Η ελευθερία είναι αθανασία

«Κάθε ψυχή είναι αθάνατη˙ διότι κάθε τι που κινείται από μόνο του είναι αθάνατο˙ κάθε άλλο, όμως, που κάτι άλλο κινεί και από κάτι άλλο κινείται, όταν τερματίσει την κίνησή του, τερματίζει και την ζωή του. Μόνο λοιπόν αυτό που κινεί τον ίδιο τον εαυτό του είναι και πηγή κίνησης και αρχή κίνησης για τα υπόλοιπα, όσα κινούνται, επειδή ακριβώς ποτέ δεν εγκαταλείπει τον εαυτό του».
Πλάτωνος «Φαίδρος», 245 c, εκδόσεις Κάκτος, σελ. 89

Ένα από τα γοητευτικότερα και εκρηκτικότερα κείμενα της ελληνικής γραμματείας οφείλεται σε μια... επιτήδεια αγόρευση του Λυσία για τον Έρωτα. Ο Φαίδρος, φίλος του Σωκράτη, την άκουσε και τη μετέφερε στον φιλόσοφο, ο οποίος θέλοντας να αντικρούσει την… σώφρονα ερωτική συνταγή του Λυσία καταλήγει να εξυμνεί την ερωτική μανία!
Για τον Σωκράτη, η ερωτική μανία είναι

Η ποιότητα ζωής του επαναστάτη

«Ως πότε παλικάρια να ζούμεν στα στενά,

Mονάχοι σα λιοντάρια, σταις ράχαις στα βουνά;

Σπηλαίς να κατοικούμεν, να βλέπωμεν κλαδιά,

Nα φεύγωμ' απ' τον Kόσμον, για την πικρή σκλαβιά.

Nα χάνωμεν αδέλφια, Πατρίδα, και Γονείς,

Tους φίλους, τα παιδιά μας, κι όλους τους συγγενείς.

Καλλιώναι μίας ώρας ελεύθερη ζωή,

Παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά, και φυλακή.

Τι σ' ωφελεί αν ζήσης, και είσαι στη σκλαβιά,

Στοχάσου πως σε ψένουν καθ' ώραν στη φωτιά.

Βεζύρης, Δραγουμάνος, Aφέντης κι αν σταθής,

O Tύραννος αδίκως σε κάμει να χαθής.

Δουλεύεις όλ' ημέρα, σε ό,τι κι αν σοι πη,

Kι αυτός πασχίζει πάλιν, το αίμα σου να πιη».

Ρήγας Φεραίος, «Θούριος ήτοι Oρμητικός Πατριωτικός Υμνος»

Το έργο γράφτηκε το 1797. Ο Ρήγας συνελήφθη την ίδια χρονιά στην Τεργέστη. Οι αυστριακές Αρχές τον παρέδωσαν στους Οθωμανούς κι εκείνοι τον φυλάκισαν, τον βασάνισαν, τον στραγγάλισαν και τον πέταξαν στον Δούναβη. Η ιχνογραφία της υπόθεσης του Ρήγα είναι τυπική του δράματος του νεότερου Ελληνισμού. Οι Αυστριακοί, ως «εκσυγχρονισμένοι» Ούννοι, περνούν τις αλυσίδες στον ιδεαλιστή Ελληνα και τον παραδίδουν στον Ασιάτη ομόλογο και συγγενή τους για τα περαιτέρω. Το σύντομο πέρασμα του Ελληνος από τον κόσμο μας δεν αφήνει κάτι άλλο πίσω του παρεκτός Ελευθερία, Αρετή, Εμπνευση και Αλήθεια.

Μπορεί αυτό το τραγούδι, που αποτέλεσε μία από τις πρώτες θρυαλλίδες της πυρκαγιάς του 1821, να το έχουμε συνηθίσει τόσο πολύ, ώστε να μην

Φτιάχνοντας ένα παράλληλο, ελληνικό σύμπαν

«Mέχρι τα ουράνια σώματα / με πομπούς και με κεραίες / φτιάχνουν οι Έλληνες κυκλώματα / κι ιστορία οι παρέες. […] O ουρανός είναι φωτιές / ανεμομαζώματα σπίθες και κυκλώματα βρε / και παρέες λαμπερές / το καθρέφτισμά τους στις ακρογιαλιές. Kι είτε με τις αρχαιότητες / είτε με ορθοδοξία / των Eλλήνων οι κοινότητες /  φτιάχνουν άλλο γαλαξία».
Διονύσης Σαββόπουλος, «Ας κρατήσουν οι χοροί» από το LP «Τραπεζάκια Έξω», 1983

