Ιωάννης ο Βαπτιστής

     Ονομάζεται και Ιωάννης ο Πρόδρομος. Ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Οι γονείς του ανήκαν σε ιερατικές οικογένειες, αφού ο ιερέας πατέρας του ήταν από την ιερατική τάξη του Αβιά, η δε μητέρα του ήταν απόγονος του Ααρών (Λουκάς 1:5). Ο ερχομός του προφητεύτηκε από τους προφήτες Ησαΐα και Μαλαχία (Ησαΐας 40:3, Μαλαχίας 3:1, Ματθαίος 3:3, 11:13,14). Η γέννησή του είχε αναγγελθεί στο Ζαχαρία από τον άγγελο Γαβριήλ, ο οποίος προείπε και το όνομα Ιωάννης που θα του δινόταν (Λουκάς 1:5-25, 57-80). Ο Ιησούς Χριστός είπε για τον Ιωάννη το Βαπτιστή, πως "δεν γεννήθηκε ως τώρα μεγαλύτερος άνθρωπος από τον Ιωάννη το Βαπτιστή" (Ματθαίος 11:11).

      Το μεγαλύτερο διάστημα της ζωής του διέμενε στην έρημο της Ιουδαίας. Το μόνο που αναφέρεται στη Καινή Διαθήκη, μεταξύ της γέννησής του και της διακονίας του, είναι ότι την όγδοη μέρα μετά τη γέννησή του περιτμήθηκε και πήρε το όνομα Ιωάννης, μετά από την άρνηση της μητέρας του να του δώσει το όνομα του πατέρα του Ζαχαρία (Λουκάς 1:57-66), και ότι "το παιδί αύξανε και δυνάμωνε κατά το πνεύμα" (Λουκάς 1:80). Η ζωή του ήταν αυστηρά ασκητική, η ενδυμασία του ήταν ένα ρούχο από τρίχες καμήλας, και μία ζώνη δερμάτινη, ενώ τρεφόταν με άγριο μέλι και ακρίδες ( βλαστούς φυτών). (Ματθαίος 3:1-5).

     Ο Ιωάννης άρχισε τη διακονίας του κηρύττοντας "βάπτισμα μετάνοιας" στην έρημο της Ιουδαίας (Ματθαίος 3:1, Μάρκος 1:4, Λουκάς 3:3). Βάπτιζε τους μαθητές του και γενικά όσους δέχονταν το κήρυγμα της μετάνοιας. Επίσης κήρυττε πως θα εμφανιζόταν κάποιος που θα λύτρωνε το λαό Ισραήλ. Παρόλο που ο Ιωάννης δεν έκανε κανένα θαύμα, εν τούτοις πολλοί πίστεψαν στα λόγια του (Ιωάννης 10:41). Όταν ο Ιησούς πήγε για να Τον βαπτίσει, ο Ιωάννης αρνήθηκε λέγοντας πως αυτός χρειαζόταν να βαπτιστεί από τον Ιησού. Ο Ιησούς του είπε πως έτσι έπρεπε να γίνει για να εκπληρωθεί το σχέδιο του Θεού (Ματθαίος 3:13-15, Ιωάννης 1:29-34). Κατόπιν βάπτισε τον Ιησού στον Ιορδάνη ποταμό, βλέποντας το Πνεύμα του Θεού να κατεβαίνει και να έρχεται πάνω Του, και μια φωνή να ακούγεται από τα ουράνια που έλεγε "Αυτός είναι ο Υιός, Αυτός είναι ο εκλεκτός Μου" (Ματθαίος 3:16,17, Μάρκος 1:9-11, Λουκάς 3:21,22).

     Μετά το βάπτισμα του Ιησού, ο Ιωάννης συνέχιζε να ομολογεί περί Ιησού, λέγοντας ότι "Αυτός είναι ο Αμνός του Θεού". Δύο από τους μαθητές του, μεταξύ των οποίων ήταν και ο Ανδρέας, αργότερα έγιναν μαθητές του Ιησού (Ιωάννης 1:35-41). Η διακονία του συνεχίστηκε με το βάπτισμα που έκανε στον ποταμό Αινών, κοντά στο Σαλείμ (Ιωάννης 3:23, 4:1), ελέγχοντας καθέναν που καταπατούσε το νόμο του Θεού. Οι μαθητές του νήστευαν και έκαναν προσευχές (Ματθαίος 9:14, Λουκάς 5:33).

      Ο Ιωάννης έλεγξε ακόμα και τον Ηρώδη Αντίπα, γιατί είχε πάρει ως σύζυγό του την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδερφού του Ηρώδη Φιλίππου, αλλά και για πολλές άλλες κακές πράξεις του (Μάρκος 6:18, Λουκάς 3:19). Ο Ηρώδης παρόλο που τον εκτιμούσε και τον θεωρούσε δίκαιο και άγιο άνθρωπο (Μάρκος 6:20), αναγκάστηκε να τον φυλακίσει (Ματθαίος 14:3, Μάρκος 6:17). Η Ηρωδιάδα όμως φοβούμενη τη μεγάλη επιρροή που είχε ο Ιωάννης στο λαό και για να αποφύγει τους συνεχείς ελέγχους του για την ανήθικη ζωή της, κατόρθωσε στα γενέθλια του Ηρώδη και κατά τη διάρκεια που χόρευε η κόρη της Σαλώμη, να της υποσχεθεί ο Ηρώδης ότι θα της έδινε ως δώρο το κεφάλι του Ιωάννη, το οποίο και έφεραν πάνω σε ένα πιάτο (Ματθαίος 14:3-11, Μάρκος 6:17-29). Οι μαθητές του όταν έμαθαν το θάνατό του, πήραν το πτώμα και το έθαψαν σε μνήμα (Ματθαίος 14:12, Μάρκος 6:29), ενώ πήγαν να αναγγείλουν το θλιβερό γεγονός στον Ιησού (Ματθαίος 14:12).

Εκοιμήθη ο Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης

     Εκοιμήθη σήμερα Σάββατο, 28 Αυγούστου 2010 ο αγωνιστής Μητροπολίτης πρώην Φλωρίνης Αυγουστίνος Καντιώτης σε ηλικία 104 ετών, μια ημέρα σημαδιακή αφού στο Άγιον Όρος εορτάζεται σήμερα με το παλαιό η εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. O Μητροπολίτης Αυγουστίνος νοσηλευόταν στο Νοσοκομείο της Φλώρινας για 26 ημέρες, μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο που υπέστη, ενώ την τελευταία ημέρα παρουσίασε νεφρική ανεπάρκεια. Επίσης, αξίζει να αναφερθεί, ότι χθες Παρασκευή ο Μητροπολίτης πρ. Φλωρίνης Αυγουστίνος, κοινώνησε των Αχράντων Μυστηρίων.

      Ο Μητροπολίτης Αυγουστίνος Καντιώτης, γεννήθηκε στις Λεύκες Πάρου στις 20 Απριλίου του 1907. Αποφοίτησε από τη Θεολογική Σχολή Αθηνών το 1929. Διάκονος χειροτονήθηκε το 1935 και Πρεσβύτερος το 1942. Υπηρέτησε ως Πρωτοσύγκελος στη Μητρόπολη Αιτωλίας, ως στρατιωτικός ιερέας και ως Ιεροκήρυκας στην Αθήνα. Εξέδωσε δεκάδα περιοδικών, ίδρυσε οικοτροφία φοιτητών και μαθητών, ηγείται Ιεραποστολικής αδελφότητος Θεολόγων "Ο ΣΤΑΥΡΟΣ", εξεφώνησε κηρύγματα καθ΄ άπασαν την χώραν, συνέγραψε περί τα ογδοήκοντα δύο θρησκευτικού περιεχομένου βιβλία.

