Ο αθεράπευτος κ. Τσίπρας

Θα μπορούσαν να ήταν διασκεδαστικές οι λογοτεχνικές αναφορές του κ. Τσίπρα, δεδομένης της ολοφάνερης άγνοιας περί του τι επικαλείται, αν δεν άγγιζαν συχνά τα όρια της ύβρεως. Μια τελευταία τέτοια αναφορά είναι η καταληκτική φράση της ομιλίας του στην ΚΟ του Συριζα (8.11.2017) όπου δήλωσε γεμάτος χαρά και με ένα πελώριο χαμόγελο πως είναι «αθεράπευτα αισιόδοξος»: «Σήμερα, περισσότερο από χθες, περισσότερο από ποτέ, περισσότερο από κάθε άλλη φορά, δηλώνω αθεράπευτα αισιόδοξος. Θα τα καταφέρουμε» είπε και ξέσπασαν σε ένθερμα χειροκροτήματα οι βουλευτές/οπαδοί του.

Δυο τινά υπάρχουν: Είτε οι λογογράφοι του κ Τσίπρα αγνοούν το βαθύτερο περιεχόμενο των φράσεων που χρησιμοποιούν, είτε δεν τα αγνοούν και είναι επικίνδυνα κυνικοί. 

Η φράση «αθεράπευτα αισιόδοξος» που με τόση χαρά χρησιμοποίησε ο  πρωθυπουργός, προέρχεται από το αριστούργημα του Guenassia, «Η λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων». Η λέσχη αυτή, μια σκακιστική λέσχη, ή αλλιώς το «κίτρινο δωμάτιο» βρίσκεται στο εσωτερικό ενός καφέ στο Παρίσι, το «Balto», πίσω από μια κουρτίνα. Οι ήρωες του μυθιστορήματος και οι μόνοι που έχουν πρόσβαση στη λέσχη, που οι ίδιοι την έχουν ονομάσει «λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων», είναι πρόσφυγες, οι περισσότεροι από τις χώρες του τότε σοβιετικού μπλοκ. Άνθρωποι με καλή ζωή στην πατρίδα τους (ανώτατοι αξιωματούχοι, επιστήμονες κοκ ) που αναγκάστηκαν να την εγκαταλείψουν, να εγκαταλείψουν  την οικογένεια τους και αγαπημένους φίλους, να αναθεωρήσουν τα πιστεύω τους, για να μπορέσουν απλά να σώσουν τη ζωή τους από τις σταλινικού τύπου εκκαθαρίσεις  και να  επιβιώσουν σε άθλιες συνθήκες σε προάστια του Παρισιού, ζώντας κρυμμένοι από τον ίδιο τους τον εαυτό. «Ήταν φαντάσματα, παρίες, χωρίς χρήματα, με πτυχία που δεν αναγνωρίζονταν. Μιλούσαν ελάχιστα για το παρελθόν. Είχαν απαρνηθεί άνετα σπίτια και υψηλές θέσεις», περιγράφει ο συγγραφέας.

Ένας από τους ήρωες του βιβλίου και θαμώνας της λέσχης είναι ο Σάσα, ένας άλλος είναι ο Ιγκόρ. Ο Σάσα, ένας πρώην αξιωματούχος του καθεστώτος,  αυτοκτονεί μέσα στο κίτρινο δωμάτιο, στη λέσχη των αθεράπευτα αισιόδοξων, δίχως να έχει αποκαλύψει το μεγάλο του μυστικό, εξαιτίας του οποίου λίγες ώρες πριν την αυτοκτονία του είχε δεχθεί σωματική επίθεση από τον Ιγκόρ. Το «μεγάλο μυστικό» που αποκαλύπτει ο Σάσα με επιστολή που έχει ταχυδρομήσει στον Μισέλ, τον νεαρό του φίλο που «δεν έζησε τις δικές μας φρικαλεότητες» πριν την αυτοκτονία του, («Μισέλ, όταν θα διαβάζεις αυτό το γράμμα, θα έχω βρει επιτέλους γαλήνη..» ) δεν είναι παρά μία ακόμα ανθρώπινη ιστορία από τα θύματα των εγκλημάτων του  σταλινισμού. Μια από τις χιλιάδες όμοιες τραγικές ιστορίες από την περίοδο του μεγάλου τρόμου. Τότε που σε μία νύχτα ο «σύντροφος» της οκτωβριανής επανάστασης και αξιωματούχος του καθεστώτος ονοματιζόταν «εχθρός του καθεστώτος» και εκκαθαριζόταν με συνοπτικές διαδικασίες ή αν ήταν τυχερός, προλάβαινε να φυγαδευτεί και να ζήσει μια ζωή δίχως όνομα σε κάποια άλλη χώρα. «Το’ σκασα σαν κλέφτης. Πίστευα ότι ο αποχωρισμός θα ‘ταν λιγότερο επώδυνος αν έφευγα βιαστικά. Χρειάστηκε να επιστρατεύσω όλη μου τη δύναμη για να το κάνω. Ο πόνος με παρέλυσε αργότερα, όταν ήμουν ασφαλής. Διαλύθηκα. Δεν έλαβα ποτέ νέα τους. (...) Καθένας στον τάφο του, αλλά ζωντανός» γράφει ο Σάσα.

