "Με τις σπουδές και τα προσόντα μου, πέντε χιλιάδες ευρώ το μήνα για αρχή". "Τι θα έλεγες για δέκα χιλιάδες, δωρεάν σπίτι και αυτοκίνητο και έξι εβδομάδες διακοπές κάθε χρόνο;" έρχεται η αναπάντεχη ερώτηση από τον διευθυντή. "Θα έλεγα ότι με δουλεύετε!" απαντά λίγο χαμένος ο νεαρός. "Και βέβαια σε δουλεύω, αλλά εσύ έκανες την αρχή", του λέει το αφεντικό. 

Υποκρισία

Αραιά και πού βλέπω επαγγελματικά έγκυες γυναίκες. Συνήθως έχουν κάποιο αναπνευστικό πρόβλημα που χρειάζεται διάγνωση ή ανακούφιση, με το πρόσθετο ερώτημα αν το πρόβλημα ή η θεραπεία του θα επηρεάσει ή όχι το έμβρυο. Συνήθως δεν υπάρχει τέτοια στενοχώρια, και η έκβαση είναι καλή.
     Η Κ. ήταν διαφορετική περίπτωση. Κοντά στον έβδομο μήνα της κύησης παρουσίασε μια δύσπνοια που δεν την άφηνε να κοιμηθεί, να κάνει τις καθημερινές δραστηριότητές της, να ησυχάσει. Ήρθε σχεδόν πανικόβλητη. Και δεν είχε απολύτως τίποτε, από σωματικής πλευράς, που να εξηγεί την έλλειψη αέρα που ανέφερε. Βλέποντάς την αγχωμένη, τη ρώτησα σχετικά. «Πώς να μην έχω άγχος;» είπε. «Έκανα προ καιρού υπερηχογράφημα, και μου είπαν ότι ίσως το μωρό να έχει πρόβλημα, και μου πρότειναν να κάνω αμνιοκέντηση. Εγώ δεν θέλω, αλλά από τότε δεν μπορώ να ανασάνω». Η διάγνωση της ψυχογενούς δύσπνοιας είχε τεκμηριωθεί. Αφού την καθησύχασα ότι τα ευρήματα ήταν φυσιολογικά, την επαίνεσα για την απόφασή της και της ευχήθηκα καλή συνέχεια στην εγκυμοσύνη. «Θεού θέλοντος, όλα θα πάνε καλά», της είπα.
     Κι απόμεινα με την απορία και την οργή για την ευκολία με την οποία τόσο συχνά καταδικάζουμε σε θάνατο τα αγέννητα παιδιά μας. Διότι (για να λέμε τα πράγματα με το όνομά τους) η κλίμακα υπερηχογράφημα--> αμνιοκέντηση πολύ συχνά έχει ως επόμενο σκαλοπάτι τη ‘θεραπευτική’ διακοπή της κύησης, κοινώς έκτρωση, συχνά με πολύ αμφίβολες ενδείξεις.
     Λοιπόν, αν υποπτευόμαστε ότι το κυοφορούμενο βρέφος έχει πρόβλημα, η λύση είναι να το σκοτώσουμε;
     Κι αν το πρόβλημα δεν υπάρχει μεν στο κύημα αλλά προκληθεί κατά ή μετά τον τοκετό (π.χ. εγκεφαλική βλάβη από ίκτερο, ανοξία κ.τ.λ.), τότε γιατί η προηγούμενη ‘λύση’ δεν είναι αποδεκτή; Ποια διαφορά υπάρχει μεταξύ ‘πριν’ και ‘μετά’ τον τοκετό; 
     Γιατί μας είναι αδιανόητο (σε κάποιους ανά τον κόσμο δεν είναι...) να γίνεται π.χ. εκλεκτική θανάτωση των θηλυκών εμβρύων και αποδεχόμαστε χωρίς συζήτηση την ενδομήτρια βρεφοκτονία για γενετικές ή άλλες ανατομικές διαταραχές;
     Κι αν δεν είναι ανθρώπινη ζωή το έμβρυο (όπως διακηρύττουν οι υπέρμαχοι των εκτρώσεων), γιατί το προστατεύουμε βάζοντας ένα σωρό περιορισμούς στις εγκύους (τι να τρώνε, να παίρνουν ή να μη παίρνουν φάρμακα, να προσέχουν από ιώσεις, να μην εκτίθενται σε ακτινοβολία, να μη καπνίζουν ή πίνουν και τόσα άλλα);
     Συμπέρασμα: η υποκρισία μας δεν έχει όρια κι εδώ, όπως και σε άλλα θέματα. Απλώς, «έτσι μας αρέσει», και οι διάφορες δικαιολογίες είναι για να καθησυχάζουμε τη συνείδησή μας.
     Ο επίλογος της παραπάνω ιστορίας γράφτηκε μερικές εβδομάδες αργότερα, όταν έμαθα σχεδόν τυχαία ότι η Κ. γέννησε. Πέρασα να τη συγχαρώ: έλαμπε πανευτυχής. «Και το μωρό;» ρώτησα. «Μια χαρά!» μου απάντησε, κάτι που μου επιβεβαίωσε και ο παιδίατρος που το είδε. Δόξα τω Θεώ! Σ’ Εκείνον ας πάνε οι ευχαριστίες της μητέρας για το δικό της και για κάθε άλλο μωρό που έρχεται στον κόσμο, ακόμη μια απόδειξη ότι Εκείνος δεν μας ξεχνάει. Ακόμη κι όταν εμείς με κάθε τρόπο του στρέφουμε την πλάτη.