Το τραγούδι του Σαββόπουλου συνηθίζεται να ακούγεται στα μαζικά ξεφαντώματα και σε στιγμές αλκοολούχας αμεριμνησίας, όπου τίποτε άλλο δεν έχει νόημα παρά η ακολούθηση του ρυθμού και η συμμετοχή στη χαρά. Ωστόσο, ακόμα και οι μεγάλες γιορτές, οι φιέστες, τα πανηγύρια, δεν προκύπτουν σαν τα καιρικά φαινόμενα. Προετοιμάζονται από λίγους για να ευχαριστηθούν οι περισσότεροι. Ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή, από ό,τι συμβαίνει όταν ένας λαός πέφτει θύμα εκμετάλλευσης, όπου σχεδιάζουν οι λίγοι πώς οι πολλοί, αδικούμενοι και υποδουλωμένοι, θα τους προσφέρουν τα υλικά για το άνομο γιορτάσι τους.
Ο Ελληνισμός, ως ολοκληρωμένη πρόταση πολιτισμού και φιλοσοφικό-επιστημονικό κοίτασμα αληθείας, βρίσκεται εδώ και αιώνες αρκετούς στην πρωτοπορία των παγκόσμιων εξελίξεων. Όμως, οι Έλληνες, ως λαός συχνότερα βιώνουν καταστάσεις ανελευθερίας και

Αρχαίοι δούλοι, νέοι «ελεύθεροι πολίτες»

Λεπτομέρεια από το έργο «Η Σχολή των Αθηνών». Νωπογραφία του Ραφαήλ. Στα αριστερά διακρίνουμε τον Πλάτωνα, δεξιά τον Αριστοτέλη. 

«Τρία πράγματα κάνουν τη ζωή του δούλου: η δουλειά, η τιμωρία και η τροφή. Το να μην τιμωρούνται και να μην δουλεύουν αλλά να τους παρέχεται τροφή τους κάνει αλαζονικούς∙ αλλά και το να δουλεύουν και να τιμωρούνται χωρίς να παίρνουν τροφή, είναι βιαιοπραγία και τους εξασθενεί. Απομένει λοιπόν να τους παρέχουμε εργασία και τροφή ικανοποιητική∙ γιατί δεν είναι δυνατόν να αφεντεύεις αμίσθωτους. [...] Οι καλύτεροι εργάτες θα ήσαν αυτοί που δεν είναι ούτε υπερβολικά δειλοί ούτε υπερβολικά ανδρείοι. Και οι δυο αυτές ακρότητες είναι δείγματα κακά∙ υπερβολικά δειλοί δεν αντέχουν πολλά και οι υψηλόφρονες δεν εξουσιάζονται εύκολα». 
Αριστοτέλους, «Οικονομικός Πρώτος», Άπαντα, Τόμος 4, εκδόσεις Κάκτος, σελ. 266-67

Είναι χιλιάδες οι φορές που κοιταζόμαστε στον καθρέφτη δίχως να παρατηρούμε τα σημάδια που αφήνει ο χρόνος επάνω μας. Έχουμε την ψευδαίσθηση ότι μένουμε απαράλλαχτοι, ανέγγιχτοι από το διάβα των καιρών μέχρι που διαπιστώνουμε με δέος, θλίψη και φόβο το αντίθετο. Ένα μικρό ή μεγαλύτερο άλγος που ξεσπάει ξαφνικά. Η απώλεια κάποιου προσώπου που υπήρχε μέσα στη ζωή μας. Μια παλιά φωτογραφία που πέφτει στα χέρια μας. Μια ανάμνηση που ξεπηδά από κάποιον μακρινό ήχο, μια μυρωδιά, από την αφή αντικειμένου που είχαμε λησμονήσει την ύπαρξή του. Όλα τα παραπάνω ενεργοποιούν αυτό για το οποίο ο εγκέφαλος, σπλαχνικά, μας παραπλανά με άλλα ερεθίσματα ούτως ώστε να το λησμονούμε: την αίσθηση της φθοράς και του επερχόμενου τέλους.
Μόλις θυμηθούμε το αναπόφευκτο, η εικόνα μας στον καθρέφτη φωτίζεται με μια