«Διέπραξα τόσα εγκλήματα και υπήρξα συνεργός σε τόσα άλλα, ώστε δεν αξίζω καμία μεγαλοψυχία» εξομολογείται στην επιστολή του, και συνεχίζει: «Για χρόνια τους υπηρετούσα πιστά, πεπεισμένος ότι είχαν δίκιο, ότι έπρεπε να εξοντώσουμε με κάθε τρόπο τους εχθρούς μας». Ενώ παρακάτω επικαλείται μια φράση του Γκόργκι προς τον Ρομαίν Ρολάν, «κανένας λαός του 20ου αιώνα δεν ‘‘εξαπατήθηκε’’» για να  συμπληρώσει: «Το να ισχυρίζεσαι ότι ‘‘δεν ξέραμε’’, είναι ένα καθησυχαστικό, συλλογικό ψεύδος». Κλείνει την επιστολή του λέγοντας «Τούτη την ώρα που φεύγω, αναρωτιέμαι αν θα ήταν καλύτερα να μείνω, για να καταθέσω. Νομίζω ότι θα σταματήσω εδώ».

«Παλιοϊστορία» όπως θα πει ένας άλλος πρόσφυγας και θαμώνας της λέσχης όταν μαθαίνει το «μεγάλο μυστικό».

Αυτό είναι το πνεύμα της «λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων» και ουδεμία σχέση έχει με την πολιτικάντικη ψευδο-αισιοδοξία ενός πρωθυπουργού που πιστεύει πως είναι η μετενσάρκωση του «πατερούλη» και προσπαθεί να πείσει πως η χώρα πάει περίφημα μετερχόμενος κάθε αθέμιτο τρόπο για να επιβληθεί, κι όποτε αποκαλύπτεται επικαλείται «αυταπάτη». Αφορά τα θύματα των ολοκληρωτικών καθεστώτων του 20ου αιώνα, τα τραγικά θύματα της μεγάλης «αυταπάτης».

Είναι προφανές ότι ο κ. Τσίπρας ιδέα δεν είχε στο τι αναφερόταν με τη φράση «αθεράπευτα αισιόδοξος». Η άγνοια όμως τιμωρεί, και οπωσδήποτε η άγνοια της Ιστορίας.

Αντί για επίλογο, αφιερώνω στον κ. πρωθυπουργό το αγαπημένο ανέκδοτο μεταξύ των θαμώνων της λέσχης των αθεράπευτα αισιόδοξων που τους έκανε να γελάνε σα να το ακούγανε πρώτη φορά, μήπως και καταλάβει κάτι για τη σχέση του με τους οπαδούς του. Είναι αυτό με τον Στάλιν και τον ήλιο:  Ένα ηλιόλουστο πρωινό, ο Στάλιν ξυπνάει και κοιτάει τον ήλιο και του λέει: «Ήλιε,  πες μου, ποιος είναι ο πιο ωραίος, ο πιο έξυπνος και ο πιο δυνατός άνδρας στον κόσμο;». Αμέσως ο ήλιος του απαντά: «Εσύ, ω Στάλιν, φως της οικουμένης!» Το μεσημέρι ο Στάλιν ξαναρωτά: «Πες μου, Ήλιε, ποιος είναι ο πιο υπέροχος, ο πιο ευφυής, ο εξοχότερος άνδρας όλων των εποχών;» Ο ήλιος επιβεβαιώνει: «Εσύ, ω τρισμέγιστε Στάλιν». Προτού δειπνήσει, ο Στάλιν δεν αντέχει να μη ρωτήσει τον Ήλιο ποιος είναι ο καλύτερος κομμουνιστής στον κόσμο. Ο ήλιος του απαντά: «Είσαι άρρωστος Στάλιν, ψυχοπαθής και παράφρονας. Σ’ έχω χεσμένο! Τώρα είμαι στη Δύση!»   