Συνύπαρξη

Μετά την Χριστουγεννιάτικη συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας στην ΕΡΤ, βρήκα σήμερα την παρουσίαση του τελευταίου βιβλίου του, με τον τίτλο 'Συνύπαρξη' από τον Αρμό, που έγινε χθες στην Αθήνα. Αξίζει να γίνει ευρύτερα γνωστή.

Άραγε μια τέτοια προσωπικότητα δεν θα μπορούσε να προταθεί μια μέρα για το Νόμπελ Ειρήνης; Μια σκέψη κάνω...

Παραπληροφόρηση

Αυτό κι αν είναι είδηση! Σύμφωνα με την έκθεση της γνωστής μη κυβερνητικής οργάνωσης OXFAM, ο μισός πληθυσμός του πλανήτη Γη (κάπου τριάμισι δισεκατομμύρια άνθρωποι) έχουν συγκεντρωμένο τόσο οικονομικό πλούτο όσο μόλις 62 ψωροδισεκατομμυριούχοι. Μα τι τα κάνουν τόσα λεφτά όλα αυτά τα δισεκατομμύρια των ανθρώπων; Αχόρταγοι είναι; Μαζί τους θα τα πάρουν; Γιατί δεν τα δίνουν σ’ εκείνους τους 62 δυστυχισμένους, να γελάσει λίγο το χειλάκι τους; Όχι ότι δεν προσπάθησαν. Η ίδια έκθεση μας λέει ότι μέσα σε πέντε χρόνια (από το 2010) τα δισεκατομμύρια αυτά μείωσαν το εισόδημά τους κάπου 40 τοις εκατό, ποσοστό που πέρασε αντίστοιχα στους 62 της άλλης πλευράς. Σίγουρα έχουν πολλά ακόμη να κάνουν οι πολλοί για να πετύχουν τον στόχο.
     Μαθαίνουμε ακόμη ότι περίπου 7,6 τρισεκατομμύρια δολάρια από προσωπικό πλούτο βρίσκονται στους διάφορους ανά τον κόσμο φορολογικούς παραδείσους, και ότι αν πληρωνόταν φόρος στο εισόδημα που παράγει αυτός ο πλούτος, ένα ποσό της τάξης των 190 δις δολαρίων θα ήταν διαθέσιμα σε κυβερνήσεις σε ετήσια βάση. Και τι θα το έκαναν δηλαδή οι κυβερνήσεις αυτές; Θα ανέβαζαν μήπως το βιοτικό επίπεδο των λαών τους; Όπλα θα αγόραζαν, και τις δικές τους τσέπες θα γέμιζαν: απλώς ο πλούτος θα άλλαζε χέρια. Για ποιο λόγο;
     Ξέρετε βέβαια τι συμβαίνει με τα κυάλια. Αν κοιτάζεις από τη σωστή μεριά, τα μακρινά αντικείμενα έρχονται κοντά. Αν τα γυρίσεις ανάποδα, βλέπεις ακριβώς το αντίθετο. Συνεπώς όλα είναι θέμα οπτικής γωνίας.