      Στις 25 Ιουνίου του 1967 χειροτονήθηκε Μητροπολίτης Φλωρίνης, Πρεσπών και Εορδαίας. Στις 14 Ιανουαρίου του 2000 παραιτήθηκε λόγω γήρατος. Τέλος, στις 28 Αυγούστου 2010 εκοιμήθη σε ηλικία 104 ετών.

http://www.romfea.gr/

Λόγος στὴν Φωτοφόρο καὶ Ἁγία Ἀνάσταση - Γρηγορίου Νύσσης

In luciferam sanctam domini resurrectionem


Gregorius Nyssenus
(μὲ νεοελληνικὴ ἀπόδοση)

1. «Είναι δοξασμένος ο Θεός» (Λουκ. α΄ 68). Ας πούμε επαινετικά λόγια σήμερα στο Μονογενή Θεό, τον δημιουργό των ουρανίων πραγμάτων, Αυτόν που έσκυψε στις μυστικές εκτάσεις της γης και με τις φωτεινές ακτίνες Του φώτισε όλη την οικουμένη. Ας πούμε ύμνους σήμερα για την Ταφή του Μονογενή, την Ανάσταση του Νικητή, τη χαρά του κόσμου, τη ζωή όλων των εθνών (Ιωαν. ιστ΄ 20, Λουκ. β΄ 10). Ας υμνήσουμε σήμερα αυτόν που φόρεσε την αμαρτία (Β΄ Κορ. ε΄ 21). Ας πούμε εύφημα λόγια σήμερα στο Θεό Λόγο, που ντρόπιασε τη σοφία του κόσμου (Α΄ Κορ. α΄ 20) επιβεβαίωσε την πρόρρηση των Προφητών, συγκέντρωσε τον όμιλο των Αποστόλων, διέδωσε την πρόσκληση της Εκκλησίας και τη Χάρη του Πνεύματος. Διότι να η απόδειξη, εμείς, που κάποτε ήμασταν ξένοι από τη βαθειά γνώση του Θεού (Εφ. β΄ 13,19), γνωρίσαμε τον Θεό και εκπληρώθηκε το γραμμένο, «θα θυμηθούν και θα στραφούν στον Κύριο όσοι κατοικούν στις άκρες της γης και θα πέσουν να τον προσκυνήσουν όλες οι φυλές των εθνών» (Ψαλμ. κα΄ 28).

2. Τι να θυμηθούν; Την παλιά πτώση, τη νέα ανάσταση, την αρχαία παράβαση και τη μετά διόρθωση, τον θάνατον της Εύας, τη γέννηση της Παρθένου Μαρίας, την αποκατάσταση των εθνών, τη συγχώρηση των αμαρτωλών, την πρόρρηση των Προφητών, το κήρυγμα των Αποστόλων, την αναγέννηση της κολυμβήθρας (Ιωαν. ε΄ 1-30), την είσοδο στον παράδεισο, την επιστροφή στους ουρανούς, το δημιουργό που αναστήθηκε, Εκείνον που ξεντύθηκε όσα δεν του έπρεπαν, Εκείνον που με τη θεϊκή Του μεγαλοσύνη μετέτρεψε το φθαρτό σε αφθαρσία. Και ποια είναι αυτά που τα απομάκρυνε, γιατί δεν του έπρεπαν; Εκείνα που είπε ο Ησαΐας: «Τον είδαμε και δεν είχε ομορφιά ούτε κάλλος, αλλά το πρόσωπό Του ήταν ατιμασμένο και στερημένο από ωραιότητα πιο πολύ από όλους τους ανθρώπους» (Ησ. νγ΄ 2-3).

3. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν συναναστρεφόταν τους ασεβείς Ιουδαίους, που τον αποκαλούσαν Σαμαρείτη και δαιμονισμένο (Ιωαν. η΄ 48). Όταν ο Ιούδας ο Ισκαριώτης και όσοι τους γέννησε το σκοτάδι, κρατούσαν αυτόν που δε χωράει πουθενά για να τον θανατώσουν. Δεν έλεγε άδικα ο Ιωάννης ο Πρόδρομος γι' αυτούς, «Εσάς που σας γέννησαν οι οχιές, ποιος σας συμβούλευσε να ξεφύγετε τη 4. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν τον αντιμετώπιζαν Αυτόν, το βλαστό της επιείκειας, με ραπίσματα και ζητούσαν απαντήσεις με όρκους από Αυτόν, που είναι ο δικαστής των όρκων (Μαρκ. ιδ΄ 65).

5. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν δίκαζαν το δικαστή και έκριναν τον Κριτή του κόσμου, όταν ο δούλος ρωτούσε και ο Κύριος σιωπούσε, το φως ησύχαζε και το σκοτάδι θριαμβολογούσε, το δημιούργημα έδειχνε θράσος και ο Δημιουργός έδειχνε υπομονή.

6. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν οι ταύροι χτυπούσαν με τα κέρατα και ο ταύρος στεκόταν ήσυχος, όταν το λιοντάρι ωρυόταν και οι ταύροι στέκονταν αγέρχοι, όπως έχει γραφεί στους ψαλμούς, «Με περικύκλωσαν πολλά και με τριγύρισαν ταύροι καλοθρεμμένοι. Άνοιξαν το στόμα τους εναντίον μου, όπως το λιοντάρι που αρπάζει και ωρύεται» (Ψαλμ. κα΄ 12).

7. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν γάβγιζαν τα σκυλιά και ο Δεσπότης έδειχνε ανοχή. Όταν οι λύκοι άρπαζαν και το πρόβατο δεν έφερνε αντίσταση. Όταν ο ληστής δεχόταν πρόσκληση στη ζωή, ενώ η ζωή του κόσμου συρόταν στο θάνατο. Όταν έβγαζαν εκείνη την άτακτη και ολέθρια φωνή, «θάνατος, θάνατος, σταύρωσέ Τον. Το αίμα Του πάνω μας και στα παιδία μας» (Ιωάν. ιθ΄ 15, Ματθ. κζ΄ 25), οι φονιάδες του Κυρίου και των προφητών, οι θεομάχοι, οι μισόθεοι, οι υβριστές του νόμου, οι πολέμιοι της χάριτος, οι εχθροί της πίστεως, οι συνήγοροι του διαβόλου, τα γεννήματα των εχιδνών, οι ψιθυριστές, οι κατήγοροι, οι σκοτισμένοι στη διάνοια, η ζύμη των Φαρισαίων (Ματθ. ιστ΄ 6, Μαρκ. η΄15, Λουκ. ιβ΄ 1), το συνέδριο των δαιμόνων, οι μιαροί, οι κακότατοι, οι ψιθυριστές, οι μισόκαλοι. Και δίκαια φώναζαν «θάνατος, θάνατος, στάυρωσέ Τον», διότι τους βάραινε η παρουσία της Θεότητος με σάρκα και τους στενοχωρούσε ο έλεγχος για τον τρόπο της ζωής τους. Είναι συνήθεια οι αμαρτωλοί να μισούν τη συναναστροφή με τους δικαίους

8. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν φραγγέλωσαν και βασάνισαν το άγιο σώμα Εκείνου που υπέφερε τα πάθη με τη θέλησή Του, για να θεραπεύσει τις παλιές πληγές των αμαρτημάτων μας. Όταν σήκωνε το ξύλο του Σταυρού επάνω στους ώμους Του, τρόπαιο κατά του διαβόλου. Όταν φορούσαν αγκάθινο στεφάνι σ' Εκείνον που στεφανώνει όσους πιστεύουν σ' Αυτόν. Όταν έντυσαν με πορφύρα περι-παιχτικά Αυτόν που χαρίζει αφθαρσία σε όσους ξαναγεννιούνται με νερό και Πνεύμα Άγιο (Ιωαν. γ΄ 5, Ματθ. κζ΄ 48). Όταν κάρφωσαν στο ξύλο του Σταυρού Αυτόν που είναι Κύριος της ζωής και του θανάτου.

9. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν οι στρατιώτες θριάμβευαν περιπαίζοντας το Δεσπότη της ουρανίας στρατιάς των Αγγέλων.

10. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν έδεσαν σε καλάμι σπόγγο γεμάτο ξύδι και Τον πότισαν και έδιναν χολή σ' Αυτόν που τους έρριξε το μάνα (Εξ. ιστ΄ 13-15). Όταν έσπαζαν οι πέτρες και σκιζόταν το καταπέτασμα του Ναού κατάπληκτα από το θράσος των ασεβών. Όταν ο ήλιος πενθούσε και ντυνόταν το σκοτάδι σαν σάκο, πενθώντας την πτώση των Ιουδαίων. Διότι η ημέρα θρηνούσε τις συμφορές των Ιουδαίων, όταν η Ζωή, δηλαδή ο Χριστός, ήταν κρεμασμένος ανάμεσα σε δύο Ληστές, και ο ένας Τον χλεύαζε και Τον κατηγορούσε, ο δε άλλος με τη μετάνοιά του άρπαζε τον Παράδεισο (Λουκ. κγ΄ 39-43).

11. Πότε ήταν ατιμασμένος; Όταν το σώμα παραδινόταν για να ταφεί.

12. Πότε ήταν ταπεινωμένος; Όταν οι στρατιώτες Τον φύλαγαν και η γη έκρυβε Αυτόν που στήριξε τη γη επάνω στα νερά (Γεν. α΄ 9). Όταν οι Απόστολοι κρύβονταν, μην μπορώντας να υποφέρουν τους πολλούς πειρασμούς.

13. Όμως πρόσεχε, αγαπητέ, τα θαύματα του Θεού και τα κατορθώματα της χαράς που ήλθε μετά το πάθος. Ο ατιμασμένος μεταβαλλόταν σε ένδοξο και η χαρά του κόσμου ανασταίνεται άφθαρτη μελλοντική οργή;» (Ματθ. γ΄ 7). Διότι πραγματικά θα μείνει πάνω τους η οργή του Θεού μαζί με το σώμα. Τότε είχε ωδίνες τοκετού η γη και κυοφόρησε η ημέρα. Και ο θάνατος απέβαλε τη ζωή των όλων. Διότι δεν ήταν δυνατόν ο θάνατος να κρατήσει Εκείνον που κρατά τα πάντα με το λόγο Του.

14.  Ας γιορτάσουμε, λοιπόν, τη μετά από τρεις ημέρες ανάσταση του Χριστού, που προξένησε την αιώνια ζωή. Διότι, όπως ακριβώς η Θεοτόκος Μαρία δε δοκίμασε παρθενικές ωδίνες ανύμφευτης κόρης, αλλά με τη θέληση του Θεού και με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος γέννησε το Δημιουργό των αιώνων, το Θεό Λόγο που προέρχεται από το Θεό, έτσι και η γη από την κοιλιά της, καταργώντας τις ωδίνες του θανάτου (Πραξ. β΄ 24) άφησε, όταν διατάχθηκε, ελεύθερο τον Κύριο των Ιουδαίων. Γιατί δεν μπορούσε να κρατά σώμα το οποίο φέρνει την αθανασία. Σκεπτόμενος, λοιπόν, ο προφήτης Δαβίδ την αποκατάσταση του μεγαλείου, την κατάργηση του θανάτου, την ελευθερία όταν πριν ήταν δούλοι, φωνάζει και λέει: «Βασίλευσε ο Κύριος, φόρεσε το μεγαλείο Του» (Ψαλμ.πβ΄1).

15. Ποιο μεγαλείο ντύθηκε ο Κύριος; Την αφθαρσία, την αθανασία, τον όμιλο των Αποστόλων, το στεφάνι της Εκκλησίας. Δεν προδίδει πλέον ο Ιούδας, δεν απειλεί πλέον ο Καϊάφας, δεν οπλίζεται πλέον ο Ηρώδης για να σφάξει τα παιδιά, δε δικάζει πλέον ο Πιλάτος, ούτε φυλακίζουν πλέον οι Ισραηλίτες. Το φθαρτό έγινε άφθαρτο κι Εκείνος που Τον θεωρούσαν μόνο απλό άνθρωπο, αποδείχθηκε αληθινός Θεός. Γι' αυτό και εμείς φωνάζουμε: «Θάνατε, πού είναι το κεντρί σου; Άδη, πού είναι η νίκη σου;» (Α΄ Κορ. ιε΄ 55). «Ο Κύριος βασίλευσε, φόρεσε το μεγαλείο Του, ντύθηκε και ζώσθηκε δύναμη» (Ψαλμ. πβ΄1). Δύναμη λέει το σχέδιο σωτηρίας με την ένσαρκη παρουσία Του, γιατί δεν υπάρχει τίποτε πιο δυνατό από αυτήν. Ο ασώματος νίκησε με το σώμα Του τους δαίμονες, με το σταυρό καταπολιόρκησε τις εχθρικές δυνάμεις.

16. Δηλαδή, επειδή στην αρχή συγκλόνιζε τη γη η αμαρτία, όταν αναστήθηκε ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, όπως προείπε, τη στερέωσε με το ξύλο του Σταυρού, για να μη βαδίζει πλέον στον γκρεμό της καταστροφής, ούτε να τη δέρνουν οι Χειμώνες της πλάνης. Και μάρτυρα σ' αυτά που λέμε ας φέρουμε τον μακάριο Παύλο, που λέει τα εξής: «Αυτό το φθαρτό πρέπει να ντυθεί αφθαρσία, και αυτό το θνητό πρέπει να ντυθεί αθανασία» (Α΄ Κορ. ιε΄ 53). Γι' αυτό και ο ψαλμωδός λέει: «Είναι έτοιμος από τότε ο θρόνος Σου, Εσύ υπάρχεις αιώνια» (Ψαλμ. πβ΄ 2), και ο Δανιήλ: «Η βασιλεία Σου είναι βασιλεία όλων των αιώνων, ας γεμίσουν από ευφροσύνη πολλά νησιά» (Ψαλμ. πστ΄ 1), γιατί σ' Αυτόν ανήκει η δοξολογία και η δύναμη στους ατέλειωτους αιώνες. Αμήν.

Patrologia Graeca J.P. Migne.

Γέροντας Επίσκοπος π. Αυγουστίνος Καντιώτης

Ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΕΠΙΣΚΟΠΟΣ π. ΑΥΓΟΥΣΤΙΝΟΣ ΚΑΝΤΙΩΤΗΣ ΣΤΟ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΟ

Η κατάσταση της υγείας του π. Αυγουστίνου παραμένει σοβαρή, αλλά είναι σταθερή. Τα ζωτικά σημεία του σώματος• σφυγμός, πίεση, θερμοκρασία… μέχρι στιγμής δεν παρουσίασαν κάποιο πρόβλημα.