* Το άρθρο δημοσιεύεται, εδώ: http://www.capital.gr/me-apopsi/3252929/o-atherapeutos-k-tsipras 

Η καμήλα και η σαρανταποδαρούσα

Η αναφορά του κ. Τσακαλώτου, από το βήμα της Βουλής, στη φυματική με μηνίσκο σαρανταποδαρούσα που ψωνίζει από τα Lild, στην καλύτερη περίπτωση προβλημάτισε σχετικά με τη ψυχική κατάσταση του υπουργού οικονομικών μας. Ενδεχομένως η προσφυγή στα αρχέτυπα και στο συλλογικό υποσυνείδητο του Carl Jung να είναι μια μέθοδος ανάγνωσης του ψυχισμού του κ. Τσακαλώτου. «Το εκκρεμές του νου πάλλεται μεταξύ λογικού και παραλόγου, όχι μεταξύ σωστού και λάθους» έγραφε o Jung.

Μπορεί όμως η απάντηση να είναι κατά τι πιο απλή. Μπορεί  να πρόκειται για  ένα ακόμα επεισόδιο της σχέσης Τσίπρα – Τσακαλώτου.

Ο κ. Τσίπρας πριν λίγες ημέρες είπε στις ΗΠΑ σε κακά αγγλικά μια ελληνική παροιμία, όπως όλοι θυμόμαστε. Είχε πει στην ομιλία του στο Brookings: «We have already eaten the camel and now have the queue». (Αμετάφραστο καθώς η λέξη queue δεν σημαίνει ουρά ζώου αλλά ουρά στην οποία στεκόμαστε, και επιπλέον η ελληνική παροιμία δεν αναφέρεται σε καμήλα αλλά σε γάιδαρο- «Φάγαμε τον γάιδαρο και μας έμεινε η ουρά»).

Ο κ. Τσακαλώτος λίγες ημέρες αργότερα προσπάθησε να κατασκευάσει μια «παροιμία» σε καλά ελληνικά. Κι έτσι μας παρουσίασε, με καθαρό βρετανικό φλέγμα, την εικόνα μιας φυματικής σαρανταποδαρούσας με πρόβλημα μηνίσκου σε 25 από τα 40 πόδια, που κρατά βαριές σακούλες για τα ψώνια της εβδομάδας από τα LIDL. Ενδεχομένως πηγή έμπνευσης του κ. Τσακαλώτου να είναι αφρικανικές παροιμίες, διαδεδομένες στα βρετανικά πανεπιστήμια, τύπου «If a centipede loses a leg, it does not prevent him from walking.» (Μετ: Μια σαρανταποδαρούσα δεν σταματάει να περπατάει αν χάσει ένα πόδι).

Η σαρανταποδαρούσα μπορεί γενικά να μην είναι συνηθισμένο ζώο στις ελληνικές παροιμίες αλλά η συμβολή της στη βρετανική επιστήμη της ψυχολογίας είναι αξιόλογη. Διαδεδομένο είναι το ποίημα του 19ου αιώνα «Το δίλημμα της σαρανταποδαρούσας»* της βρετανίδας Katherine Craster, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για να στηριχθεί μια ολόκληρη θεωρία από τον επίσης βρετανό ψυχολόγο George Humphrey, γνωστή ως Humphrey's law, σύμφωνα με τον οποία όταν κάποιος σκέφτεται μια πράξη η οποία γίνεται από ένα σημείο και μετά αυτοματοποιημένα, μπλοκάρει και δεν μπορεί να την κάνει. Έτσι και η δύσμοιρη σαρανταποδαρούσα, σύμφωνα με το ποίημα, όταν την ρώτησαν πως μπορεί να συγχρονίζει 45 πόδια, μπερδεύτηκε και σταμάτησε να περπατάει. Δηλαδή, σύμφωνα με τον Carl Popper, κάποτε ρώτησε ένας βιολιστής έναν συνάδελφό του βιολιστή πώς μπορεί και παίζει το συγκεκριμένο κομμάτι του Μπετόβεν. Ο συνάδελφος ανταπάντησε πως ήταν πολύ απλό... και μετά δεν μπορούσε να το παίξει. Είναι η σχέση συνειδητού – υποσυνείδητου.  