Προπέτασμα καπνού

Είτε θέλει είτε δεν θέλει κανείς, αναγκάζεται εκ των πραγμάτων να βλέπει με καχυποψία όσα συμβαίνουν γύρω μας. Κάθε τρεις και μία λοιπόν αναφύονται στον δημόσιο λόγο (όχι βέβαια από μόνα τους) θέματα-αγκάθια, που όμως δεν έχουν ούτε την επικαιρότητα ούτε τη σημασία που τους δίνουν οι διάφοροι δημοσιολογούντες. Ας πούμε, η καύση των νεκρών, στην οποία επανέρχεται σήμερα, αρκούντως ειρωνικός και δηκτικός για τη στάση της εκκλησίας, ο Π. Μπουκάλας στην Καθημερινή (‘Αδιάκριτη ευχέρεια’). Δεν ξέρω ούτε με ενδιαφέρει τι θα επιλέξει ο ίδιος όταν έρθει η ώρα του. Αυτό που μπορώ να βεβαιώσω με την επαγγελματική μου ιδιότητα είναι ότι έχω γνωρίσει από κοντά πολλές εκατοντάδες οικογένειες ασθενών με καταληκτικές ασθένειες (καρκίνους και τα τοιαύτα). Παρόλο που συχνά έχω συζητήσει μαζί τους θέματα σχετικά με τον θάνατο, ΟΥΤΕ ΜΙΑ ΦΟΡΑ (τα κεφαλαία απαραίτητα) δεν δέχθηκα ερώτημα ή έστω κάποια νύξη για αποτέφρωση νεκρού. Δεν ξέρω αν άλλοι συνάδελφοι έχουν διαφορετικές εμπειρίες, αλλά νομίζω ότι η πραγματικότητα απέχει παρασάγγας από τους φημολογούμενους μεγάλους αριθμούς ατόμων που αναγκάζονται να καταφύγουν στη Βουλγαρία για μετά θάνατον καύση. Έτσι, με την ελάχιστη δυνατή καχυποψία, καταλήγω στο συμπέρασμα ότι οι γράφοντες για τέτοια θέματα είτε βγάζουν τα προσωπικά απωθημένα τους κατά της εκκλησίας, είτε διενεργούν τακτικό αντιπερισπασμό (αυτοβούλως ή κατ’ εντολήν) ώστε να μην ασχολούμαστε με μείζονα και πιο... καυτά προβλήματα. 

Παρηγορία

Βαδίζοντας στο διάδρομο της κλινικής βλέπω την προϊσταμένη να αγκαλιάζει δυο γυναίκες, τη μία με κλαμμένο πρόσωπο, την άλλη μόλις να συγκρατιέται. Είχα μάθει προ ολίγου από συνάδελφο ότι είχαν έναν θάνατο στο τμήμα -- καρκινοπαθής ο άρρωστος, αναπαύθηκε επιτέλους. Ενώ απομακρύνομαι ακούω πίσω μου τη φωνή της να λέει «Καλόν Παράδεισο να έχει», δυο φορές, στην καθεμιά χωριστά. Και σκέφτομαι τι μεγάλο πράγμα είναι να ξέρει να λέει η προϊσταμένη τις σωστές λέξεις...