Το Σάββατο στις 14-8-2010 το απόγευμα στον θάλαμο του Γέροντος έγινε Ευχέλαιο με 3 ιερείς, με μοναχές της Ιεράς Μονής του Αγίου Αυγουστίνου επισκόπου Ιππώνος και πολλούς πιστούς, που βρίσκονταν εντός και εκτός του θαλάμου. Ο Γέροντας άνοιξε τα μάτια του και για αρκετή ώρα μετά το ιερό Ευχέλαιο ήταν ξύπνιος. Το Σάββατο το βράδυ, μετά την αγρυπνία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που έγινε στην Ιερά Μονή του Αγίου Αυγουστίνου ο π. Λαυρέντιος μετέφερε την Θεία Κοινωνία στο Νοσοκομείο και ο σεβάσμιος γέροντας κοινώνησε για δεύτερη φορά στο Νοσοκομείο Φλωρίνης των άχραντων Μυστηρίων.

Συγκινητικό στιγμιότυπo
Ευλαβής ιερεύς της Φλώρινας πήγε στον ασθενή επίσκοπο του π. Αυγουστίνο και είπε:

Σ’ ευχαριστούμε Γέροντα για ότι έκανες για μας. Το ψωμί που τρώμε δικό σου είναι, αλλά δεν μας έδωσες μόνο το υλικό ψωμί, αλλά μας έδωσες και την πίστη στο ΧΡΙΣΤΟ. Γέροντα σ’ ευχαριστούμε για όλα, συγχώρεσέ μας που δεν φτάσαμε στο ύψος που εσύ περίμενες…

Ο Γέροντας τότε άνοιξε τα μάτια του, τον κοίταξε κατάματα και του έσφιξε το χέρι. Μετά ένωσε τα δάκτυλά του, στην θέση που ευλογεί και προσπάθησε να σηκώσει το χέρι του.

Παναγία

Χιλιάδες είναι οι πιστοί που έχουν σπεύσει στην Τραπεζούντα του Πόντου για την πρώτη, από το 1923, Λειτουργία στην Παναγία Σουμελά, προεξάρχοντος του Οικουμενικού Πατριάρχη, Βαρθολομαίου. Η λειτουργία ξεκίνησε στις 10.00.Ο Οικουμενικός Πατριάρχης, προσερχόμενος, έγινε δεκτός με χειροκροτήματα και την επευφημία «Άξιος, Άξιος».Χαιρέτισε πιστούς, ευλόγησε μικρά παιδιά, προσκύνησε αντίγραφο της εικόνας της Παναγίας Σουμελά και το ιερό Ευαγγέλιο και εισήλθε στο καθολικό της μονής και ενεδύθη την αρχιερατική στολή. Ακολούθως, ο Πατριάρχης μαζί με το μητροπολίτη Δράμας Παύλο και τον εκπρόσωπο του Πατριάρχη Μόσχας, Επίσκοπο Τύχων, εξήλθαν στον αύλιο χώρο της μονής, όπου τελείται η Θεία Λειτουργία. Η λειτουργία τελείται στον αύλειο χώρο της μονής, όπου παρευρίσκονται 600 πιστοί. Γύρω από τη μονή υπάρχουν γιγαντοοθόνες για να μπορούν οι προσκυνητές να παρακολουθήσουν την Θεία Λειτουργία. Οι πύλες της μονής άνοιξαν στις 7.00 και πλήθος ορθοδόξων από την Ελλάδα, τη Ρωσία και άλλα μέρη έχουν πάρει το δρόμο για το χιλιοτραγουδισμένο μοναστήρι. Σε κάποια σημεία του μονοπατιού που οδηγεί στη μονή Πόντιοι με την παραδοσιακή λύρα υποδέχονται με τραγούδια τους προσκυνητές.Ο Οικουμενικός Πατριάρχης έφθασε το απόγευμα του Σαββάτου στην Τραπεζούντα, αεροπορικώς από την Κωνσταντινούπολη. Μετά την άφιξη του ο κ. Βαρθολομαίος παρακάθισε σε ιφτάρ (δείπνο για τη λήξη της ημερήσιας νηστείας τού μήνα του Ραμαζανιού), το οποίο παρέθεσαν ο μουφτής της Τραπεζούντας και ο Νομάρχης. Η άδεια για την πραγματοποίηση Θείας Λειτουργίας στο μοναστήρι-σύμβολο των Ποντίων δόθηκε τον περασμένο Ιούνιο από την Άγκυρα, σε μία προσπάθεια της Τουρκίας να δείξει ότι σέβεται τις θρησκευτικές ελευθερίες, που είναι ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα για την ευρωπαϊκή της προοπτική.

                                         Ιστορικές στιγμές έζησε ο Πόντος

Με τους ήχους της λύρας και με έναν δεσπότη, τον μητροπολίτη Δράμας, να αρχίζει το παμπάλαιο τραγούδι του Πόντου, τερμάτισε η ιστορική Θεία Λειτουργία στο όρος Μελάς, που ορθώνεται πάνω από την Τραπεζούντα και στα σπλάχνα του διατηρεί το Μοναστήρι της Παναγιάς από τον 4ο αιώνα. «Ας είναι η Κυρία του Πόντου εγγυήτρια καλύτερων ημερών». Αυτή η λιτή φράση από το στόμα του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου, από τον προαύλιο χώρο της Μονής της Παναγίας της Σουμελά της Τραπεζούντας, συμπυκνώνει το ιστορικό μήνυμα που εκπέμπει η πρώτη από το 1923 Θεία Λειτουργία που ετελέσθη στο ερημωμένο μοναστήρι. Ο Πατριάρχης ευχαρίστησε αλλά και έστειλε ιδιαίτερο αδελφικό ασπασμό στον Πατριάρχη Μόσχας. Μία κίνηση που υποδηλώνει και την πρόθεση να τονισθεί η ανάγκη για την ενότητα της Ορθοδοξίας αλλά και επισημαίνει την οικουμενικότητα του Πατριαρχικού Θρόνου της Πόλης.Με απόλυτη αίσθηση της μεγάλης διπλωματικής επιτυχίας που κατήγαγε, ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος σημείωσε αρκετές φορές την «ιστορικότητα των στιγμών» που συνεπάγεται η τέλεση Θείας Λειτουργίας στην ιστορική Μονή στο όρος Μελά  του Πόντου. Ο Οικουμενικός Πατριάρχης άρχισε την ομιλία του με τον στίχο του Αγίου Κοσμά του Μελωδού «Πανηγυριζέτωσαν οι θεόφρονες». Επεσήμανε ότι ο λόγος του ιερού υμνογράφου «προσλαμβάνει εφέτος διά τη μητέρα Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως και τα ανά τον κόσμο τέκνα της νέας διαστάσεις».