Γιατί τα λέμε όλα αυτά; Διότι όλα αυτά τα ξέρει ο βρετανοτραφής απόφοιτος του St. Paul και της Οξφόρδης, κ. Τσακαλώτος. Ο οποίος νιώθει, κατά πως φαίνεται, βαθύτατη απαξίωση προς τον αμόρφωτο πρωθυπουργό κ. Τσίπρα και θέλησε έτσι να του την «πει» με τον δικό του τρόπο για την καμήλα και την άθλια εμφάνισή του στις ΗΠΑ.

Εξάλλου, δεν θα πρέπει να εκφεύγει της προσοχής μας ότι ο υπουργός οικονομικών της κυβέρνησης αποχώρησε από τις ΗΠΑ μόλις προσγειώθηκε στις ΗΠΑ ο Πρωθυπουργός! Ο κ. Τσακαλωτός είχε προηγηθεί, είχε συναντηθεί με το ΔΝΤ και στη συνέχεια απεχώρησε χωρίς να μετάσχει στην αντιπροσωπεία που συνόδευσε τον κ. Τσίπρα.

Ο κ. Τσακαλώτος συχνά πυκνά, ως αρχηγός που είναι και της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, «πυροβολεί» τον Πρωθυπουργό. Ένα από τα πλέον κραυγαλέα επεισόδια έγινε την  επομένη της ομιλίας Τσίπρα στη ΔΕΘ. Ο Πρωθυπουργός από το Βελλίδειο δήλωσε περιχαρής ότι η τρίτη αξιολόγηση δεν περιλαμβάνει νέα μέτρα, και την επομένη «αξιωματούχος του Υποικ» διέρρευσε στα ΜΜΕ πως θα χρειαστούν πρόσθετα μέτρα για το 2018. Η πηγή της διαρροής ήταν εύκολα αναγνωρίσιμη. Εξάλλου ο κ. Τσακαλώτος δεν διέψευσε τη διαρροή.  

Γιατί το κάνει αυτό ο κ. Τσακαλώτος; Ενδεχομένως γιατί φοβάται μην γίνει 

Βαρουφάκης. «Εγώ δεν θα γίνω Βαρουφάκης, ούτε Ιφιγένεια», είχε άλλωστε πει ο κ. Τσακαλώτος πριν κάποιους μήνες σε ΚΟ του ΣΥΡΙΖΑ. Υπό την έννοια ότι δεν θα αφήσει να του χρεώσει ο Τσίπρας δικές του ολέθριες επιλογές όπως έκανε με τον Βαρουφάκη;  Ενδεχομένως. Αυτά έχουν τα σταλινικά κόμματα.

Για να επιστρέψουμε όμως στα δικά μας και στις παροιμίες. Μια άλλη ελληνική παροιμία λέει «κάθε αρνάκι από το ποδαράκι του κρέμεται». Το όποιο πάει να πει πως και ο κ. Τσίπρας και ο κ. Τσακαλώτος, ό,τι επικοινωνιακά τεχνάσματα και αν σκαρφιστούν, δεν αργεί η στιγμή που θα αντιμετωπίσουν από κοινού και ο καθένας κατά μόνας τις συνέπειες των όσων έκαναν.

* A centipede was happy – quite!

Until a toad in fun

Said, "Pray, which leg moves after which?"

This raised her doubts to such a pitch,

She fell exhausted in the ditch

Not knowing how to run.

-->

* Το άρθρο δημοσιεύεται εδώ: http://www.capital.gr/arthra/3252027/i-kamila-kai-i-sarantapodarousa