Απορία

Διαβάζω αυτές τις μέρες όσα οι αρθρογράφοι, επιφυλλιδογράφοι, σχολιογράφοι των εφημερίδων γράφουν για τον νέο αρχηγό της Νέας Δημοκρατίας (και της αξιωματικής αντιπολίτευσης). Εντυπώσεις, κρίσεις, συγκρίσεις, ‘καρφιά’ και μπηχτές, υποδείξεις, σχόλια, αναδρομές στο παρελθόν του και προφητείες για το μέλλον του, προβλέψεις για τις πιθανές επόμενες κινήσεις του, τι πρέπει να κάνει, ποιούς πρέπει να προσέξει και ποιούς να ξεφορτωθεί, πώς να κάνει το κόμμα του περισσότερο ευέλικτο και λιγότερο λαϊκίστικο, αν θα πρέπει να είναι δεξιά, κεντροδεξιά, φιλελεύθερη δεξιά ή μία απ’ όλα με διπλή μερίδα τζατζίκι. Και σκέφτομαι ότι είναι ιδιαζόντως δύσκολο (και σχεδόν ειδεχθές για εχέφρονες ανθρώπους) να είσαι πολιτικός (οποιασδήποτε κοπής) στην εποχή μας, όταν οι πάντες έχουν γνώμη για όλα και όλες οι κινήσεις σου είναι κομμένες και ραμμένες ‘πριν από σένα για σένα’. Υπάρχει άραγε περιθώριο για ελεύθερη σκέψη και αυτενέργεια σ’ ένα τέτοιο τοπίο;

Η λεπτομέρεια

Γνώρισα τον κυρ-Αλέξανδρο πριν ένα χρόνο και κάτι. Από άλλη πόλη, μερικές ώρες δρόμο, έφτασε στην πόρτα μου συστημένος από μια συνάδελφο που με ξέρει μόνο εξ αποστάσεως. Ένας ύποπτος λεμφαδένας χρειάσθηκε βιοψία από χειρουργό για να μας αποκαλύψει την ταυτότητά του: μια σπάνια μορφή καρκίνου του πνεύμονα. Μετά από σχετικές συνεννοήσεις πήγε για θεραπεία κάπου πιο κοντά στον τόπο της κατοικίας του. Ουσιαστικά η μόνη μου υπηρεσία προς αυτόν ήταν η διαμεσολάβηση για τις υπόλοιπες ενέργειες. Από τότε τον ξέχασα.
     Ξανάκουσα το όνομά του πριν μερικές ημέρες, όταν μου τηλεφώνησε η ίδια γιατρός που τον είχε πρωτοστείλει. Νοσηλευόταν σε μεγάλο νοσοκομείο αλλά ήθελε να έρθει και πάλι σε μας. Το βράδυ της ίδιας μέρας τα λέγαμε από κοντά. Είχε περάσει από τα στάδια της χημειοθεραπείας και της ακτινοβολίας συνεχίζοντας να δουλεύει τη γη όπως έκανε μια ζωή, αλλά τελευταία παρουσίασε δύσπνοια τέτοια που τον έρριξε στο κρεβάτι. Το ενημερωτικό του σημείωμα μιλούσε για εξέλιξη της νόσου. Η αφαίρεση μεγάλης ποσότητας υγρού από τον θώρακα πολύ λίγο τον ανακούφισε: οι πνεύμονες ήταν γεμάτοι από τα επαναστατημένα κύτταρα που σιγά-σιγά έδιωχναν τη ζωή από μέσα του. Μέσα σε δυο μέρες έπεσε σε ημικωματώδη κατάσταση.
     Συζήτησα το πρόβλημα με την οικογένειά του: όλοι καταλάβαιναν την πραγματικότητα. Σκοπός ήταν να μην υποφέρει, και γι’ αυτό μπορούσα να τους διαβεβαιώσω: δεν αισθανόταν πλέον ούτε δύσπνοια ούτε πόνο ή άλλη δυσφορία. Η όποια εντατική παρέμβαση ή προσπάθεια ήταν χωρίς νόημα, μια και η νόσος δεν είχε γιατρειά. Συμφώνησαν όλοι να μείνει στο δωμάτιό του, με τη δική τους παρουσία και προσευχή. Σύμφωνα με τον Εκκλησιαστή, υπάρχει «καιρὸς τοῦ ἰάσασθαι» αλλά υπάρχει και «καιρὸς τοῦ ἀποθανεῖν», που δεν πρέπει μεν να τον επιδιώκουμε, αλλά ούτε και να παρεμβάλλουμε δικά μας προσκόμματα (κάτι που συχνά το ξεχνούμε και το παραβλέπουμε). Το αναμενόμενο τηλεφώνημα ήρθε μερικές ώρες αργότερα, το βράδυ της Δευτέρας: μας είχε αφήσει.
     Πήγα στην κλινική για τα διαδικαστικά και για να συναντήσω την οικογένειά του. Όλοι αξιοπρεπείς και μετρημένοι: ο θρήνος θα έρθει αργότερα. Είπαμε τα πρέποντα, τους συλλυπήθηκα, με ευχαρίστησαν. «Γιατρέ, η επιθυμία του έγινε. Ήθελε να έλθει να σε δει». Μου το είχαν ξαναπεί όταν ήρθε, αλλά δεν καταλάβαινα το γιατί: άλλωστε πολύ λίγο τον είχα γνωρίσει στην αρχή. Έδειξα την απορία μου. «Γιατρέ, τότε που βρέθηκε ο καρκίνος του το είπες τόσο ευγενικά που δεν μπορούσε να σε ξεχάσει», ήταν η απροσδόκητη απάντηση. Αποχαιρετιστήκαμε συγκινημένοι. Κάτι τέτοιες ‘ασήμαντες’ λεπτομέρειες δίνουν αξία στη δουλειά μας και μας βοηθούν να συνεχίζουμε.
     Ο Θεός να αναπαύσει τον κυρ-Αλέξανδρο, πρώτη αναχώρηση του νέου ενιαυτού. 