Η Παναγία, η οποία συχνά αναφέρεται με το πραγματικό της όνομα Μαρία (Αραμαϊκά, Εβραϊκά: מרים, Μαριάμ) αλλά και ως Παρθένος Μαρία και Θεοτόκος, ήταν Εβραία από τη Ναζαρέτ της Γαλιλαίας, η οποία ήταν η μητέρα του Ιησού Χριστού. Οι Μουσουλμάνοι αναφέρονται στο πρόσωπό της επίσης αποκαλώντας την Παρθένο Μαρία αλλά και χρησιμοποιώντας τον προσδιορισμό Σαϊντά που σημαίνει 'Κυρία'. «Το πανσεβάσμιον και κεχαριτωμένον όνομα της Μαρίας προσφυέστατα και αρμοδιότατα εδόθη εις την αειπάρθενον Θεοτόκον κατά πρόγνωση και βουλή Θεού, παρά του οποίου παρά του οποίου ήταν ορισμένη να γίνει Μητέρα Αυτού. Σημαίνει δε το όνομα Μαρία: Παντοδυναμία, τουτέστιν εκείνη η οποία «ήνωσε» τα δύο άκρα αντικείμενα Θεό και άνθρωπο. Ακόμη σημαίνει Σοφία, η οποία βρήκε τον τρόπο δια να ενώσει δύο φύσεις σε μια υπόσταση, χωρίς να συγχύσει τα ιδιώματα των φύσεων. Και τρίτον σημαίνει Αγαθότης, ήτοι χάρις, η οποία θεοποίησε την ανθρώπινη φύση και ανεβίβασε αυτή υπεράνω των ουρανίων δυνάμεων. Αυτά τα τρία περιέχει το όνομα Μαρία. Δόθηκε διότι έμελλε να υπηρετήσει το μυστήριο της ενσάρκου οικονομίας....» Το όνομα Μαρία παράγεται από το εβραϊκό Αϊός το οποίο δηλοί Κύριος και ερμηνεύεται Κυρία διότι, ως Μήτηρ Θεού κυριεύει και εξουσιάζει ουράνια και επίγεια κτίσματα. Έχει δε την κυριότητα της δυνάμεως επειδή το θεμέλιο της κυριότητος είναι η δύναμις».

Για τους πιστούς εορτάζει η ουράνια μητέρα τους. Αισθανόμενα μπροστά της παιδιά της, αφού ο Χριστός, κατά τον απόστολο Παύλο, μας ονόμασε αδέλφια του. Ανεξάρτητα από την ηθική ποιότητα, τη μορφωτική κατάσταση και την κοινωνική καταξίωση του καθενός, υπάρχει χώρος στην καρδιά του για την Παναγία.

Παναγία σημαίνει ότι είναι πάνω απ' όλους τους αγίους. Κατά τον έξοχο δογματικό θεολόγο....άγιο Ιωάννη τον Δαμασκηνό, εμείς οι ορθόδοξοι μετά την Αγία Τριάδα τιμάμε την Υπεραγία Θεοτόκο, την πάναγνη Παναγία. Ο αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, Αγιορείτης και μεγάλος θεολόγος άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, λέει πως δεν υπάρχουν λόγοι να υμνήσουμε το άφθαστο μεγαλείο της Θεοτόκου, το ύψος στο οποίο έφθασε η ανθρώπινη φύση. Η Παναγία τιμάται από τους ορθόδοξους και δεν λατρεύεται, όπως μας κατηγορούν οι προτεστάντες, οι οποίοι αγνοούν τη Θεοτόκο. Η Παναγία μάς συνδέει με το πρόσωπο του Υιού της. Είναι η κλίμακα, η γέφυρα, η μεσίτρια, η πρέσβειρα όλου του ανθρωπίνου γένους προς τον Φιλάνθρωπο Θεό. Συνεχώς είναι δεομένη, έχει υψωμένα τα χέρια της για εμάς. Χαίρεται να συνδράμει. Οι παλαιοί Αγιορείτες λένε πως ό,τι ζητήσει η Παναγία από τον Χριστό, της το κάνει. Γι' αυτό ζητούμε συνεχώς τις ακοίμητες πρεσβείες της. Είναι η μητέρα του Θεού και των ανθρώπων. Είναι αλήθεια πως η Παναγία είναι το ιερότερο, σεμνότερο, ωραιότερο, τιμιότερο, καθαρότερο, ταπεινότερο και πιο σιωπηλό γυναικείο πρόσωπο. Είναι όλο αγάπη, καλοσύνη, συμπόνια, συμπάθεια και κατανόηση. Παρακαλεί και δεν προκαλεί, περιμένει και δεν βιάζεται, μιλά με τη σιωπή της, με το παράδειγμά της. Δεν φωνάζει, δεν απειλεί, δεν τρομάζει, δεν πιέζει ποτέ κανένα. Είναι μάνα και καταλαβαίνει, πόνεσε και συμπονά, γνωρίζει να ελπίζει και να μην κουράζει με βίαιες διορθωτικές κινήσεις. Γι' αυτό είναι τόσο τιμημένη και αγαπημένη. Χιλιάδες τα ονόματά της, οι εκκλησίες της, οι εικόνες της. Εικόνες παλαιές και νέες, με χρυσά και ασημένια πουκάμισα, πολλά καντήλια, αφιερώματα και τάματα. Στο Άγιον Όρος, που ωραία ονομάζεται "Περιβόλι της Παναγίας", έχουμε εξήντα θαυματουργές θεομητορικές εικόνες. Όλη η Ελλάδα είναι πλημμυρισμένη από τη χάρη της. Στην Τήνο η Μεγαλόχαρη, στην Πάρο η Εκατοπυλιανή, στον Έβρο ή Κοσμοσώτειρα, στο Βέρμιο η Σουμελά, η Ξενιά στη Μαγνησία, η Εικοσιφοίνισσα στη Δράμα, η Μολυβδοσκέπαστη στην Κόνιτσα, η Ολυμπιώτισσα στην Ελασσόνα, η Σκαφιδιά, η Κρεμαστή και η Βλαχέρνα στην Ηλεία, η Σπηλιά, η Δεμερλιώτισσα, η Κορώνη και η Πελεκητή στα Φαναριοφάρσαλα, η Δεξιά, η Ελεούσα, η Φανερωμένη, η Παναγούδα και η Μηχανιώνα στη Θεσσαλονίκη, η Μεγάλη Παναγία στη Θήβα, η Μεγαλοσπηλιώτισσα και η Μακελλαριά στα Καλάβρυτα, η Τρυπητή στο Αίγιο, η Προυσιώτισσα στο Καρπενήσι, η Μαυριώτισσα στην Καστοριά, η Μυρτιδιώτισσα στα Κύθηρα, η Φανερωμένη στη Λευκάδα, η Μαλεβή και η Έλωνα στην Κυνουρία, η Φανερωμένη στη Σαλαμίνα, η Βουλκανιώτισσα και η Δημιοβίτισσα στην Καλαμάτα, της Αγιάσου στη Μυτιλήνη, η Φανερωμένη στην Ύδρα, η Χρυσολεόντισσα στην Αίγινα, της Αγάθωνος, της Δαμάστας, του Δαδιού και της Αντινίτσας στη Φθιώτιδα, η Φανερωμένη στη Χαλκίδα, η Εικονίστρια στη Σκιάθο και πολλές άλλες.

Ολόκληρη ἡ ζωὴ της Παναγίας ήταν μία διαρκής θεία δοξολογία. Άλλα και ἡ μακάρια κοίμησή της ήταν ένα αντάξιο επισφράγισμα της ζωής της.

Η Άγια ζωὴ της Θεοτόκου, απὸ αυτὴ τη γέννησή της, ειναι συνυφασμένη με θαυμαστὰ γεγονότα και γεμάτη απὸ εξαιρετικὲς ευλογίες. Μόνη αυτή, απ᾿ όλες τις γυναίκες, γεννήθηκε εξ επαγγελίας, δηλαδὴ υστερα απὸ αγγελικὴ πρόρρηση.

Με ευλάβεια και ταπείνωση προσευχόμαστε να μας έχει όλους καλά και να μας προστατεύει.

Βιβλιογραφία
Αγ. Νικοδήμου Αγιορείτου, στην ερμηνεία της ενάτης ωδής της Παρθένου.
Σαράντα Εικόνες της Παναγίας Αρχιμ. Νεκταρίου Ζιόμπολα
Corpus Scriptorum Byzantinae - Γεωργίου Συγκέλλου

Εθναρχία

Η άλωση της Κων/πολης σφράγισε την πτώση του Βυζαντίου και διαμόρφωσε το νέο πολιτικό πλαίσιο του οθωμανικού κράτους με κέντρο την Κωνσταντινούπολη. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, ανάλαβε εκκλησιαστικές και πνευματικές ευθύνες όχι μόνο στα όρια της εκκλησιαστικής δικαιοδοσίας του, αλλά και σε πανορθόδοξο πεδίο.

Η έναντι του Οικουμενικού Πατριαρχείου και των ορθοδόξων λαών γενικότερα, επίσημη πολιτική της Υψηλής Πύλης διαμορφώθηκε από ορισμένες προϋποθέσεις, οι οποίες δεν ήταν άγνωστες στον Οικουμενικό Θρόνο από προηγούμενη εμπειρία. Οι γνωστές θεωρητικές αυτές προϋποθέσεις αξιοποιήθηκαν με υψηλή συνείδηση ευθύνης και από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις σχετικές συζητήσεις με τον κατακτητή, έγιναν δε κριτήριο για την θεσμική κατοχύρωση της νομικής θέσεως των χριστιανών στο οθωμανικό κράτος. Οι υποτελείς στην Υψηλή Πύλη χριστιανοί είχαν λοιπόν νομικά κατοχυρωμένο το δικαίωμα της υπάρξεως, της θρησκευτικής πίστεως, της χριστιανικής παιδείας και της ελευθερίας της λατρείας, με την υποχρέωση βεβαίως της αναγνωρίσεως του καθεστώτος και της καταβολής των επιβαλλόμενων φόρων. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο ανάλαβε την εποπτεία, την οργάνωση και την λειτουργία των χριστιανικών κοινοτήτων, καθώς και σημαντικές αρμοδιότητες για διοικητικές, αστικές, ποινικές και εκπαιδευτικές, υποθέσεις των χριστιανών του οθωμανικού κράτους. Αυτά ίσχυαν υπό τον όρο βεβαίως ότι θα αναλάμβανε την ευθύνη για τον έλεγχο της μη τηρήσεως από τους χριστιανούς των νομικών τους υποχρεώσεων έναντι της Υψηλής Πύλης.

Η άσκηση της λεπτής αυτής εκκλησιαστικής και εθναρχικής αποστολής προσδιόρισε αντίστοιχα τον ρόλο τόσο της Πατριαρχικής Συνόδου, όσο και του Πατριαρχικού Δικαστηρίου, ενώ ενίσχυσε την εθνική αποστολή των κατά τόπους ιεραρχών και κληρικών. Βεβαίως, η θεωρητική κατοχύρωση των συγκεκριμένων προνομίων δεν εφαρμόστηκε πάντοτε στην πράξη από την Υψηλή Πύλη και από τους τοπικούς διοικητές. Στα 28 έτη λ.χ. ασκήσεως της εξουσίας από τον σουλτάνο Μωάμεθ Β' ανήλθαν εννέα πατριάρχες στον πατριαρχικό θρόνο, από τους οποίους μόνο δύο απέθαναν στον Θρόνο. Ήδη ο πρώτος μετά την άλωση Πατριάρχης Γεννάδιος απομακρύνθηκε τρεις φορές από τον Θρόνο και πέθανε στην Μονή του Τιμίου Προδρόμου των Σερρών. Το χαρακτηριστικό στην περίοδο αυτή φαινόμενο των συνεχών αλλαξοπατριαρχιών παρέλυε ουσιαστικά την λειτουργία των θεσμών του Οικουμενικού Θρόνου για μεγάλες περιόδους, αφού απ' αυτές επωφελείτο όχι μόνο η Υψηλή Πύλη αλλά και η πολιτική των δυτικών κρατών. Στους κύκλους άλλωστε της ιεραρχίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου υπήρχαν συνήθως φιλόδοξοι ή αντιφρονούντες αρχιερείς, οι οποίοι δεν είχαν ιδιαίτερες δυσκολίες να υποκύψουν στα σχέδια της Υψηλής Πύλης ή των δυτικοευρωπαίων διπλωματών της Κωνσταντινουπόλεως. Είναι όμως ευνόητο ότι η θεσμοποίηση τής πρακτικής των αλλαξοπατριαρχιών αφ' ενός μεν αποδυνάμωσε το θεωρητικό προνόμιο της αναγνωρισμένης αυτοδιοικήσεως του Οικουμενικού Πατριαρχείου, αφ' ετέρου δε προκαλούσε τον οικονομικό μαρασμό του.

Η αποδυνάμωση στην διοικητική πράξη των θεωρητικά κατοχυρωμένων προνομίων της αυτοδιοικήσεως και της φοροαπαλλαγής δυσχέραινε αυτονόητα και τις δυνατότητες του Οικουμενικού Πατριαρχείου για την εκπλήρωση της μεγάλης εκκλησιαστικής και εθναρχικής αποστολής στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο νέος πατριαρχικός οίκος του Φαναριού αναδείχθηκε το νέο κέντρο της Ορθοδοξίας και του Γένους. Στην περιοχή του Φαναριού συγκεντρώθηκαν προοδευτικά πολλές αξιόλογες ελληνικές οικογένειες, οι οποίες έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τα γράμματα και διακρίθηκαν για τις υπηρεσίες τους σε υψηλά πολιτικά αξιώματα του οθωμανικού κράτους. Οι Φαναριώτες απέκτησαν μεγάλη επιρροή στα δημόσια πράγματα, χωρίς να εγκαταλείψουν την χριστιανική πίστη, η επιρροή δε αυτή έγινε πηγή πλούτου και δύναμης για τις μεγάλες αριστοκρατικές οικογένειες, από τις οποίες επιλέγοντο κατά τον 18ο αιώνα και οι ηγεμόνες των παραδουνάβιων ηγεμονιών. Είναι γεγονός ότι η πολιτική δύναμη των Φαναριωτών δεν χρησιμοποιήθηκε πάντοτε ευεργετικά για το Οικουμενικό Πατριαρχείο και για το Γένος, οι δε αυθαίρετες πρωτοβουλίες τους δημιούργησαν μερικές φορές σοβαρά προβλήματα. Η κανονική δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου κατά την Άλωση εκτεινόταν άμεσα ή έμμεσα από την Κρήτη μέχρι την Βαλτική και από την Αδριατική μέχρι τον Πόντο και την Γεωργία, η δε εθναρχική του αποστολή είχε άμεση αναφορά σε όλους τους Ορθοδόξους του οθωμανικού κράτους, αφού ο Οικουμενικός Πατριάρχης αναγνωρίστηκε και από την Υψηλή Πύλη ως ανώτατος θρησκευτικός και εθνικός αρχηγός όλων των Ορθόδοξων χριστιανών τού κράτους. Η προσάρτηση στο οθωμανικό κράτος της Συρίας, της Παλαιστίνης (1516) και της Αιγύπτου (1517) ενέταξε στις κανονικές σχέσεις όλων των πατριαρχείων της Ανατολής και την ιδιαιτερότητα της εθναρχικής αποστολής του Οικουμενικού Θρόνου, η οποία ενίσχυσε αντίστοιχα και το πνεύμα συνεργασίας στο πεδίο των εκκλησιαστικών σχέσεων.

Το αστασίαστο κανονικό κύρος και η εσωτερική συνοχή της ευρύτερης διοικητικής δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Θρόνου υπήρξαν θεμελιακοί παράγοντες για την αποτελεσματικότερη, κατά το εφικτό, εκπλήρωση της σύνθετης αποστολής του στους χαλεπούς καιρούς της μεταβυζαντινής περιόδου. Η προκλητική δράση της Λατινικής Ουνίας απειλούσε με ποικίλους τρόπους τις ίδιες τις δομές της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η δε άμυνα της Ορθοδοξίας θα ήταν αδύνατη ή τουλάχιστον αδύναμη χωρίς την εθναρχία .