Γλωσσικά

Το ‘Ημερολόγιο Αποδημίας’ παρουσίασε πρόσφατα ένα πολύ ενδιαφέρον άρθρο από τους Times του Λονδίνου (28/12/2015). Σύμφωνα με έρευνα του πανεπιστημίου Northumbria (Βόρεια Αγγλία), σε μαθητές που υστερούσαν στην ανάγνωση και την κατανόηση της αγγλικής γλώσσας εφαρμόσθηκε ένα πρόγραμμα διδασκαλίας που περιλάμβανε Ελληνικά και Λατινικά. Συγκεκριμένα οι μαθητές διδάχθηκαν πολυάριθμες γλωσσικές ρίζες, προθέματα και καταλήξεις (κυρίως από τις δυο αυτές γλώσσες) και έμαθαν να αναλύουν σύνθετες αγγλικές λέξεις με βάση τη γνώση αυτή. Αποτέλεσμα ήταν, με μία ώρα διδασκαλία την εβδομάδα, μέσα σε έξι εβδομάδες οι μαθητές αυτοί να βελτιώσουν την ‘αναγνωστική ηλικία’ τους κατά μέσον όρο κατά 27 μήνες, και μερικοί μέχρι και έξι χρόνια. Επιπλέον, η γενική βαθμολογία των μαθητών βελτιώθηκε όχι μόνο στην αγγλική γλώσσα αλλά και στα μαθηματικά και τη φυσική, διότι οι μαθητές καταλάβαιναν καλύτερα την ορολογία των μαθημάτων αυτών, που σε μεγάλο βαθμό προέρχεται από την Ελληνική και τη Λατινική γλώσσα. Αυτό τους έκανε να έχουν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και καλύτερη συνολική απόδοση. Η τεχνική αυτή αναπτύχθηκε από την Katy Parkinson, μια πρώην καθηγήτρια οικιακής οικονομίας, που ασχολήθηκε με το θέμα επί πολλά χρόνια και κατήρτισε το σχετικό πρόγραμμα, που έχει πλέον χρησιμοποιηθεί σε 500 περίπου σχολεία.
     Αφελής ερώτηση: κρίμα δεν είναι να διαθέτουμε ολοζώντανο ένα τέτοιο γλωσσικό ‘πολυεργαλείο’ και να μη του δίνουμε τη σημασία που του αξίζει;
     Ολόκληρο το πρωτότυπο άρθρο παρακάτω:

Επίσκεψη στη γιαγιά

Μου έστειλαν πρόσφατα την παρακάτω πολύ εύγλωττη φωτογραφία. Τα σχόλια που έχουν προστεθεί αναγκάζουν τον θεατή να σκεφτεί κάτι που ίσως δεν του πέρασε από το μυαλό (η μετάφραση στη συνέχεια).