Ο Άγιος Γρηγόριος, Επίσκοπος Άσσου

Ανάλυση ονόματος

ΓΡΗΓΟΡΙΟΣ: (απο το ρήμα γρηγορώ εκ παρακ, του εγείρομαι, εγρήγορα) = ο άγρυπνος, άρα ενήμερος και φωτιομένος.

Ιστορικά στοιχεία ονόματος

Με το όνομα αυτό υπάχρουν πολλοί άγιοι, επίσκοποι και συγγραφείς. Μεταξύ αυτών ο Άγιος Γρηγόριος ο θεολόγος και ο Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε' ο απαγχονισθείς υπό των Τούρκων το 1821.

Ο άγιος Γρηγόριος είναι από τους αγίους που γεννήθηκαν στη Λέσβο και πέθαναν σ’ αυτή. Γεννήθηκε στο χωριό Ακόρνη, που δεν υπάρχει σήμερα. Βρισκότανε στην περιφέρεια Γέρας, όπου σήμερα η αγροτική περιοχή, που λέγεται «Κουρκούτα».

Οι γονείς του Γεώργιος και Μαρία ήταν ευσεβέστατοι χριστιανοί και αυτή τη θερμή πίστη μετέδωσαν στο παιδί τους, που το ονόμασαν και αυτό Γεώργιο.

Φαίνεται ότι είχαν και τα υλικά αγαθά, αν λάβουμε υπ’ όψη ότι έστειλαν το παιδί τους σε ηλικία δεκατεσσάρων χρόνων για σπουδές στην Κωνσταντινούπολη.

Εκεί, στην Κωνσταντινούπολη, ο Γεώργιος, χωρίς να επηρεασθεί από το περιβάλλον και να στραφεί σε διασκεδάσεις και άλλες αμαρτωλές συνήθειες, φρόντισε να πλουτίσει τις γνώσεις του, να γνωρισθεί με σοφούς και αγίους ανθρώπους και να ωφεληθεί όσο μπορούσε περισσότερο πνευματικά, στη μεγάλη αυτή πόλη. Τότε γνωρίστηκε με τον γέροντα και πνευματικό Αγάθωνα, που τον αγάπησε σαν πατέρα του και τον ακολούθησε στο μοναστήρι του, που βρισκόταν κάπου στη Μ. Ασία.

Ο Γεώργιος έμεινε τρία χρόνια στο μοναστήρι. Έπειτα, συνοδεύοντας τον Αγάθωνα, πήγε στα Ιεροσόλυμα να προσκυνήσει τους αγίους Τόπους και να γνωρίσει από κοντά αγίους ασκητές. Εκεί έγινε μοναχός, πήρε το όνομα Γρηγόριος και παρέμεινε σαν ασκητής δεκαπέντε..χρόνια.

Επέστρεψε πάλι στο μοναστήρι του Αγάθωνα, αλλά συνηθισμένος από τα Ιεροσόλυμα στην ασκητική ζωή, δεν έζησε μέσα στο μοναστήρι, αλλά σ’ ένα απόμερο ερημικό κελί μόνος του.

Η ταπείνωσή του, η αγάπη του για όλους, η αγιότητα του βίου του, η διδασκαλία του, έκαμαν τους χριστιανούς να τον αναζητούν και να έρχονται κάθε μέρα όλο και περισσότεροι κοντά του.

Όταν χήρευε η Επισκοπή Άσσου, όλοι ζήτησαν για επίσκοπό τους τον Γρηγόριο. Τον κάλεσαν τότε εσπευσμένως στην Κωνσταντινούπολη και τον χειροτόνησε επίσκοπο Άσσου ο Μητροπολίτης Εφέσου, στου οποίου την περιφέρεια υπαγότανε η Άσσος, που βρισκότανε στη Μ. Ασία, περίπου στην περιοχή της Τροίας.

Ο Γρηγόριος ανέλαβε τα καθήκοντά του με ζήλο και φόβο Θεού, χρησιμοποιώντας αυστηρότητα αλλά και πραότητα, αγάπη αλλά και δικαιοσύνη. Σαν επίσκοπος ήταν αληθινός καλός ποιμένας.

Ήταν επόμενο να συναντήσει και αντιδράσεις. Οι ενάρετοι δέχονται, κατά κανόνα, τα βέλη των κακών και φθονερών ανθρώπων, όπως και στην περίπτωση του Κυρίου, που γράφει το Ευαγγέλιο του Ιωάννου, «το φως ελήλυθεν εις τον κόσμο, αλλά οι άνθρωποι ηγάπησαν το σκότος μάλλον ή το φως, ην γάρ πονηρά αυτών τα έργα». Έτσι και τώρα βρέθηκαν άνθρωποι φθονεροί, άνθρωποι συκοφάντες που εναντιώθηκαν στο έργο του Αγίου. Και βέβαια οι συκοφαντίες τους δεν στάθηκαν. Το φθόνο των συκοφαντών τον περιφρόνησε ο κόσμος που αγαπούσε τον επίσκοπο, όμως ο Γρηγόριος πικράθηκε και προτίμησε τη ζωή που ζούσε σαν ασκητής. Εγκατάλειψε την επισκοπή και με τον υποτακτικό του Λεόντιο έφυγε από τη Μ. Ασία, παίρνοντας μόνο το Ευαγγέλιό του και το ράσο του, και ήλθαν στην Τένεδο, όπου παρέμειναν αρκετά χρόνια.

Από την Τένεδο ήλθαν στη Λέσβο και πήγε ο Γρηγόριος στο χωριό του, την Ακόρνη, θέλοντας να ίδει τους γονείς του. Κατά τύχη συνάντησε τη μητέρα του στο δρόμο, που τον χαιρέτησε, σαν ιερέα, χωρίς να τον γνωρίσει. του ζήτησε την ευχή του και εκείνος, που τη γνώρισε, της είπε: «Ο Θεός να σε ευλογεί και να σε αξιώσει να ιδείς, αν έχεις κάποιο στη ξενιτειά».

Αφού έτσι εκπληρώθηκε η επιθυμία του ανέβηκε στο βουνό «Πρίαντος» και εκεί βρήκε ένα τόπο ερημικό - Λευκοπέδι λεγότανε - και ζήτησε απ’ τους κατοίκους την άδεια να του επιτρέψουν να ζήσει εκεί με τον Λεόντιο. Ο τόπος αυτός ήταν τελείως ακατάλληλος για καλλιέργεια, δασωμένος και άγριος και μάλιστα τον θεωρούσαν σαν τόπο που μαζευότανε εκεί οι δαίμονες. Του έδωκαν την άδεια, αφού ήταν άχρηστος γι’ αυτούς.

Ο Γρηγόριος με τη βοήθεια του Λεοντίου, καθάρισε τον τόπο, με την προσευχή του βρήκε νερό, τον καλλιέργησε, έδιωξε με προσευχή και νηστεία τα πονηρά πνεύματα και τον έκαμε από τόπο κολάσεως, παράδεισο.

Όταν είδαν τον τόπο καλλιεργημένο και αξιοζήλευτο οι κάτοικοι θέλησαν να διώξουν τον Άγιο και μάλιστα τον έσπρωξαν από κάποιο ύψωμα με σκοπό να τον σκοτώσουν. Ο Άγιος όχι μόνο δεν έπαθε τίποτα, αλλά στο μέρος πού έπεσε ξηράθηκε η βλάστηση και δεν φύτρωνε τίποτα. Τότε οι ιδιοκτήτες του τόπου ζήτησαν να τους συγχωρήσει και του παρεχώρησαν το κτήμα τους. Εκεί λοιπόν έχτισε ναό στο όνομα της Παναγίας και μοναστήρι, στο οποίο μαζεύτηκαν πολλοί μοναχοί. Ο Άγιος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το έτος 1150 ή 1185. Παρέδωκε την ψυχή του προσευχόμενος, αφού έδωσε τις τελευταίες εντολές και την ευχή του στους μοναχούς του μοναστηριού του.

Στα συναξάρια αναφέρονται θαύματα που έκαμε ο Άγιος, Όπως ότι το ραβδί του βλάστησε και έγινε δένδρο του οποίου οι καρποί θεράπευαν αρρώστους, Ότι ο Θεός τον οδήγησε να βρει νερό στο χώρο που ήθελε να χτίσει το μοναστήρι, ότι κάποιος ασεβής έκοψε τα κλαδιά του δέντρου του Αγίου και «κατέπεσε ωσεί νεκρός», αλλά θεραπεύτηκε από τον Άγιο που του έδωκε να πιει από το αγίασμα.

Είχαν περάσει περίπου 750 χρόνια από το θάνατο του Αγίου, όταν οι χριστιανοί της Λέσβου αξιώθηκαν κατά το έτος 1935 να προσκυνήσουν τα σεπτά λείψανά του. Τα συναξάρια ανέφεραν, αλλά και η προφορική παράδοση συμφωνούσε, ότι ο Άγιος σαν κτήτορας του μοναστηριού ενταφιάσθηκε σ' αυτό και μάλιστα, όπως ήταν η συνήθεια, στο νάρθηκα του ναού. Οι χριστιανοί της Γέρας επί αιώνες ερχότανε να προσκυνήσουν σ' αυτόν τον τόπο των ερειπίων της μονής, όπου υπήρχε ένα εξωκκλήσι, αλλά κανείς δεν σκέφτηκε να ερευνήσει για την ανέρευση του τάφου. Την έρευνα αυτή έκαμε και έφερε εις πέρας ο τότε ακόμη γραμματέας της Μητροπόλεως Μυτιλήνης Ευάγγελος Κλεόμβροτος, ο μετέπειτα Μητροπολίτης Σισανίου και Σιατίστης και από το 1958 Μητροπολίτης Μυτιλήνης Ιάκωβος. Με την άδεια και την βοήθεια του Μητροπολίτου Ιακώβου του από Δυρραχίου, ανέσκαψε τον τόπο και βρήκε τον τάφο και τα οστά του Αγίου, όπως έλεγε η παράδοση, στο νάρθηκα του ναϋδρίου, κατά το έτος 1935.

Στις 17 Νοεμβρίου του ιδίου έτους με εκκλησιαστική λαμπρότητα και μεγάλη κατάνυξη έγινε η μετακομιδή των λειψάνων του Αγίου στον ενοριακό ναό του Αγ. Γεωργίου της Κοινότητος Σκοπέλου, όπου και βρίσκονται. Το Οικουμενικό Πατριαρχείο, έπειτα από πρόταση του Μητροπολίτου Μυτιλήνης, όρισε σαν ημέρα εορτής μετακομιδής των Λειψάνων του αγίου Γρηγορίου την 1η Κυριακή μετά τη 10η Νοεμβρίου, που τελείται κάθε χρόνο με κάθε λαμπρότητα. Την ακολουθία της μετακομιδής συνέθεσε ο λόγιος θεολόγος πρωτοπρεσβύτερος Εμμανουήλ Μυτιληναίος και το απολυτίκιο του Αγίου ο αείμνηστος Μητροπολίτης Ιάκωβος ο από Δυρραχίου.

Ο Ρόλος της Συναφειακής Θεολογίας στην Ορθόδοξη Παράδοση

Η χρήση συναφειακών παραστάσεων και εικόνων, προκειμένου να γίνουν κατανοητές οι αλήθειες του Ευαγγελίου από ανθρώπους με διαφορετικό πολιτιστικό υπόβαθρο, είναι εξ επόψεως ορθοδόξου όχι απλώς θεμιτή, αλλά και επιβεβλημένη. Αυτό αποτελεί κατά την άποψή μας θεμελιώδη ιεραποστολική και παιδαγωγική αρχή που είναι βαθιά ριζωμένη μέσα στην ιστορία και τη ζωή της Εκκλησίας. Πρέπει όμως η χρήση των συναφειακών αυτών παραστάσεων και αντιλήψεων να περιορίζεται μόνο στη μορφολογία του δόγματος και να αφήνει άθικτη και απαραχάρακτη την ουσία του. Άλλωστε τη στάση αυτή ακριβώς τήρησαν τόσο οι απόστολοι όσο και οι πατέρες της Εκκλησίας. αν και χρησιμοποίησαν εικονικές παραστάσεις και ορολογία από το συναφειακό πολιτιστικό υπόβαθρο και τη γενικότερη περιρρέουσα ατμόσφαιρα του ελληνικού κόσμου, εντούτοις αυτές περιορίζονται αποκλειστικά σε μορφολογικό επίπεδο και δεν αλλοιώνουν το μήνυμα της θείας αποκαλύψεως. Τουναντίον. όχι μόνο το εκφράζουν πιστά, αλλά τις περισσότερες φορές το διασφαλίζουν και από τις αιρετικές παραχαράξεις. Ενδεικτικά χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν τόσο ο χαρακτηρισμός του Υιού του Θεού από τον ευαγγελιστή Ιωάννη με το στωικό ή το φιλώνιο όρο «Λόγος», όσο και η χρήση από τον απόστολο Παύλο στωικών αντιλήψεων των ποιητών Άρατου και Ψευδο-Επιμενίδη κατά την ομιλία του στον Άρειο Πάγο, για να τονίσει την πανταχού παρουσία του Θεού και τη σχέση του με το ανθρώπινο γένος, ή ακόμη και η χρήση από τους πατέρες της Νικαίας του όρου «ομοούσιος», για να δηλώσουν την κατ’ ουσίαν σχέση μεταξύ Πατρός και Υιού, παρά το γεγονός ότι ο όρος αυτός ήταν στενά συνδεδεμένος με τη νεοπλατωνική αντίληψη της «απορροής».

    Από την άποψη αυτή θα μπορούσε να πεί κανείς ότι η ορθόδοξη θεολογία είναι στην ουσία της συναφειακή, γιατί τόλμησε και πέτυχε κατά τρόπο μοναδικό και ανεπανάληπτο μέσα στην ιστορία τη διατύπωση του ευαγγελικού μηνύματος με βάση τις συναφειακές εικονικές παραστάσεις και ορολογικές προϋποθέσεις του ελληνικού κόσμου. Χωρίς αυτό το τόλμημα δεν θα μπορούσε να έχει γίνει ο γάμος μεταξύ Χριστιανισμού και Ελληνισμού ή καλύτερα ο εκχριστιανισμός του Ελληνισμού.

    Με βάση τα φωτεινά αυτά παραδείγματα από την ορθόδοξη παράδοση καλείται και η σύγχρονη Ορθοδοξία να έλθει σε γόνιμο διάλογο με τις συναφειακές παραστάσεις και αντιλήψεις της εποχής μας, χωρίς να διακατέχεται από φοβικά σύνδρομα που σε τελευταία ανάλυση βλάπτουν ή τουλάχιστο δυσχεραίνουν σημαντικά τη δυναμική εξάπλωση του ευαγγελικού μηνύματος στο σύγχρονο κόσμο.