Επίσκεψη στη γιαγιά.

Μια μέρα θα σηκώσεις τα μάτια από το τηλέφωνό σου, 

και οι Γονείς και οι Παππούδες σου δεν θα είναι εκεί.

Αναχώρηση

Προχθές εγκατέλειψε τα εγκόσμια μια μεγάλη Ελληνίδα, η Άννα Συνοδινού, γνωστή από τη μακρόχρονη παρουσία της στο κλασικό θέατρο αλλά και από το πέρασμά της από τη Βουλή των Ελλήνων σε παλαιότερες εποχές (κάθε πέρυσι και καλύτερα...). Αυτό που δεν είναι ίσως ευρύτερα γνωστό είναι ότι ήταν πιστή Ορθόδοξη Χριστιανή, με σεβασμό στην παράδοση και τακτική συμμετοχή στα Μυστήρια της Εκκλησίας, κάτι που σκιαγραφεί σε χθεσινό άρθρο του ο Μητροπολίτης Ναυπάκτου κ. Ιερόθεος, που ήταν πνευματικός της. Αξίζει να διαβαστεί, γιατί πολλούς ανθρώπους τους γνωρίζουμε πραγματικά μετά θάνατον, όταν «άφαντοι γίγνονται αφ’ ημών». Καλόν Παράδεισο να έχει!

 

Ετοιμασία

«Ητοιμάσθην καὶ οὐκ ἐταράχθην» μας λέγει ο Ψαλμός 118. Που σημαίνει εκτός των άλλων («τοῦ φυλάξασθαι τὰς ἐντολάς σου» είναι η συνέχεια του στίχου) και ότι, αν είμαστε προετοιμασμένοι για κάποιο ενδεχόμενο, δεν θα ταραχθούμε όταν επισυμβεί. Συχνά βέβαια κάνουμε το αντίθετο: είμαστε έτοιμοι να ταραχθούμε, να αγανακτήσουμε, πάμε γυρεύοντας για καυγά και για παρεξήγηση. Έτσι κι εγώ σήμερα ξεκίνησα τη μέρα με τέτοιες διαθέσεις για επίσκεψη σε ασφαλιστικό ταμείο, έχοντας προηγούμενες αρνητικές εμπειρίες για το τί επιπλέον χαρτιά θα μου ζητούσαν και τι θα τους απαντούσα και πώς θα τους έβαζα στη θέση τους. Πήγα και νωρίς το πρωί, προσδοκώντας μακρά αναμονή (και πάλι επί τη βάσει προτέρας πείρας).
     Αποτέλεσμα; Δεν είχε 'ουρά', και μόλις έφθασα ο πρώτος υπάλληλος με ρώτησε τι θέλω και με παρέπεμψε σε μια πολύ ευγενική κυρία, που απάντησε πρόθυμα στα ερωτήματά μου, πήρε το μοναδικό χαρτί που της προσκόμισα, θεώρησε το βιβλιάριο και μου είπε πού μπορώ να βρω τα υπόλοιπα στοιχεία στην ιστοσελίδα, μέσα σε τρία λεπτά. Ομολογώ ότι αφοπλίσθηκα από την εξυπηρέτηση και την ταχύτητα της διεκπεραίωσης. Κρίμα στην ‘ετοιμασία’ μου! Δεν χρειάσθηκε να της πω τίποτε περισσότερο από ένα «ευχαριστώ».
     Συμπέρασμα: Δεν βλάπτει να βάζουμε καλούς λογισμούς στη συνεργασία μας με τους άλλους. Να μη θεωρούμε δεδομένο ότι «τίποτε δεν αλλάζει», αλλά να είμαστε έτοιμοι να ξαφνιασθούμε ευχάριστα από την καλή συμπεριφορά των άλλων, που με τον τρόπο τους αλλάζουν κι εμάς. 

Παρατράγουδα

Ήξερα ότι κατά το Βρετανικό τυπικό η βασίλισσα της Αγγλίας είναι αρχηγός της Αγγλικανικής εκκλησίας. Αυτό που δεν ήξερα είναι ότι και στη σύγχρονη Ελλάδα οι κοσμικοί άρχοντες έχουν εκκλησιαστικά καθήκοντα. Έτσι στη μετάδοση της ΕΡΤ από τον αγιασμό των υδάτων στη Δεξαμενή Αθηνών είδαμε να ρίχνουν τον σταυρό στη δεξαμενή κατά σειράν ο πρόεδρος της δημοκρατίας (ο μόνος που έκανε το σταυρό του, ειρήσθω εν παρόδω), ο πρωθυπουργός και ο δήμαρχος Αθηναίων (οι δυο τελευταίοι δηλωμένοι άθεοι). Αφού λοιπόν μας αγιάζουν οι πολιτικοί, δεν απομένει παρά να τους φιλούμε και το χέρι από εδώ και μπρος. Και βοήθειά μας.

     Ας σημειώσω ότι κοντά στα πολλά ‘φάουλ’ της όλης αναμετάδοσης της ΕΡΤ ακούσαμε και τούτο από την παρουσιάστρια, ότι ο Μητροπολίτης Πειραιώς θα κάνει «δεύτερη προσπάθεια» στη ρίψη του σταυρού. Χειμερινό άθλημα είναι προφανώς κι αυτό, τρεις προσπάθειες δικαιούται ο άνθρωπος. Τι άλλο να περιμένουμε;

     Κλείνουν οι κάμερες των εξωτερικών μεταδόσεων, επιστροφή στο στούντιο γιατί μας περιμένει εορταστικό θέμα: τι θα γίνει με τα κόκκινα δάνεια. Εντελώς μέσα στο κλίμα των ημερών η κρατική τηλεόραση, μας κάνει σχεδόν να νοσταλγούμε την εποχή που δεν είχε σήμα.

     Δεν αντέχω στον πειρασμό να παραθέσω το χθεσινό άκρως επίκαιρο σκίτσο του Ηλ. Μακρή (Καθημερινή)--δεν παίζεται...

 

Φωτισμός

Από την πλούσια υμνολογία των Θεοφανείων διαλέγω ένα εσπέριο ιδιόμελο του Αγ. Ιωάννου του Δαμασκηνού, για να μη ξεχνούμε ότι εδώ και πολλούς αιώνες η εκκλησία της Συρίας ανέδειξε μεγάλους αγίους και εκπληκτικούς ποιητές:

Σῶσαι βουλόμενος τὸν πλανηθέντα ἄνθρωπον, 

οὐκ ἀπηξίωσας δούλου μορφὴν ἐνδύσασθαι· 

ἔπρεπε γὰρ σοὶ τῷ Δεσπότῃ καὶ Θεῷ, ἀναδέξασθαι τὰ ἡμῶν ὑπὲρ ἡμῶν· 

σὺ γὰρ βαπτισθεὶς σαρκὶ, Λυτρωτά, τῆς ἀφέσεως ἠξίωσας ἡμᾶς, 

διὸ βοῶμέν σοι· Εὐεργέτα Χριστὲ ὁ Θεὸς ἡμῶν, δόξα σοι.

Χαϊρλίδικα

Έχετε ακούσει ποτέ την έκφραση «ένα σκασμό λεφτά»; Προφανώς σημαίνει κάποιο τεράστιο (απροσδιόριστο) χρηματικό ποσό. Από πού βγαίνει όμως; Δεν το είχα σκεφθεί, δεν με είχε απασχολήσει ποτέ, κι έτσι... έβγαζα το σκασμό (άλλη μυστήρια έκφραση κι αυτή). Μέχρι σήμερα.
     Άκουγα το μεσημέρι στο ραδιόφωνο για τις διάφορες παγκόσμιες κρίσεις, όπως τον πολύ πρόσφατο ισλαμικό εμφύλιο μεταξύ Σαουδαραβίας και Ιράν (υπάρχουν άραγε ‘καλοί’ και ‘κακοί’ σε μια τέτοια διένεξη;) και το ελληνικό ασφαληστικό (δεν είμαι τόσο ανορθόγραφος), όταν έπιασε το αυτί μου ότι έπεσε... κίτρινος πυρετός στα χρηματιστήρια. Έκλεισε αυτόματα το κινεζικό διότι η πτώση ξεπέρασε το 7%, και το οικονομικό τσουνάμι φτάνει ήδη στις ακτές της Ευρώπης. Ο ρεπόρτερ που παρουσίαζε το θέμα παρομοίασε την κατάσταση με το ελληνικό χρηματιστήριο στα τέλη της δεκαετίας του 90, ότι δηλ. και η κινεζική οικονομική πραγματικότητα είναι μια φούσκα -- και στο άκουσμα της λέξης ο εγκέφαλος έκανε το ετυμολογικό κλικ: φούσκα που σκάζει και κοστίζει δισεκατομμύρια, να ο «σκασμός τα λεφτά».
     Αν έχετε κάποια καλύτερη εξήγηση, γράψτε μου. Σε κάθε περίπτωση, σε καλή μεριά τα δισεκατομμύρια.

Σκεπτικισμός

Διαβάζω τον Χρήστο Γιανναρά εδώ και αρκετά χρόνια, και ομολογώ ότι βρίσκω αρκετά μονότονες τις επαναλήψεις του, την ανακύκλωση θεμάτων τα οποία έχει αναλύσει δια μακρών πάλιν και πολλάκις (εδώ ίσως κάποιος να μου σηκώσει κίτρινη κάρτα...). Ωστόσο, σήμερα βρήκα αρκετά γόνιμο τον προβληματισμό του (Πατριωτισμός, Εθνικισμός, Ευρωσκεπτικισμός) πάνω στην πορεία της Ευρώπης υπό το κράτος του άκρατου καπιταλισμού. Ξεσηκώνω κάποιες αναφορές του:
     «Kαι σήμερα ζούμε σε εξέλιξη [...] τον παγκοσμιοποιημένο ολοκληρωτισμό της απανθρωπίας των ‘Aγορών’: Nα λεηλατείται από τοκογλύφους ο κοινωνικός πλούτος της συλλογικότητας, να λογαριάζεται «πρόοδος» και «εκσυγχρονισμός» η βάναυση εξαφάνιση του «κοινωνικού κράτους», ιδιωτικοί οίκοι κερδοσκόπων να «αξιολογούν» τη φερεγγυότητα κρατών και να υποθηκεύουν εκβιαστικά τον πλούτο τους».
     «Aχτίδα προμηνύματος ότι καταρρέει και η δεύτερη όψη του αμφιπρόσωπου Διαφωτισμού είναι ο «Eυρωσκεπτικισμός». Σημαίνει: λέμε ναι στην ενωμένη Eυρώπη, λέμε όχι στην Eυρωμαρμελάδα. Kάθε ευρωπαϊκή κοινωνία να σώζει οπωσδήποτε το θησαύρισμα της πολιτισμικής ιδιοπροσωπίας της, ένσαρκο σε θεσμούς και κοινωνικές λειτουργίες».
     «H ταυτότητα (γι’ αυτό και δύναμη) της Eυρώπης είναι η δυναμική πολυμορφία και διαφορότητα των λαών της, η έμπρακτη αντίστασή τους στην ισοπεδωτική ομοιομορφοποίηση που απαιτούν οι ‘Aγορές’».
     Στην ανατολή του 2016 ίσως ο Ευρωσκεπτικισμός να αποτελεί, όπως καταλήγει ο Γιανναράς, «αχτίδα ελπίδας», αντίθετη και ασύμβατη με τη «διαστροφή, την αρρώστια του Eθνικισμού».  

Αρχιμηνιά κι αρχιχρονιά

Μαζί με τις ευχές για τον ‘νέον ενιαυτόν της χρηστότητος του Κυρίου’, ως δώρο σας προτείνω να δείτε την πρόσφατη συνέντευξη του Αρχιεπισκόπου Αλβανίας στον Πάνο Χαρίτο (ΕΡΤ), μια τελείως διαφορετική εκφορά δημοσίου λόγου με γνήσιο εκκλησιαστικό φρόνημα, αλλά και με μια γλυκιά ανθρώπινη προσέγγιση. Παράδειγμα προς μίμησιν!